သိပ္ပံပညာရပ်ဟုဆိုလိုက်လျှင် ရုပ် ဒြပ်ဝတ္ထုများ၊ ဓာတ်သတ္တုပစ္စည်းများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများနှင့် ဓာတ်ခွဲခန်းများ ကို ပြေးမြင်မိတတ်ကြသည်။ သို့ရာတွင် သိပ္ပံပညာရပ်နယ်ပယ်တွင် လူတို့၏ အတွေး အမြင်ယူဆပုံများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့၏ ကွဲပြားခြားနားသော ပြုမူပုံ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးတမ်းများကို လေ့လာသော ပညာရပ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းပါဝင် ထားစေပါသည်။ ထိုသို့သော လူမှုရေးရာ အဖြာဖြာကို လေ့လာသော ပညာရပ်များ အတွက် ခြုံငုံမိသော စကားလုံးတစ်ခုမှာ လူမှုရေးသိပ္ပံ သို့မဟုတ် လူမှုသိပ္ပံ (Social Science)ဟူသော ဝေါဟာရပင် ဖြစ်ပါသည်။ ယင်း၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သလိုပင် အကျဉ်းအားဖြင့် လူ့အဖွဲ့ အစည်းနှင့် လူတို့၏ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆက်နွှယ်မှုများ၊ အပြုအမူများကို စနစ်တကျ လေ့လာသော ပညာရပ်ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။ လူမှုသိပ္ပံပညာရပ်များတွင် ယဉ်ကျေးမှု […]

ခွေးနဲ့ ကြောင်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူမွေးအများဆုံး အိမ်မွေးအကောင်လေးတွေပါ။ ခွေးချစ်သူတွေ ရှိသလို၊ ကြောင်ချစ်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ နှစ်ကောင်စလုံးကို ချစ်တဲ့သူတွေလည်း မနည်းမနောပါ။ ခွေးနဲ့ ကြောင်ဟာ သဘောသဘာဝတော့ မတူပါဘူး။ ဒါကြောင့် ကိုယ်အိမ်ကြောင်ဖြစ်ဖြစ်၊ ခွေးဖြစ်ဖြစ် ရှိတယ်၊ မွေးဖို့လည်း စိတ်ကူးနေတယ်ဆိုရင် အခြေခံလေးတွေသိအောင် ဒီလို မတူတဲ့ သဘာဝတွေကို တင်ဆက်လိုက်ပါတယ်။ သက်တမ်း ၁၂-၂၅ နှစ် ၁၂-၁၈ နှစ် ပြေးနှုန်း တစ်နာရီ မိုင် ၃၀ တစ်နာရီ မိုင် ၂၀-၄၅ မိုင် သားကောင်လိုက်မှု အိမ်မွေးကြောင်တွေဟာ ပုံမှန်စားသောက်နေရတယ်ဆိုရင်တော့ အမဲလိုက်တာမျိုး မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အိမ်မှာ ကြွက်ရှိတယ်ဆိုရင်တော့ ပုံမှန်ကြွက်ဖမ်းပါတယ်။ ခွေးအမျိုးအစား အားလုံးဟာ အမဲလိုက်နိုင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပုံမှန် ကျွေးနေမယ်ဆိုရင် […]

ကိုဗစ် ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားလာသောအခါ အပြောင်းအလဲများစွာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ လူတို့၏နေ့စဉ်ဘဝများစွာမှာ ပုံမှန် နိစ္စဓူဝ ကိစ္စများမှ သွေဖည်သွားကာ ကိုဗစ်ရောဂါကို ရှောင်ရှားရန် နေထိုင်မှုပုံစံကို ပြောင်းလဲလာကြရသည်။ ကိုဗစ်ရောဂါမတိုင်မီက ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး အစရှိသည့် ကိစ္စရပ်များစွာနှင့် အစိုးရ ပေါင်းများစွာတို့ အချိန်ကုန်နေရာမှ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ပျံ့နှံ့လာချိန်တွင်မူ ကပ်ရောဂါကို တိုက်ဖျက်ဟန့်တားရန် အတွက် ကမ္ဘာတဝန်းမှ အစိုးရများစွာတို့ အာရုံစိုက်လာကြရသည်။ ရောဂါပျံ့နှံ့မှု ပုံစံမှာ မြန်ဆန်လှကာ အသက်အန္တရာယ် ပေးနိုင်သော ရောဂါလည်းဖြစ်သည့်အလျောက် အချို့နိုင်ငံများတွင် လူအသေအပျောက် များလှသည်။ ကူးစက်နှုန်း မြန်ဆန်များပြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် အစိုးရများသည် ကိုဗစ်ကို လျှော့မတွက်ရဲတော့ဘဲ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို အစွမ်းကုန်ကြိုးစားကြသည်။ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရများ၏ စွမ်းဆောင်ရည်မှာ ကွဲပြား ခြားနားခဲ့သော်လည်း အုပ်ချုပ်မှုအာဏာကို […]

ပုံမှန်အားဖြင့်ဆိုရင် အပျင်းကြီးသူတွေကို လူလို သူလို မဖြစ်နိုင်သူတွေ၊ ဘဝမှာ ဘာမှ ထူးထူးထွေထွေ မဖြစ်နိုင်သူတွေလို့ ထင်တတ်ကြပါတယ်။ ဒါ ကြောင့် စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်ရေး သင်တန်းတွေ၊ ဟောပြောပွဲတွေမှာ လူတွေ ကြိတ်ကြိတ်တိုးနေတတ်တယ်။ စာကြိုးစားဖို့၊ အလုပ်ကြိုးစားဖို့၊ အချိန်ဇယားနဲ့ ရည်မှန်းချက်ထား အလုပ်လုပ်ဖို့ စသည်ဖြင့် တိုက်တွန်းလေ့ ရှိတယ်။ အဲလိုမဟုတ်ရင် လူမွေးသူမွေး မပြောင်ဘူး ဖြစ်မယ် ဆိုကြတာကိုး။ အခုတော့ လူပျင်းတွေဟာ ပိုအောင် မြင်နိုင်ကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်တွေ စတင်ဖော်ထုတ်လာကြပါပြီ။ သမိုင်းကြောင်းအရတောင် သက်သေပြချက်တွေ ရှိပါတယ်။ ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်မှုဆိုင်ရာ သီဝရီကို တီထွင်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာကျော် ပညာရှင်ကြီး ချားလ်ဒါဝင်ဆိုရင် အပျင်းကြီးတဲ့နေရာမှာ နာမည်ကျော်ပါတယ်။ ကျောင်းတုန်းကဆို ဆရာဆရာမတွေ၊ မိဘတွေက သဒ္ဒါနဲ့ သင်္ချာကို ဒါဝင်ကို သင်ပေးဖို့ တော်တော် […]

အဏ္ဏဝါ ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေးဧရိယာဆိုသည်မှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ရေနေသတ္တဝါမျိုးစိတ်များ၊ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာရေပြင်နှင့် ဆက်စပ်တည်ရှိနေသော အပင်များနှင့် ဂေဟစနစ်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်အတွက် နေရာဧရိယာ တစ်ခုသတ်မှတ်ကာ စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ထားသော နေရာဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ပင်လယ်ကမ်းစပ် နေရာများ၊ ရေနေသတ္တဝါများ ကျက်စားလေ့ရှိသော ပင်လယ်ပြင်တစ်နေရာရာ သို့မဟုတ် ကျွန်းကဲ့သို့သော နေရာများလည်းဖြစ် နိုင်သည်။ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာရေပြင်နှင့် ကုန်းမြေထိစပ်နေသည့် နေရာများရှိသော နိုင်ငံများတွင် ထိုသို့သော အဏ္ဏဝါထိန်း သိမ်းကာကွယ်ရေးဧရိယာများ ရှိတတ်သည်။ ရေနေသတ္တ အထွေထွေတို့ကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရန်နှင့် ရေနေဇီဝမျိုးစိတ် မျိုးကွဲများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်မှာ အဏ္ဏဝါထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေးဧရိယာများ၏ အဓိကကျသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ် ပေသည်။ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများနှင့် အခြားသော အကြောင်းရင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ငါးနှင့် အခြားသော ရေသယံဇာတများ တဖြည်းဖြည်း ဆုံးရှုံးလာနေခြင်းကို ကာကွယ်ရန်မှာ အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အဏ္ဏဝါထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေး ဧရိယာများမှ […]

လူနေသိပ်သည်းသည့် မြို့ကြီးများတွင် နေထိုင်နေရသူတို့အတွက် ကိုဗစ်ကပ်ဘေးက လုံးဝ ငရဲပင်။ သိပ်သည်းမှုသည် ကိုဗစ်ကာလအတွင်း မြို့ကြီးများ၏ အဓိကရန်သူဖြစ်လာသည်။ အစိုးရက အပြင်မထွက်ဖို့ ပြောသည်။ သို့သော် နေနိုင်လှ နှစ်ပတ်၊ တစ်လပင်။ အချို့ကတော့ ဝမ်းရေးအတွက် အပြင်ကိုထွက်ကို ထွက်ရတော့သည်။ အချို့ကတော့ မွန်းကြပ်မှုကြောင့် အပြင်ထွက်လိုကြသည်။ အစိုးရက ခပ်ခွာခွာ နေဖို့ပြောသည်။ သို့သော် ဘတ်စ်ကား ကျပ်ကျပ်များကို မရှောင်နိုင်ပါ။ ရထားကျပ်ကျပ်များကို မရှောင်နိုင်ပါ။ လမ်းကျပ်ကျပ်များကို မရှောင်နိုင်ပါ။ ကိုဗစ်ကပ်ဘေး ကာကွယ်ရေး အဓိကသော့ချက်တစ်ရပ်ဖြစ်သော ခပ်ခွာခွာနေရေး (Social Distancing) မှာ တကယ့်မြေပြင်တွင် မကျင့်သုံးနိုင်သော ပန်ကြားချက်တစ်ရပ်မျှသာ ဖြစ်နေသည်။ လိုအပ်သလောက် လူအများသာ အပြင်ထွက်ကြ၊ လိုင်းကား၊ ရထားကဲ့သို့သော အများပြည်သူသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို လူနည်းနည်းဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးကြ။ […]

စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးသည် ကမ္ဘာ တစ်ဝန်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော အရေးကြီး ကိစ္စရပ်တစ်ခုဖြစ်လာသည်။ တရိပ်ရိပ် တိုးပွားလာသော လူဦးရေအတွက် ပို၍ လိုအပ်လာသော အစားအသောက်၊ ခေတ်ကာလအလျောက် ပြောင်းလဲ လာသော စားသောက်နေထိုင်မှုပုံစံတို့က တောင်းဆိုလာသော အစားအစာအမျိုး အစားများနှင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် တွေ့ကြုံနေရသော အခက်အခဲ စိန်ခေါ်မှု တို့က စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် လူတို့ကို အလေးထားလာစေသည်။ နှစ်စဉ် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစာအာဟာရ ချို့ငဲ့မှုကြောင့် အသက်ဆုံးပါးသွားရသူ အရေအတွက်မှာ ခုခံအားကျဆင်းမှု ရောဂါနှင့် တီဘီ၊ ငှက်ဖျားတို့ကြောင့် တိမ်းပါးရသူ အရေအတွက်ထက် များနေ ခဲ့သည်။ အောက်ခြေ သန်းတစ်ထောင် ဟု တင်စားကြသော ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ လူပေါင်း တစ်ဘီလျံလောက်မှာ အစာ အာဟာရ မလုံလောက်မှုနှင့် ဆက်စပ် သော အခက်အခဲများ ရှိနေပေသည်။ […]

ဆွေးနွေးမည့် အကြောင်းအရာကား ပျော်ရွှင်မှုနှင့် ဥစ္စာဓနတို့၏ဆက်စပ်မှု အပေါ်ပညာရှင်တစ်ဦး ၏ ပညာရပ် ရှုထောင့်မှ အမြင်နှင့် သူ၏ လေ့လာ ယူဆမှုအကြောင်းဖြစ်သည်။ လူအများစု သည် ပျော်ရွှင်မှုကို လိုလားတောင့်တ ကြသည့်အလျောက် ဥစ္စာဓန ငွေကြေး သည် လူတို့အတွက် ပျော်ရွှင်မှုများ ဆောင်ကြဉ်းလာ မည်ဟုလည်း ယုံကြည် ကြသည်။ ဝင်ငွေများများရှိခြင်းကိုလည်း လူတိုင်းလိုလိုက နှစ်သက်တတ်ကြပါ သည်။ လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်ဝက်ကျော် ကျော်က နိုင်ငံအချို့သည် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည့်အလျောက် ငွေကြေး ဥစ္စာဓန ပို၍ကြွယ်ဝလာခဲ့ကြသော်လည်း ထိုနိုင်ငံရှိ လူအများစုမှာ ယခင်ကထက် ပို၍ ပျော်ရွှင်လာပုံ မရပေ။ စစ်တမ်းများ အရ အမေရိကန်၊ ဥရောပနှင့် ဂျပန် ရှိ ပြည်သူတို့သည် ယခုအခါ သူတို့၏ နိုင်ငံများသည် […]