တစ္ေန႔သ၌ သာေအးႏွင့္ သာေက်ာ္ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္႐ြာမွ ၿမိဳ႕သို႔ ျပည္ေထာင္စုလမ္းမအတိုင္း ျဖတ္လ်က္ ဆိုင္ကယ္စီးရင္း သြားၾက၏။ လမ္းတစ္ ေလၽွာက္ လမ္းခင္းေနၾကေသာ လမ္းလုပ္ သားမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ၾကကာ ဆိုင္ကယ္ ေမာင္းရင္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးေန ၾကေလသည္။
သာေအး ။ ။ ငါတို႔ဆီက လမ္းခင္းေနတဲ့ လုပ္သားေတြက ေျခၫွပ္ ဖိနပ္နဲ႔ ေတြ႕ရာအက်ႌ၊ လုံခ်ည္နဲ႔ပါ လား…။
သာေက်ာ္ ။ ။ဒါကေတာ့ ျမန္မာ့ နည္း ျမန္မာ့ဟန္ အလုပ္သမား ဝတ္စုံ ျဖစ္မွာေပါ့။ HSE ကို ေလးစား လိုက္နာတဲ့ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ဝန္ထမ္းေတြ ကေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။
သာေအး။ HSEဆိုတာ ဘာလဲဗ် လင္းစမ္းပါဦး
သာေက်ာ္။HSEအဓိပၸာယ္ ကေတာ့ Health Safety and Environment က်န္းမာေရး ေဘး အႏၲရာယ္ကင္းရွင္းေရးႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြကို ေခၚတာကြ။ ကုမၸဏီ ေတြရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားမွာ မရွိ မျဖစ္ အေရးႀကီးတဲ့ က႑တစ္ခုေပါ့။ အခုလမ္းခင္းတဲ့ ကုမၸဏီမ်ားကလည္း မိမိကုမၸဏီဝန္ထမ္းလို႔ဆိုႏိုင္တဲ့ လမ္းခင္း အလုပ္သမားမ်ားရဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ဆိုင္ ရာမွာ ေဘးကင္းဖို႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ အညီရွိဖို႔ လုပ္ငန္းခြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ တစ္ခြင္ကို သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ ႐ႈေထာင့္က ထိခိုက္မႈနည္းဖို႔ စတဲ့ အခ်က္ ၃ခ်က္ကို ဦးတည္ၿပီးလုပ္ဖို႔ ဆိုလိုတာကို ေျပာတာပါ။
သာေအး။ ။ HSE နဲ႔အညီ ဘယ္လိုလုပ္ရမွာလဲ။
သာေက်ာ္။ ။ပထမဆုံးကေတာ့ Safety First “အႏၲရာယ္ကင္းရွင္း ေရးသည္ ပထမ”ဆိုတဲ့ စကားလို လုပ္ သားတိုင္းကို PPE (personal pro-tective equipment) ေတြေပးထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာcover-allလိုမ်ိဳး ဝတ္စုံ။ အဲဒီဝတ္စုံက အက်ႌနဲ႔ ေဘာင္းဘီ ကို တစ္ဆက္တည္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ခ်ည္ သားစစ္စစ္မ်ိဳးျဖစ္ရင္ပို ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ အက်ႌ ေဘာင္းဘီက အရွည္ျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါမွ ေနေရာင္ေအာက္မွာ ကုန္းကြၿပီး လုပ္ရာမွာ ခါးသားေတြကို ေနေရာင္ တိုက္႐ိုက္မထိေအာင္ တစ္ ဆက္တည္း ဝတ္စုံက လုံၿခဳံေစတယ္။ ေနာက္ခ်ည္သား ျဖစ္ေတာ့ ေနပူေအာက္ မွာ အလုပ္လုပ္ရာမွာ သိပ္မပူေတာ့ဘူး ေပါ့။
သာေအး ။ ။ အခုလို လမ္းခင္း ေနရေတာ့ ဖုန္ေတြ မ႐ႉမိေအာင္ေကာ ႏွာေခါင္းပိတ္ေတြေရာ တပ္ထားဖို႔ မလိုဘူးလား။
သာေက်ာ္ ။ ။ခုနက ေျပာတဲ့ PPEထဲမွာ ဝတ္စုံရယ္ ႏွာေခါင္းပိတ္ရယ္ အျပင္ Safety Stone လို႔ေခၚတဲ့ ဖိနပ္၊ လက္အိတ္၊ ဦးထုပ္ စသျဖင့္လည္း လိုတာ ေပါ့။ ဖိနပ္က အႏၲရာယ္ကင္းေအာင္ ႐ႉးဖိနပ္ေတာင္ ေျခဖဝါးဘက္မွာ အခၽြန္ေတြမစူးမိေအာင္ သတၱဳျပားခံ ထားတဲ့၊ ႀကီးေလးတဲ့ပစၥည္း ဖိနပ္ေပၚက် ရင္ခံႏိုင္ေအာင္ ေျခဖမိုးေပၚက သတၱဳ ျပားခံထားတဲ့ ဖိနပ္မ်ိဳးဆို ပိုေကာင္းတာ ေပါ့။
သာေအး ။ ။ ကတၱရာေစး ေဖ်ာ္ၿပီးေလာင္းတဲ့ အလုပ္သမားအတြက္ ကေရာ။
သာေက်ာ္ ။ ။ ကတၱရာေစး ေဖ်ာ္ေလာင္းတဲ့ အလုပ္သမား အတြက္ ကေတာ့ ေတာစီး ဖိနပ္လို ဒူးနားေလာက္ အထိ ရွည္တဲ့ ဖိနပ္မ်ိဳးဆို ပိုသင့္ေတာ္ တယ္။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔မွာသုံးတဲ့ ႏွာေခါင္းပိတ္က အမာစား ပါးတစ္ဖက္ တခ်က္မွာ အေပါက္ေသးေသးေလး ေတြပါတဲ့ အထူးအမာ ႏွာေခါင္းပိတ္ မ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။ မ်က္လုံးကို တစ္ခုခု မဝင္ေအာင္ လုံၿခဳံေရးမ်က္မွန္ပါ တပ္ ထားေပးသင့္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကတၱ ရာေဖ်ာ္ေနတဲ့ မီးေတြအနား တစ္ဝိုက္ မွာမီးေဘး အႏၲရာယ္က ကာကြယ္ႏိုင္ ေအာင္ မီးသတ္ေဆးဘူးတို႔ေရတို႔ အဆင္ သင့္ထားေပးထားမွ ေဘးကင္းတဲ့ လုပ္ ငန္းခြင္ ျဖစ္မွာပါ။
သာေအး ။ ။မီးေဘးဆိုလို႔ HSE ကို တန္ဖိုးထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြမွာ ဝန္ထမ္းခန္႔မယ္ဆိုရင္ မီးေဘးနဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ သင္တန္းတက္ထားတဲ့ အေထာက္ အထားပါမွ ရတယ္ဆို ဟုတ္လား။
သာေက်ာ္ ။ ။ဟုတ္ပါတယ္ ဒါမွ လုပ္ငန္းခြင္ေရွာင္တခင္ မီးအႏၲ ရာယ္ ျဖစ္လာရင္၊ မီးၿငိမ္းတဲ့ ပစၥည္း ေတြကို ဘယ္လို အသုံးျပဳၿပီး၊ ဘယ္လို နည္းနဲ႔ ၿငိမ္းသတ္ရမယ္ဆိုတာ သိေန ႏိုင္တာေပါ့။ ေနာက္ၿပီး၊ မီးေဘးကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္တဲ့ အေနနဲ႔ ေလာင္စာ ပစၥည္းေတြ (ဥပမာ-ဓာတ္ဆီ)ကို ဘယ္လို သိုေလွာင္ရမယ္ စတဲ့နည္းပညာ ကိုလည္း ႀကိဳသိေတာ့ မီးေဘးအႏၲရာယ္ ကိုလည္း နည္းေစတာေပါ့။ ဝန္ထမ္း ေတြက မီးသတ္ သင္တန္းတင္မကဘူး အေရးေပၚက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ သင္တန္းပါ တက္ထားရတယ္ ဒါမွ လုပ္ငန္းခြင္မွာ အႏၲရာယ္ျဖစ္လာရင္ အေရးေပၚျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏိုင္ မွာေပါ့။ ဥပမာ ဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္ မွာ ျပတ္ရွ ဒဏ္ရာ ရသြားတယ္ဆိုပါစို႔ ဆရာဝန္နဲ႔မေတြ႕ခင္ ေဆး႐ုံမေရာက္ ေသးခင္ ေသြးထြက္ မလြန္ေအာင္ အနာ ေပၚ အဝတ္ထူထူနဲ႔ ဖိၿပီး ခ်ည္ထား ေပးရမယ္ဆိုသလိုမ်ိဳး။ မဟုတ္ရင္ ေဆး႐ုံ မေရာက္ခင္ ေသြးထြက္လြန္ၿပီး အသက္ အႏၲရာယ္ ရွိသြားႏိုင္တာေပါ့။
သာေအး ။ ။ဝန္ထမ္းေတြ ကိုေရာ အလုပ္ခန္႔ရာမွာ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေၾကာင္း အေထာက္အထား ေဆးစစ္ခ်က္ေတြလည္း လိုတာေပါ့ေနာ္ ကိုသာေက်ာ္။
သာေက်ာ္။ ။ဟုတ္ပါတယ္။ ဘယ္ဝန္ထမ္းမဆို လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဝင္မလုပ္ကိုင္မီ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးခံ ထားရမယ္။ အသက္အ႐ြယ္ ၅၀ ႏွင့္ အထက္ဝန္ထမ္းမ်ားဆို ပိုၿပီးေတာ့ အထူး စစ္ေဆးမႈလည္းခံယူရမယ္လို႔ ၾကားဖူး ပါတယ္။ ၿခဳံေျပာရရင္ ဝန္ထမ္း တစ္ ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ (၁) က်န္းမာေရး စစ္ေဆး ထားတာရယ္၊ (၂) မီးသတ္ သင္တန္း တက္ထားတာရယ္၊ (၃) ေရွ႕ဦး သူနာ ျပဳနည္း First Aid သင္တန္းတက္ ထားတာရယ္ လိုအပ္ပါတယ္။
သာေအး။ လမ္းခင္းေနတယ္ဆို ေတာ့ “သတိအလုပ္လုပ္ေနသည္”ဆိုၿပီး ဆိုင္းဘုတ္ေတြေထာင္ထားတာ ေတြ႕ရ တယ္။ လမ္းတစ္ျခမ္းခင္းေနၿပီး လမ္းရဲ႕ တစ္ဘက္ျခမ္းကပဲ ယာဥ္သြားလာဖို႔ ခြင့္ျပဳရင္ ေဘးကင္းေအာင္ဘယ္လိုေတြ လုပ္သင့္လဲ။
သာေက်ာ္။ အမ်ားအားျဖင့္လမ္း ခင္းေနတဲ့အလုပ္ခြင္ရဲ႕ ကိုက္ ၅၀ အကြာ မွာ “သတိအလုပ္လုပ္ေနသည္”ဆိုတဲ့ ဆိုင္းဘုတ္မ်ိဳးေတြ ျမင္သာေအာင္ ေထာင္ထားေပးရပါတယ္။ အဲဒီဆိုင္း ဘုတ္နဲ႔ ၅ မီတာ(၁၅ ေပ)အကြာမွာ Flag man လို႔ေခၚတဲ့ အလံကိုင္ၿပီး အခ်က္ ျပတဲ့ လုပ္သားတစ္ေယာက္စီ လမ္း တစ္ျခမ္းရဲ႕ထိပ္ တစ္ဘက္စီမွာ ထားေပး ရပါမယ္။ အဲဒီFlag man အလံကိုင္ ႏွစ္ေယာက္ကလည္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးRadio စကားေျပာစက္နဲ႔ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ဝီစီ(ခရာ)နဲ႔ ေသာ္လည္းေကာင္း အဆက္အသြယ္ ရွိရပါမယ္။ ဒါမွ … တစ္ဘက္ထိပ္က အလံကိုင္က အနီေရာင္ ျပၿပီး လမ္းပိတ္ထားရင္ တစ္ျခားဘက္ ထိပ္က အလံကိုင္က အစိမ္းေရာင္ျပၿပီးလမ္းဖြင့္ေပးဖို႔ပါ။ ဒါမွ လမ္းတစ္ျခမ္း ခင္းရာမွာ ယာဥ္ အသြားအလာအတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္က နည္းႏိုင္မွာပါ။ ေနာက္ၿပီး လမ္းခင္းလို႔ မၿပီးခင္ လုပ္ငန္း ခြင္သိမ္းရင္ လုပ္ငန္းသုံးပစၥည္း ေက်ာက္ခဲ စတာေတြကို စနစ္တက် ေကာက္ငင္ သိမ္းဆည္း သြားရပါမယ္။ ညဘက္ ေတြမွာ လမ္းသြားလမ္းလာ ျမင္သာ ေအာင္ ေရာင္ျပန္ဆိုင္း ဘုတ္ေတြနဲ႔ ေသခ်ာ ေထာင္ထားဖို႔လည္း လိုပါတယ္။
သာေအး။ ။လမ္းခင္းေက်ာက္ ေျမသယ္ေနတဲ့ ယာဥ္ေမာင္းေတြနဲ႔ ယာဥ္ေမာင္းႏႈန္းေတြကေရာ။
သာေက်ာ္။ ။ယာဥ္ေမာင္းေတြ က ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္ ရွိရမယ္။ ထိုင္ခုံခါးပတ္ႀကိဳးတပ္ထားရမယ္။ ယာဥ္ ေတြမွာ ေနာက္ၾကည့္မွန္ပါရမယ္။ အခ်က္ျပမီး စတဲ့မီးေတြေကာင္းရမယ္။ေမာင္းတဲ့ အရွိန္ကေတာ့ လမ္းေပၚမွာ ေရးထားတဲ့ သေကၤေတေတြ အတိုင္း ေမာင္းရမယ္။ ဥပမာ တစ္နာရီ ၆၀ ကီလိုမီတာထက္ ပိုမေမာင္းရပါဘူး။ ႐ြာထဲမွာဆို ၃၀ ကီလိုမီတာေအာက္ ေမာင္းရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အေခါက္ေၾကးနဲ႔ ေမာင္းခိုင္းတဲ့ စနစ္ ေတြက ယာဥ္ေမာင္းေတြရဲ႕ အရွိန္ႏႈန္း ကို ျမန္ေစမွာျဖစ္လို႔ ေဘးအႏၲရာယ္ ရွိေစတတ္တယ္ကြ။
သာေအး။ ။လမ္းတစ္ဖက္ တစ္ခ်က္က ဟိုမွာ ျမင္ေနရတဲ့ ၁၀ ေပေတာင္ မရွိတဲ့ တဲေလးေတြကေရာ လမ္းခင္း လုပ္သားေတြေနတာလား။
သာေက်ာ္။ ။ အဲဒါေတာ့ မသိဘူး ကိုသာေအးေရ။ အလုပ္သမားေတြ ယာယီေနတာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုံၿခဳံဖို႔၊ အသင့္ အတင့္ က်ယ္ဝန္းဖို႔ လိုပါတယ္။ အေရး ႀကီးဆုံးက သန္႔ရွင္းတဲ့ေရ ရဖို႔နဲ႔ အိမ္သာ ေကာင္းေကာင္း ရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ HSE ကိုတန္ဖိုးထားတဲ့ တခ်ိဳ႕ ကုမၸဏီေတြ တို႔႐ြာမွာ သူတို႔အလုပ္ သမားေတြကို ယာယီထားတာေတာင္ ယာယီအိမ္ေတြ ေဆာက္ၿပီး အဲဒီအိမ္ထဲမွာ အဲယားကြန္းနဲ႔ ေရမီးအစုံနဲ႔။ တခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီ ေတြဆို သူတို႔ ႏိုင္ငံသား အလုပ္သမား မ်ားကို ဟိုတယ္မွာ ထားေပးၾကတာ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
သာေအး ။ ။ခုနကေျပာတဲ့ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး လုပ္ငန္း ခြင္ ေဘးရွင္းေရးေတြေျပာသင့္သေလာက္ ေျပာၿပီးၿပီ။ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဆိုတာကေရာ။
သာေက်ာ္ ။ ။သဘာ၀ပတ္ဝန္း က်င္ မထိခိုက္ေအာင္ဆိုတဲ့ ေခါင္း စဥ္ေအာက္မွာ လုပ္ငန္း အမ်ိဳးအစားလိုက္ ကြဲျပားတာေပါ့။ အခုက လမ္းခင္းတဲ့ လုပ္ငန္းအေၾကာင္း ေျပာေနတယ္ဆိုေတာ့ လိုအပ္ရင္ လမ္းခ်ဲ႕တဲ့အခါ ေတာင္ေတြ ၿဖိဳရမယ္။ အဲဒီအခါ ေတာင္ေတြကို သူ႕ရဲ႕အေစာင္းအတိုင္း ၿဖိဳရမယ္။ မဟုတ္ ရင္ ေတာင္ၿပိဳတာ ျဖစ္လာေစ ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ၿပီး လမ္းခင္းေက်ာက္ယူရာမွာ လည္းေတာင္ရဲ႕ အေစာင္းအတိုင္း စနစ္ တက် ယူဖို႔စသျဖင့္ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ ႐ႈေထာင့္က ထိခိုက္မႈအနည္းဆုံး ျဖစ္ ေအာင္လုပ္ဖို႔ ေျပာတာပါ။
သာေအး ။ ။ခုနက ကိုသာ ေက်ာ္ ေျပာသလို အလုပ္သမားေတြကို ဖိနပ္ေတြ၊ အက်ႌေတြ၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ေတြ ကုမၸဏီက ထုတ္ေပးေပမဲ့ သူတို႔ကပူ တယ္ဆိုၿပီး မဝတ္ရင္ေရာ။
သာေက်ာ္ ။ ။ HSE ကို တန္ဖိုး ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြမွာ HSE နဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ စီမံခန္႔ခြဲဖို႔ ဝန္ထမ္းေတြ ခန္႔ထားပါတယ္။ အလုပ္သမားေတြကို သူတို႔ရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ လုပ္ငန္းခြင္ ေဘးကင္းေရးအတြက္ ဒီလို ေတြလုပ္ ေပးထားရပါတယ္ဆိုတာ ေျပာဆိုရွင္းျပ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးၾကေစပါတယ္။ ဒီလိုမွမရရင္ HSန နဲ႔ညီတဲ့ PPE မဝတ္ တဲ့သူေတြကို သတိေပးတာေတြ အလုပ္ ထုတ္ပစ္တာေတြကို လုပ္ၾကတာ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အခုေခတ္မွာ ကုမၸဏီ ေတြ တင္ဒါဆြဲတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္ ကန္ထ ႐ိုက္ ယူတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္ ေငြေၾကး တစ္ခု တည္းကို သာမကဘဲ HSE နဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ အခ်က္ အလက္ေတြကို ထည့္သြင္း စဥ္းစား လာၾကတာကို ဖတ္မွတ္ဖူးပါတယ္။
သာေအး။ HSE နဲ႔ပတ္သက္ ၿပီး ေလေပးေကာင္းေနတာနဲ႔ ၿမိဳ႕ကို ေတာင္ ေရာက္ေတာ့မယ္။ ဪ ခုမွ သတိရတယ္ ငါတို႔မွာ ဆိုင္ကယ္ ဦးထုပ္ လည္း မပါလာပါလား။
သာေက်ာ္ ။ ။အဲဒါမွ ဒုကၡ… ၿမိဳ႕ထဲမွာ ယာဥ္ထိန္းရဲနဲ႔ မေတြ႕ခင္ ဦး ထုပ္ရွာပါဦး ကိုသာေအးေရ . .။
