ဓာတ္စာ၊ စားေသာက္ကုန္မ်ားႏွင့္ လူသုံးကုန္ပစၥည္းမ်ား ေကာင္းမြန္ ေၾကာင္း အလြန္အကၽြံ ေၾကာ္ျငာေရာင္းခ် ေနက တိုင္ၾကားႏိုင္ၿပီး တိုင္းေဒသႀကီး အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲေရး ေကာ္မတီက တရားလိုလုပ္ ကာ တရားစြဲဆိုေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။
ကင္ဆာေရာဂါ၊ ၉၆ ပါးေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းသည္ဟုဆိုကာ ေရာင္းခ်ေန သည့္ေဆးမ်ား အစရွိသည့္ အလြန္အကၽြံ ေျပာဆိုကာ ေရာင္းခ်ေနျခင္းမ်ားကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။
ဥပမာအေနျဖင့္ သြားတိုက္ေဆးကို သုံးစြဲပါက သြားဖုံးကင္ဆာေပ်ာက္ကင္း သည္ဟု ေၾကာ္ျငာထားေသာ္လည္း သုံးစြဲခ်ိန္တြင္ မေပ်ာက္ကင္းျခင္း(သို႔) မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆပါက စားသုံးသူ ေရးရာဦးစီးဌာနႏွင့္ FDA ထံ တိုင္ၾကား ႏိုင္ေၾကာင္း အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး ဝါးကြပ္ကဲေရးဦးစီးဌာန(FDA) တနသၤာရီ တိုင္းေဒသႀကီး တာဝန္ခံက ေျပာသည္။
တိုင္ၾကားလာပါက တိုင္းေဒသႀကီး အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲေရး ေကာ္မတီထံ တင္ျပကာ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရရွိပါက သက္ဆိုင္ရာဥပေဒ ျဖင့္ တရားစြဲဆိုမည္ျဖစ္ေၾကာင္း FDA တိုင္းေဒသႀကီးတာဝန္ခံ ေဒါက္တာ ဟိန္းမင္းထက္ေအာင္က ဆိုသည္။
ယင္းအျပင္ ေနျပည္ေတာ္႐ုံးခ်ဳပ္ ကိုပါ တင္ျပမည္ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသား အစားအေသာက္ဥပေဒ သို႔မဟုတ္ အမ်ိဳးသားေဆးဝါးဥပေဒျဖင့္ တရားစြဲ ဆိုမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ၎က ဆိုသည္။
တိုင္ၾကားသူမ်ားအေနႏွင့္ ေျပာ ဆိုစည္း႐ုံးကာ ေၾကာ္ျငာသည့္ အသံဖိုင္၊ လက္ကမ္းစာေစာင္ အစရွိသည့္ ခိုင္မာ သည့္ သက္ေသမ်ားရွိရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
“တိုင္မယ္ဆိုရင္ တိုင္တဲ့သူက ပူး ေပါင္းပါဝင္ဖို႔ လိုမယ္၊ သက္ေသအျဖစ္ နဲ႔ လိုက္ကူေပးရမယ္”ဟု ေဒါက္တာ ဟိန္းမင္းထက္ေအာင္က ေျပာသည္။
ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ပြင့္လင္းစြာ ေၾကာ္ျငာျခင္းမရွိဘဲ တစ္အိမ္တက္ဆင္း လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦးခ်င္းလည္းေကာင္း လက္သိပ္ထိုးကာ ျဖည့္စြက္အစာ၊ အားေဆး၊ တစ္ကိုယ္ရည္သုံးပစၥည္း၊ ေကာ္ဖီႏွင့္ ေရသန္႔ကဲ့သို႔ ပစၥည္းေရာင္း ခ်ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားက အလြန္ အၾကဴးေၾကာ္ျငာကာ ေရာင္းခ်ေနမႈမ်ား ရွိေၾကာင္း ၎က ဆိုသည္။
ျပည္သူအခ်ိဳ႕ကမူ တိုင္ၾကားမွ အေရးယူျခင္းထက္ သက္ဆိုင္ရာဌာနမ်ား ကိုယ္တိုင္ စုံစမ္းေထာက္လွမ္းကာ အေရးယူ ျခင္းကို ေမၽွာ္လင့္ေနၾကသည္။
“ျပည္သူေတြ ဒီသက္ေသေတြရဖို႔ ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲလိမ့္မယ္၊ ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြက လုပ္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တယ္”ဟု ထားဝယ္ ၿမိဳ႕ေန ဦးသိုက္ထြန္းက ေထာက္ျပသည္။
ပစၥည္းအရည္အေသြး၊ အက်ိဳးအာနိ သင္ ေကာင္းမြန္သည္ဟု အလြန္အၾကဴး ေဖာ္ၫႊန္းေျပာဆိုကာ ေရာင္းခ်မႈမ်ားတြင္Multi Level Marketing (ဆင့္ပြား ကြန္ရက္ခ်ိတ္ဆက္ ေရာင္းဝယ္သည့္ စနစ္) ကုမၸဏီမ်ားက အမ်ားစုျဖစ္ေၾကာင္း ျပည္သူမ်ားအၾကား ေျပာဆိုမႈမ်ားရွိ သည္။
MLM ကုမၸဏီအမ်ားစုက အယုံ လြယ္သူမ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေရာင္းခ် ေလ့ရွိၿပီး ဗဟုသုတနည္းပါးသူႏွင့္ ေရာဂါခံစားေနရသည့္အတြက္ ဒုကၡ ေရာက္ေနသူမ်ားကိုလည္း ဦးစားေပး ေရာင္းေလ့ရွိေၾကာင္း MLM လုပ္ငန္း မ်ားကို ဆန္႔က်င္ အသိပညာေပးေနသူ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေန ကိုဇင္ေဇ က ဆိုသည္။
“သူတို႔ဓာတ္စာေတြေသာက္လို႔ ေပ်ာက္ပါတယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးကို မွန္တာ ေျပာတာလည္းရွိမယ္၊ တခ်ိဳ႕ကလုပ္ႀကံ ေျပာတာလည္း ရွိမယ္၊ ၿပီးေတာ့ အယုံ သြင္းတာမ်ိဳး သြားေနတယ္ေပါ့ေနာ္”ဟု ကိုဇင္ေဇက ေျပာသည္။
ဦးေလးျဖစ္သူ အသည္းကင္ဆာ ခံစားေနရခ်ိန္တြင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီတစ္ခု က သုံးလအတြင္း ကင္ဆာေပ်ာက္ကင္း သည္ဟုဆိုကာ ေဆးတစ္ဘူးလၽွင္ က်ပ္ ခုႏွစ္ေသာင္းတန္ဖိုးရွိ ေဆးမ်ား လာ ေရာင္းခဲ့ဖူးၿပီး ေငြသိန္းဆယ္ခ်ီကုန္က် ၿပီးေနာက္ ေသဆုံးသြားခဲ့ေၾကာင္း ၿမိတ္ ၿမိဳ႕ ေဇယ်သီရိရပ္ကြက္ေန ေဒၚၾကဴက ဆိုသည္။
“ခုလိုအေရးယူၿပီး တရားစြဲေပးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဝမ္းသာတယ္၊ ၿမိတ္မွာ လိမ္ေနတဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီးပဲ”ဟု ေဒၚၾကဴက ေျပာသည္။
သြားတိုက္ေဆး၊ ဂ်ိဳင္းလိမ္းဆီ၊ ေကာ္ဖီ၊ အဝတ္ေလ်ာ္ေဆးမ်ားကို သာမန္ေဈးႏႈန္းထက္ ၅ ဆခန္႔ျမႇင့္တင္ ေရာင္းခ်ၿပီး ယင္းပစၥည္းမ်ား သုံးစြဲပါက ေရာဂါအမ်ားစုေပ်ာက္ကင္းသည္ဟု ေျပာဆိုေရာင္းခ်မႈမ်ားရွိေၾကာင္း ၿမိတ္ၿမိဳ႕၊ ၿမိဳ႕သစ္ရပ္ကြက္ေန ေဒၚမာမာစန္းက ဆိုသည္။
MLM ကုမၸဏီမ်ား၏ ပစၥည္းမ်ား တြင္ ေကာင္းသည့္ပစၥည္းမ်ား ရွိသကဲ့သို႔ မထူးျခားသည့္ ပစၥည္းမ်ားလည္း ရွိ ေၾကာင္း MLM ကုမၸဏီတစ္ခုတြင္ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ဖူးသည့္ ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕ ေအးရိပ္ၿငိမ္ရပ္ကြက္ေန အသက္ ၅၀ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ အမ်ိဳးသား တစ္ဦးက ဆိုသည္။
Double Crane (Myanmar) ကုမၸဏီတြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ေကာ့ေသာင္း ေဒသခံ အသက္ ၄၂ ႏွစ္အ႐ြယ္ အမ်ိဳး သမီးကမူ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို အတင္း ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ိဳးမလုပ္ဟု ဆိုသည္။
“ေကာင္းတာကိုပဲ မၽွေဝတာ။ အတင္းမေရာင္းပါဘူး။ ပရဟိတသေဘာ ပါ။ မဝယ္ႏိုင္တဲ့သူဆို တတ္ႏိုင္သ ေလာက္ အလကားေပးလိုက္တယ္။ ထုတ္ကုန္ ေကာင္းတာကိုယ္ကသိေနလို႔ ေလ၊ ကိုယ္ကိုတိုင္ သုံးဖူးတဲ့ ပစၥည္းကိုပဲ ေရာင္းတယ္ ကိုယ္သုံးလို႔ ေကာင္းတဲ့ ပစၥည္းကိုပဲ ေရာင္းတယ္”ဟု ၎က ေျပာသည္။
တရားမဝင္ ေၾကာ္ျငာအားေကာင္း ၿပီး အရည္အေသြးမရွိသည့္ ေဆးမ်ားစား သုံးမိပါက ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး မေမၽွာ္ မွန္းႏိုင္ေအာင္ရွိေၾကာင္း ေဒါက္တာ ဟိန္းမင္းထက္ေအာင္က ရွင္းျပသည္။
ယင္းကဲ့သို႔ ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ား ေၾကာင့္ ပစၥည္းအရည္အေသြးမေကာင္း သည့္အတြက္ ေငြေၾကးဆုံ႐ႈံးမႈမ်ား ရွိ သည့္အျပင္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္မႈမ်ား လည္းရွိေၾကာင္း MLM လုပ္ငန္းမ်ားကို ဆန္႔က်င္ အသိပညာေပးေနသူ ကိုဇင္ေဇ က ဆိုသည္။
ယင္းကဲ့သို႔ အလြန္အကၽြံေၾကာ္ျငာ ၿပီး ေရာင္းခ်ေနသည့္ ကုမၸဏီမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ား ထိခိုက္နစ္နာခဲ့ပါက အသိ ပညာေပးသည့္အေနျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ျပန္လည္ မၽွေဝသင့္ေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
ရန္ကုန္တိုင္းတြင္ နာမည္ႀကီး MLM ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္သည့္ Aim Star Network (MNR) Co., Ltd ကို FDA ေထာက္ခံခ်က္ မရွိသည့္ ျဖည့္စြက္စာ ၁၇ မ်ိဳးကို ေဈးကြက္ အတြင္းေရာင္းခ်ျခင္းေၾကာင့္ စုံစမ္းစစ္ ေဆးေရးအဖြဲ႕က အမ်ိဳးသားအစား အေသာက္ ဥပေဒျဖင့္ ဇြန္လအတြင္းက အမႈဖြင့္လိုက္သည္။
ယင္းကုမၸဏီအျပင္ Entry Trading Co., Ltd J&C Center Import Export Co., Ltd ESihf Gift for Life Co., Ltd ကုမၸဏီမ်ားမွ စားေသာက္ကုန္၊ ျဖည့္စြက္စာ၊ အလွကုန္ပစၥည္းမ်ားကို FDA ေထာက္ခံခ်က္မရွိဘဲ ျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်သည္ဟုဆိုကာ ဇြန္လအတြင္း အမႈဖြင့္ထားသည္။
တနသၤာရီတိုင္းအတြင္းတြင္မူ ယင္းကဲ့သို႔ အမႈဖြင့္ တရားစြဲဆိုထားျခင္း မရွိေသးေပ။
ထားဝယ္ၿမိဳ႕ရွိ နာမည္ႀကီး MLM ကုမၸဏီတစ္ခုက ကေလးေမြးၿပီး အမ်ိဳး သမီးမ်ား အပ်ိဳကဲ့သို႔ ျပန္ျဖစ္ေစသည္ဆို သည့္ ေငြက်ပ္ ေသာင္းခ်ီေပးရသည့္ ေသာက္ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ေရာင္းခ်လ်က္ ရွိသည္။
“ေဈးႀကီးေတာ့ ကၽြန္မက မဝယ္ ေသာက္ျဖစ္ဘူး၊ မယုံရဲတာလည္း ပါ တယ္”ဟု ထားဝယ္ၿမိဳ႕ ပိႏၷဲေတာရပ္ကြက္ ေန အသက္ ၃၈ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးက ေျပာသည္။
