“ဆံုးမ”ဆိုသည့္စကားလံုးကို အေသ အခ်ာဆန္းစစ္ၾကည့္ေသာအခါ အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္ခ်က္က ႏွစ္ပိုင္း႐ွိေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပထမပိုင္းကေတာ့ လိမၼာ ယဥ္ေက်းေအာင္ သြန္သင္သည္တဲ့။ ဒုတိယအပိုင္းကေတာ့ အျပစ္ဒဏ္ေပးသည္။ စီရင္သည္တဲ့။ ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ တို႔အေနျဖင့္ ဆံုးမသည္ဟု ဆိုလိုက္သည္ႏွင့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ႏွစ္ခု႐ွိသည္ကို သတိျပဳ ရေပမည္။ လိမၼာယဥ္ေက်းလာေအာင္ သြန္သင္သည့္အပိုင္းႏွင့္ အျပစ္ဒဏ္ေပး သည့္အပိုင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
ဆံုးမျခင္းသည္ အသက္ႀကီးသူက အသက္ငယ္သူ၏ ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ေ႐ွ႕႐ႈ၍ျပဳၾကေသာအမႈ ျဖစ္သည္။ အျပစ္ လုပ္သူသည္ အ႐ြယ္မေ႐ြးဆံုးမျခင္းကို ခံရႏိုင္သည္။ အသက္နည္းနည္းပိုႀကီးသူ၊ အေတြ႕အႀကံဳပို႐ွိသူက အေတြ႕အႀကံဳ ပိုနည္း သူကို ဆံုးမၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းသူက စည္းကမ္း မလိုက္နာသူ ကို ဆံုးမၾကသည္။ မိဘက သားသမီးကို၊ ဆရာက တပည့္ကို၊ အစ္ကိုက ညီ၊ ညီမမ်ားကို စသည္ျဖင့္ ေျပာဆိုဆံုးမေလ့ ႐ွိၾကသည္။
ဤေနရာတြင္ ကၽြန္ေတာ္ အဓိကထား ေဆြးေႏြးလိုသည္မွာ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား အေနျဖင့္ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ကို ဆံုးမသည့္အပိုင္း ျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔၏တပည့္မ်ားကို ေကာင္းေစခ်င္ၾကသည့္၊ ေတာ္ေစခ်င္ၾကသည့္၊ လိမၼာယဥ္ေက်း ေစခ်င္ၾကသည့္ စိတ္အရင္းခံက အားလံုး တြင္ ႐ွိၾကစၿမဲ။ သို႔ေသာ္လည္း တပည့္ဆို သူမ်ားမွာ မိသားစုေနာက္ခံ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ေမြးဖြားလာၾကသူမ်ား၊ ပတ္၀န္းက်င္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ႀကီးျပင္း လာၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္ႏွင့္အညီ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးက တန္းတူအေန အထားတြင္ မ႐ွိၾက။
ေခတ္စနစ္၏ ႐ိုက္ခတ္ခ်က္ကလည္း ႐ွိေနႏိုင္ေသးသည္။ ထိုကေလးမ်ား မွာ စ႐ိုက္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အမူအက်င့္အမ်ိဳး မ်ိဳးျဖင့္ စာသင္ခန္းထဲ ေရာက္လာၾကသည္။ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားႏွင့္ အတန္းသူအတန္း သားမ်ားကို နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ ေႏွာင့္ယွက္ တတ္ၾကသည္။ ခ်မွတ္ထားေသာ အတန္း တြင္း၊ အတန္းျပင္ႏွင့္ ေက်ာင္းစည္းကမ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေဖာက္ဖ်က္တတ္ၾကသည္။ စာကို ေကာင္းမြန္စြာျဖင့္ သင္ယူလိုစိတ္ မ႐ွိၾက။
ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ တပည့္ မ်ားကို တျခားေသာအေၾကာင္းကိစၥမ်ား တြင္ သည္းခံခြင့္လႊတ္ႏိုင္စြမ္း ႐ွိၾကေသာ္ လည္း သင္ၾကားေရးအပိုင္းကို အေႏွာင့္ အယွက္ေပးလာလွ်င္ေတာ့ စိတ္ဆိုးေဒါသ ထြက္တတ္ၾကေပသည္။ ထိုအခ်ိန္ မ်ိဳးတြင္ သတိလက္လြတ္ျဖစ္ၿပီး တပည့္မ်ားကို လက္လြန္ေျခလြန္ ေျပာဆိုဆံုးမမိတတ္ ၾကသည္။ မရည္႐ြယ္ဘဲ ထိခိုက္ အနာတရ ျဖစ္သြားေစတတ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ျဖစ္လာ လွ်င္ မိမိမွာ က႐ုဏာေဒါသေၾကာင့္ ျဖစ္သြား ေသာ္လည္း မိဘက သေဘာထားမႀကီး လွ်င္ မိမိမွာသာ နစ္နာဖို႔ ႐ွိေတာ့သည္။ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ အထူးသတိ ခ်ပ္ရေပမည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားသည္ ကေလးမ်ားကို ဆံုးမ ဖို႔ရာအတြက္ မိဘႏွင့္တန္းတူအခြင့္အေရး မ႐ွိဆိုသည့္အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။
ကေလးေတြကို ဆံုးမသည့္ေနရာ တြင္ ဘာသာတရား၊ လူမ်ိဳးႏွင့္ ယဥ္ေက်း မႈအေျခအေနအရ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္သည့္၊ ႐ိုင္းပ်သည့္ အေနအထား႐ွိေသာ ဆံုးမ မႈမ်ိဳးကို ေ႐ွာင္႐ွားၾကရေပမည္။ ဥပမာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈအရ ေျခေထာက္ႏွင့္ ကန္ျခင္းမ်ိဳး၊ ပါး႐ိုက္သည္မ်ိဳးကို ေ႐ွာင္ ႐ွားၾကရေပမည္။ ထို႔အျပင္ ကေလးမ်ား ကို ရင့္သီးသည့္စကားလံုးမ်ိဳး၊ ညစ္ညမ္း သည့္စကားလံုးမ်ိဳးျဖင့္ ေျပာဆိုဆံုးမျခင္း မ်ိဳး လံုး၀မျပဳမိဖို႔ အေရးႀကီးသည္။ ကေလး၏အသက္အ႐ြယ္ အပိုင္းအျခား အရ အတန္းသူ၊ အတန္းသားမ်ား၏ေ႐ွ႕ေမွာက္တြင္ အ႐ွက္ရေစႏုိင္သည့္၊ စိတ္ကသိကေအာက္ ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ ဆံုးမမႈမ်ိဳးကိုလည္း မလုပ္မိဖို႔လိုသည္။
ကၽြန္ေတာ္ေတြးေနမိသည္က ကၽြန္ေတာ္တို႔က တပည့္ေတြကို လိမၼာယဥ္ေက်း ေအာင္ ဆံုးမၾကသူမ်ား ျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ မ်က္ႏွာအမူအရာ ႏွင့္ သံုးႏႈန္းသည့္စကားလံုးမ်ားတြင္ ေဒါသ ထြက္ေနသည့္ ပံုမ်ိဳးေပါက္မေနဖို႔ လိုေပ မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္လွ်င္ေတာ့ ကိုယ္တိုင္ က မယဥ္ေက်းသူျဖစ္၍ ေနေပလိမ့္မည္။ ေဒါသမထြက္မိေအာင္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ထိန္းၾကရေပမည္။ ေဒါသအေလ်ာက္ ဆံုးမမိလွ်င္ လက္လြန္ေျခလြန္ျဖစ္ၿပီး အမွားေတြ႕သြားႏိုင္သည္။
ကေလးမ်ား၏ စိတ္ေနသေဘာထား ကိုလည္း တြက္ဆထားဖို႔ေတာ့ လိုမည္ ထင္ပါသည္။ အေျခခံပညာေက်ာင္းသား အ႐ြယ္ဆိုသည္မွာ ေဆာ့ခ်င္ၾကသည့္အ႐ြယ္၊ စခ်င္ေနာက္ခ်င္တတ္ၾကသည့္ အ႐ြယ္ေတြ ျဖစ္သည္။ အထက္တန္းအဆင့္ ေက်ာင္း သားေလးမ်ားဆိုလွ်င္ေတာ့ ၿမီးေကာင္ ေပါက္အ႐ြယ္ေတြ ျဖစ္လာၿပီမို႔ အတန္းထဲ တြင္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ခ်င္လာသည္။ မိန္း ကေလးေတြ အာ႐ံုစိုက္တာကို ခံခ်င္ၾက သည္။ ထို႔အတြက္ ဆံပင္ပံုစံကိုေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အ၀တ္အစား၀တ္သည့္ ပံုစံကိုေသာ္လည္းေကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး စတန္႔ထြင္ တတ္ၾကသည္။ သူ႔ကိုသတိ ထားမိလာေအာင္ စကားကို က်ယ္ေလာင္စြာ ေျပာမည္။ ဆရာ၊ ဆရာမစာသင္ေန ခ်ိန္တြင္ သင္ခန္းစာႏွင့္မသက္ဆိုင္သည့္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ အ႐ႊန္းေဖာက္ၾကမည္။ သူအ႐ႊန္းေဖာက္လိုက္၍ က်န္သူမ်ားက လိုက္ရယ္ၾကလွ်င္ သူေက်နပ္ေနမည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ေက်ာင္းသားမ်ိဳးမွာ အတန္း ထဲတြင္ အနည္းႏွင့္အမ်ားေတာ့ ပါေနေပ မည္။ သူတို႔ကို ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ရမလဲ ဆိုသည္ကို နည္းလမ္းရွာ ၾကရသည္က ဦးေႏွာက္ေျခာက္စရာ ျဖစ္ေနေပမည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ဆရာ၊ ဆရာမ အလုပ္ကို လုပ္ေနသမွ် ေက်ာင္းသားမ်ိဳးစံု ႏွင့္ ဆံုေတြ႕ေနၾကရေပဦးမည္။ မိမိ၏စာသင္ခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ဘယ္လိုထိန္းၿပီးေတာ့ သင္ၾကားမႈ၊ သင္ယူ မႈတြင္ အားလံုးပါလာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲဆိုသည္ကို ႀကံဆေနရေပမည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား မိမိစာသင္ခ်ိန္တြင္ စာကိုစိတ္မ၀င္စားဘဲ ျဖစ္ေနမည္၊ အိပ္ငိုက္ ေနမည္ဆိုလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ စာသင္ ၾကားသည့္ ပံုစံကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ရ ေပမည္။ မိမိ၏သင္ၾကားမႈသည္ ဆရာ ဗဟိုျပဳတာမ်ား ေနလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သင္ခန္းစာကပဲ စိတ္၀င္စားဖို႔ မေကာင္း လို႔လားဆိုတာ ဆန္းစစ္ရေပမည္။
ေက်ာင္းသားေတြကိုခ်ည္း အျပစ္ဖို႔ ေန၍ေတာ့ မျဖစ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔တြင္လည္း အားနည္းခ်က္က ရွိေနသည္။ ဆရာ၊ ဆရာမ အမ်ားစုအေနျဖင့္ lesson plan မဆြဲဘဲ သင္ၾကသည္က မ်ားသည္။ ထို အထဲတြင္ ကၽြန္ေတာ္လည္းတစ္ေယာက္ အပါအ၀င္ ျဖစ္သည္။ သင္ၾကားခဲ့သည့္ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား လာသည္ႏွင့္အမွ် သင္ ခန္းစာႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ႐ွိဘဲလည္း သင္၍ရသည္ဟု စိတ္အထင္ေရာက္ၾက သည္။ ဤအခ်က္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို က်ဆံုးေစသည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ ျပ႒ာန္း စာအုပ္ပါ သင္ခန္းစာမ်ား မ်ားလြန္းေန ျခင္းကလည္း စာကိုအခ်ိန္ယူသင္ဖို႔ အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေစသည္။ တတ္ေျမာက္ဖို႔ထက္ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ကို အဓိကထား သင္ၾကားေနရျခင္းကလည္း ေက်ာင္းသား မ်ားႏွင့္ ဆရာမ်ားအတြက္ပါ သင္ၾကားမႈ၊ သင္ယူမႈကို ၿငီးေငြ႕စရာ ျဖစ္သြားေစႏိုင္ သည္။
ဆိုေတာ့ ေက်ာင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ မိမိစိတ္မ၀င္စားသည့္ အလုပ္တစ္ခုကို မိဘဆရာမ်ား၏ ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ လုပ္ေနရသလို ျဖစ္ေနသည္။ ထိုဖိအား ဒဏ္ကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ သူတို႔တြန္းလွန္ ဖို႔ ႀကိဳးစားေတာ့သည္။ ထိုအေျခအေန က စာသင္ခန္းအတြင္းႏွင့္ စာသင္ခန္း ျပင္ပတြင္ မလိုလားအပ္ေသာ ျပႆနာ ေတြကို ျဖစ္ေပၚလာေစသည္။
ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ ထို အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို မသံုးသပ္မိဘဲ ေစတနာေဇာျဖင့္ စိတ္ခံစားခ်က္ျပင္းျပင္း ႏွင့္ ဆံုးမမိပါက မလိုလားအပ္ေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ိဳး ျဖစ္သြားႏိုင္ သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေက်ာင္းေတြမွာ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးမည့္သူ၊ ကေလးစိတ္ ပညာကိုကၽြမ္းက်င္သူ တစ္ေယာက္ ေယာက္ကို မခန္႔ထားႏိုင္ေသးသမွ် ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားက ထိုတာ၀န္ကိုပါ ယူေနၾက ရေပဦးမည္။ ဆံုးမေျပာဆို ေနၾကရေပဦး မည္။ ျပႆနာ အဖုအထစ္ေလးေတြ ျဖစ္ေနၾက ေပဦးမည္။
လက္႐ွိေခတ္စနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီမည့္ positive punishment အေၾကာင္းကိုေတာ့ မိဘမ်ားႏွင့္ဆရာမ်ားအတြက္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးၿပီး မွ်ေ၀ေပးပါ ဦးမည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ကေလးမ်ား ကိုကိုင္တြယ္သည့္ေနရာတြင္၊ ဆံုးမသည့္ ေနရာတြင္ ႐ွဥ့္လည္းေလွ်ာက္သာ ပ်ားလည္းစြဲသာ ျဖစ္မည့္နည္းလမ္းကို သံုး ၾကဖို႔ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို တိုက္တြန္း လိုပါသည္။ တိုင္းျပည္ႀကီးတစ္ခုလံုး ေနရာတိုင္း နီးပါးတြင္ အကူးအေျပာင္း ကာလ ေရာက္ေနသျဖင့္ မည္သည့္ေနရာ တြင္မွ် အသားမက်ေသး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ အေနျဖင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား မရေသးခင္ လွ်ပ္စစ္ထမင္းေပါင္းအိုးတစ္လံုးကို လက္ေဆာင္ရထားသလို ျဖစ္ေန သည္။ ဆိုေတာ့ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအေန ျဖင့္ ကေလးေတြကို ကိုင္တြယ္ရာတြင္ ပါးပါးနပ္နပ္ရွိၾကဖို႔ လိုေပမည္။
သန္းေဇာ္ဦး(ရလိုင္)
