စပါးေရာင္းဝယ္ျခင္း၊ ေဈးမ်ားတြင္ အသားငါး ဝယ္ယူေရာင္းခ်ရာတြင္ အေလးခ်ိန္ တင္းေတာင္းႏွင့္ အခ်ိန္ အတြယ္မ်ား သတ္မွတ္စံႏႈန္း မျပည့္ပါ က တိုင္ၾကားၾကရန္ တနသၤာရီ တိုင္း ေဒသႀကီးအစိုးရက တိုက္တြန္း လိုက္သည္။
စက္သုံးဆီဝယ္ယူျခင္း၊ စပါး ေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေဈးမ်ားတြင္ အသားငါး ဝယ္ယူျခင္း အစရွိသည့္ ပစၥည္းမ်ား ဝယ္ယူေရာင္းခ်ရာတြင္ အခ်ိန္အတြယ္ မွန္ကန္မႈမရွိျခင္းႏွင့္ ပစၥည္းအတုမ်ားကို လိမ္လည္ေရာင္းခ်ပါက ေခါင္းငုံ႔မခံဘဲ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ တိုင္ၾကားႏိုင္ေၾကာင္း တိုင္းေဒ သႀကီး စီမံ/ဘ႑ာဝန္ႀကီး ဦးၿဖိဳးဝင္း ထြန္းက ဆိုသည္။
ရပ္ေက်းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး၊ ၿမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး၊ စားသုံးသူေရးရာ ဦးစီးဌာနႏွင့္ စီမံ/ဘ႑ာဝန္ႀကီး အစရွိ သူမ်ားထံ တိုင္ၾကားႏိုင္ေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
“ဒီဖက္က လူေတြက မတိုင္ၾက ေတာ့ ေလာဘႀကီးသူေတြအတြက္ အခြင့္ အလမ္းတစ္ခု ျဖစ္ေနတယ္၊ မတရား ဘူးလို႔ သိရရင္ ေခါင္းငုံ႔မခံသင့္ဘူး”ဟု တိုင္းေဒသႀကီး စီမံ/ဘ႑ာဝန္ႀကီး ဦးၿဖိဳးဝင္းထြန္းက ဆိုသည္။
နစ္နာေၾကာင္း တိုင္ၾကားလာပါက စုံစမ္းစစ္ေဆးသြားမည္ျဖစ္ၿပီး မမွန္ မကန္လုပ္ေၾကာင္း စိစစ္ေတြ႕ရွိပါက ပထမအႀကိမ္တြင္ သတိေပးမည္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္ႀကိမ္က်ဴးလြန္ပါက သက္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ အေရးယူသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကေျပာ သည္။
သို႔ေသာ္ လယ္သမားအပါအဝင္ ျပည္သူအမ်ားစုကမူ ယင္းကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မတိုင္ၾကားလိုၾကဟု ဆိုသည္။
“သြားတိုင္လဲဘာထူးမွာလဲ။ စိတ္ ညစ္တာပဲ အဖတ္တင္မယ္။ မေတာ္တဆ ကိုယ့္ပါ ရန္ၿငိဳးထားတာ ခံေနရဦးမယ္။ တိုင္ျဖစ္မယ္မထင္ဘူး စိတ္ညစ္မခံခ်င္ ဘူး” ဟု ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္မွ အသက္ ၆၂ ႏွစ္အ႐ြယ္ လယ္သမားႀကီးတစ္ဦးက ဆိုသည္။
လက္ရွိအခ်ိန္သည္ စပါးရိတ္သိမ္း ခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး စပါးအေရာင္းအဝယ္တြင္ အသုံးျပဳသည့္ တင္းေတာင္းမွန္ကန္မႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ မ်ားစြာနစ္နာရသည္ဟု လယ္သမားမ်ားက ေျပာသည္။
စပါးဝယ္သူမ်ားက ၁၇ ျပည္၊ ၁၈ ျပည္ဆန္႔ တင္းေတာင္းႀကီးမ်ားျဖင့္ လာ ေရာက္ဝယ္ယူၾကၿပီး လယ္သမားအေန ျဖင့္ ေငြေၾကးအခက္အခဲေၾကာင့္ ၎တို႔ ယူလာသည့္ တင္းေတာင္းမ်ားျဖင့္ပင္ ေရာင္းခ်ၾကရသည္ဟု ၎တို႔က ဆိုသည္။
“လယ္သမားေတြမွာ ေငြေၾကး ခက္ ခဲလာတယ္ဆိုရင္ သူတို႔ေပးတဲ့အတိုင္း ေခါင္းထိုးခံလိုက္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီ တင္းေတာင္းကိစၥေလးတစ္ခု မွန္ကန္ ေအာင္ လုပ္ေပးေစခ်င္တယ္”}ဟု လယ္ ၁၅ ဧက ခန္႔ပိုင္သည့္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္၊ ေရျဖဴေက်း႐ြာေန ဦးေမာင္ဝင္းက ဆိုသည္။
စပါးစိုက္ရန္ ေခ်းယူထားသည့္ စိုက္ပ်ိဳးစရိတ္ေခ်းေငြလည္း ျပန္ဆပ္ခ်ိန္ နီးလာၿပီျဖစ္သည့္အတြက္ လယ္သမား မ်ားမွာ တင္းေတာင္းႀကီးသည္ကို ေ႐ြးခ်ယ္ ခြင့္မရွိဟုဆိုသည္။
“ေခ်းေငြ ဆပ္ရေတာ့မယ္ဆိုတာနဲ႔ စပါးက လယ္သမားေတြ အားလုံး တစ္ ၿပိဳင္းတည္း ေရာင္းၾကရေတာ့မယ္။ အဲခ်ိန္ဆို ဝယ္သမားေတြက စပါးေဈး ႏွိမ္ၾကေတာ့မယ္။ လယ္သမားေတြက ဒီစပါးကိုပဲ ထိုးေရာင္းလိုက္ရေတာ့တာ ပဲ။ ေပးခ်င္သေလာက္ေပး၊ တင္းေတာင္း ႀကီးခ်င္သေလာက္ႀက”ဟု ဦးေမာင္ဝင္း က ဆိုသည္။
စပါးဝယ္ယူတစ္ဦးကမူ လယ္ သမားက ေဈးပိုရသူကိုသာ ေရာင္းခ်ျခင္း ေၾကာင့္ အမ်ားနည္းတူ တင္းေတာင္းကို ႀကီးေအာင္လုပ္ၿပီး ေဈးအနည္းငယ္ပို ေပးကာ လိုက္လံဝယ္ယူေနရျခင္းျဖစ္ သည္ဟု ဆိုသည္။
“ေရာင္းတဲ့သူေတြက ေဈးပိုေပးတဲ့ သူ ကိုပဲေရာင္းၾကတာ။ တင္းေတာင္း အ႐ြယ္အစားကို မၾကည့္ေတာ့ဘူး ကၽြန္မ တို႔က ၁၆ ျပည္တင္းေတာင္းနဲ႔ ၄၀၀၀ နဲ႔ဝယ္တယ္။ တစ္ျခား ဝယ္တဲ့သူ တစ္ေယာက္က ၁၇ ျပည္တင္းေတာင္းနဲ႔ ၄၅၀၀ ေပးတယ္ဆို ပိုေပးတဲ့သူကိုပဲ ေရာင္းလိုက္ၾကတယ္။ အဲလိုဆိုရင္ ကၽြန္မ တို႔မွာ စပါးမရေတာ့ဘူး” ဟု ေလာင္းလုံး ၿမိဳ႕နယ္မွ ဆန္စက္လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦး က ဆိုသည္။
ၿမိတ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္လည္း အေလး ခ်ိန္တင္းေတာင္း မမွန္ဘဲ စပါးေရာင္းခ် ေနရေၾကာင္း ေဒသခံ အခ်ိဳ႕ထဲမွ သိရ သည္။ ပုံမွန္အားျဖင့္ စပါးဝယ္ေရာင္း ျပဳလုပ္ပါက ရွစ္ျပည္ဝင္ ႏွစ္ေတာင္းလၽွင္ တစ္တင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ ေနရာ မ်ားတြင္ တင္းျပည့္မဟုတ္ဘဲ ဝယ္ယူမႈ မ်ားရွိေနေၾကာင္း ၎တို႔ထံမွ သိရသည္။
“တျခား႐ြာမွာဆို တင္းျပည့္ မဟုတ္ဘဲ ၁၇ ျပည္မွ တစ္တင္းရတဲ့ ပုံစံေတြနဲ႔ ဝယ္တာေတြလည္းရွိတယ္။ အဲလိုဆို အေရာင္းအဝယ္ပ်က္ကုန္တယ္။ တိုင္ရတာေတြေတာ့ မသိဘူး။ တိုင္မယ္ ဆိုလည္း ထိေရာက္မယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ ၿမိတ္အအေနထားနဲ႔ တိုင္တာေတြလည္း မၾကားဖူးဘူး”ဟု ၿမိတ္ၿမိဳ႕ ရွမ္းေတာင္႐ြာ ေန လယ္ ၁၀ဧက ခန္႔ပိုင္ဆိုင္သူ ဦးသိန္းလြင္က ေျပာဆိုသည္။
အေလး၊ တင္းေတာင္းကိစၥကို ထိထိေရာက္ေရာက္ျဖစ္ေစရန္ အတြက္ သက္ဆိုင္ရာဌာန၊ အဖြဲ႕အစည္း၊ အဆင့္ ဆင့္ကို ၫႊန္ၾကားခ်က္ထုတ္ၿပီး စနစ္ တက် လုပ္ေဆာင္သင့္သည္ဟု ထားဝယ္ ခ႐ိုင္ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္း ဥကၠ႒ ဦးႏိုင္လြင္လတ္က ေျပာသည္။
“အဲဒီလိုမ်ိဳးတိုင္ပါလို႔ပဲ ေျပာ႐ုံေျပာ ေနတာက ရန္တိုက္ေပးေနသလို ျဖစ္ေန တယ္” ဟု ဦးႏိုင္လြင္လတ္က ဆိုသည္။
ထားဝယ္ခ႐ိုင္ ဆန္စပါးလုပ္ငန္း ရွင္မ်ားအသင္းအေနႏွင့္လည္း တင္း ေတာင္း မွန္ကန္မႈရွိေစရန္ ယခင္အစိုးရ လက္ထက္ကတည္းက ၾကပ္မတ္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း အေရးယူ ခြင့္ရွိသည့္ အစိုးရက အေရးမယူသည့္ အတြက္ လုပ္ငန္းမေအာင္ျမင္ခဲ့ဟု ဆိုသည္။
တင္းေတာင္းနည္းတူ ေဈးတြင္ အသုံးျပဳသည့္ ပိႆာခ်ိန္၊ အေလးခ်ိန္ မမွန္မႈမ်ားလည္းရွိသည္ဟု အိမ္ေထာင္ ရွင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဆိုသည္။
“ခ်ိန္ခြင္ေတြက မွန္တယ္လို႔ မထင္ ဘူး။ ကိုယ္က မစားဘဲလည္း မရဘူးဆို ေတာ့ သြားဝယ္ေနရတာပဲေလ” ဟု ထားဝယ္ၿမိဳ႕၊ ပိႏၷဲေတာရပ္ကြက္ေန မဇာဇာက ေျပာသည္။
ေဈးတြင္ အခ်ိန္အတြယ္မမွန္ျခင္း ေၾကာင့္ ေရာင္းသူမ်ားက သိသိသာသာ အျမတ္ရႏိုင္ေသာ္လည္း ေဈးဝယ္သူ တစ္ဦးခ်င္းမွာမူ မ်ားစြာမထိခိုက္သည့္ အတြက္ မတိုင္ၾကားလိုဟု ေဈးဝယ္သူ မ်ားက ဆိုသည္။
“မမွန္ဘူးထင္ရင္ေနာက္ ဒီဆိုင္ မဝယ္ေတာ့ဘူး။ ေျဖရွင္းမေနဘူး၊ စကား မ်ားရန္ျဖစ္ေနရဦးမယ္” ဟု ေကာ့ေသာင္း ၿမိဳ႕ ေ႐ႊဟသၤာရပ္ကြက္မွ မီးမီးက ဆိုသည္။
စည္ပင္ေဈးမ်ားတြင္ သမာဓိခ်ိန္ ခြင္ ထားရွိေပးထားၿပီး ယင္းခ်ိန္ခြင္တြင္ အေလးခ်ိန္မွန္/မမွန္ ခ်ိန္တြယ္ႏိုင္ၿပီး အေရာင္းအဝယ္လုပ္ရာတြင္ အျမတ္ သာယူသင့္ေသာ္လည္း အေလးခိုးျခင္းမွာ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ဝန္ႀကီး ဦးၿဖိဳးဝင္း ထြန္းက ဆိုသည္။
တင္းေတာင္း ကဲသို႔ စံႏႈန္းႏွင့္ လြဲေနမႈမ်ား အပါအဝင္ အစားအေသာက္၊ ဝန္ေဆာင္မႈ အစရွိသည့္ စားသုံးသူမ်ား နစ္နာသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို လာေရာက္ တိုင္ၾကားႏိုင္ေၾကာင္း စားသုံးသူေရးရာ ဦးစီးဌာန ဒုတိယ တိုင္းဦးစီးမႉး ဦးေက်ာ္စိုးရီက ဆိုသည္။
ထားဝယ္ၿမိဳ႕တြင္ လက္ရွိ စားသုံး သူ သတင္းျပန္ၾကားေရးႏွင့္ တိုင္ၾကား မႈ လက္ခံေဆာင္႐ြက္ေရးဌာန(CICC)ကို ဖြင့္လွစ္ထားၿပီး ၿမိတ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕တို႔တြင္ ခ႐ိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးမႉးက ဥကၠ႒အျဖစ္ေဆာင္႐ြက္သည့္ စားသုံးသူအျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရးအဖြဲ႕ မ်ား ဖြဲ႕စည္းထားေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
တိုင္ၾကားလာပါက စားသုံးသူ အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရးအဖြဲ႕ျဖင့္ ေစ့စပ္ ၫွိႏႈိင္းေပးမည္ျဖစ္ၿပီး ေျပလည္မႈ မရွိပါ က စားသုံးသူေရးရာဥပေဒအရ အေရး ယူသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေက်ာ္စိုးရီက ဆိုသည္။
“အစားအေသာက္ကိုပဲ တိုင္လို႔ ရတာမဟုတ္ဘူး၊ အခ်ိန္အတြယ္ မမွန္ တာ၊ ဝန္ေဆာင္မႈေတြပါ တိုင္ႏိုင္တယ္”ဟု ဒုတိုင္းဦးစီးမႉး ဦးေက်ာ္စိုးရီက ေျပာသည္။
တနသၤာရီတိုင္းတြင္ အစိုးရႏွင့္ ဌာနဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းအသီးသီး၏ သတ္မွတ္စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္း၊ အမိန္႔၊ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာပါက အေရးယူမည့္ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားစြာရွိ ေသာ္လည္း ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရး ယူၾကပ္မတ္မႈ အားနည္းသည္ဟု ေျပာဆိုေဝဖန္မႈမ်ားရွိေနသည္။
