ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ သစ္ေတာက႑နဲ႔ပတ္သက္ တဲ့ အစီရင္ခံစာတစ္ခု ထုတ္ျပန္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သယံဇာတတူးေဖာ္ထုတ္ လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာ မႈေဖာ္ေဆာင္ေရး EITI လုပ္ငန္းစဥ္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုအျဖစ္ ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာ ျဖစ္တယ္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကေတာ့ ၂၀၁၄-၁၅ နဲ႔ ၂၀၁၅-၁၆ ႏွစ္ ႏွစ္စာအတြက္ သစ္ေတာဦးစီးဌာနနဲ႔ျမန္မာ့သစ္ လုပ္ငန္းတို႔ရဲ႕ စာရင္းဇယားေတြ၊ သစ္ထုတ္ လုပ္မႈနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္တယ္။ ထံုးစံအတုိင္း ေ၀ဖန္ ေထာက္ျပစရာေတြ၊ ေငြေၾကးကြာဟမႈ ေတြနဲ႔ သစ္ထုတ္လုပ္ခြင့္ ခြင့္ျပဳမိန္႔ေပး ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျငင္းပြားဖြယ္ ကိစၥေတြ ဒုနဲ႔ေဒး။
ဒီမွာ ေဆြးေႏြးလိုတာက အဲဒီသစ္ေတာ က႑ အစီရင္ခံစာအေၾကာင္း မဟုတ္။ အဲဒီလို အစီရင္ခံစာေတြ ျပဳစုျခင္းအေပၚ လူေတြနဲ႔အျမင္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညြန္းေတြကို ျပည္တြင္းမွာ က်င့္သံုးၾကတဲ့အခါ ေတြ႔ၾကံဳရတဲ့ စိန္ေခၚမႈ ေတြအေၾကာင္း။ အထူးအားျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းေတြကို ျပည္တြင္းမွာ လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတဲ့အခါ မတူတဲ့ အစုအဖြဲ႔ေတြအၾကား ဘယ္လိုအျမင္ေတြ ကြဲျပားလာၾကသလဲ။ အဲသည္ မတူကြဲျပားမႈ ေတြဟာ ေကာင္းတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ တြန္းအားျဖစ္ေစသလား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အဲဒီလိုေတြလိုက္နာက်င့္ သံုးလိုက္မွ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ၊ ပုဂၢလိက နဲ႔ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ အၾကား “အဟ”ဟာ ပိုမိုႀကီးမားလာၿပီး အေျပာင္းအလဲကို ေႏွးသြားေစသလား ေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုထပ္ေဆြးေႏြးလိုတာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းေတြကို ျမန္မာ မႈျပဳၾကတဲ့အခါ လက္ရွိအေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနၾကတဲ့နည္းလည္းေတြထက္ ပို ေကာင္းတဲ့နည္းလမ္းမ်ား ရွိႏိုင္ဦးမလားဆိုတာပါ။
အေပၚက ဇာတ္ေၾကာင္းကို ျပန္ဆက္ ရရင္ အဲသည္အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ပြဲမွာ သစ္ေတာဦးစီးဌာနနဲ႔ ျမန္မာ့သစ္လုပ္ငန္းက တာ၀န္ရွိသူေတြေထာက္ျပတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္း လွပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႏုိင္ငံတကာက အစီရင္ခံစာ ျပဳစုတဲ့သူေတြဟာ ျပည္တြင္း မွာ က်င့္သံုးေနတဲ့စနစ္ေတြ၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြကို ခေရေစ့တြင္းက် နားမလည္ တဲ့အခါ လိုအပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြ ျပည့္စံုေအာင္ မေဖာ္ျပႏိုင္တာမ်ိဳး၊ တျခားႏုိင္ငံအမ်ားစုက EITI လုပ္ငန္း စဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတဲ့အခါ ေရနံသဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔၊ သတၱဳစသည္ျဖင့္ က႑ တစ္ခုႏွစ္ခု ေလာက္သာ ပါ၀င္ၾကတာ မ်ိဳးကို ေထာက္ျပၾကတယ္။ သူတို႔ေမးခြန္း ထုတ္တဲ့အထဲမယ္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေကာင္းတာက ျမန္မာႏုိင္ငံ EITI က ဘာေၾကာင့္မ်ား ေရနံသဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔၊ ေက်ာက္စိမ္းေက်ာက္မ်က္၊ သတၱဳ၊ သစ္ေတာ စသည္ျဖင့္ က႑မ်ားစြာပါ၀င္ ရပါသလဲ ဆိုတာပါပဲ။
အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏုိင္ငံလို အရာရာမွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း မရွိေသးတဲ့ တိုင္းျပည္မ်ိဳးမွာ သယံဇာတ က႑မွာ က႑စံု ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ သိရွိလာရတာဟာ ႀကိဳဆိုရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါမွသာ တိုင္းျပည္က ဘယ္က႑ ေတြက ၀င္ေငြဘယ္ေလာက္ရွိေနၿပီး အဲသည္ ၀င္ေငြေတြကို ဘယ္လိုစီမံေဆာင္ရြက္ ေနသလဲဆိုတာကို ျပည္သူေတြ အေနနဲ႔သိရွိ ႏိုင္မွာ ျဖစ္တာကိုး။ EITI လို လုပ္ငန္းစဥ္ မ်ိဳးမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံက ပါခဲ့လို႔သာ ယေန႔အခ်ိန္မွာ သယံဇာတက ရရွိတဲ့ ၀င္ေငြနဲ႔ အဲသည္၀င္ေငြေတြကို ဘယ္လိုဘယ္နည္း စီမံခန္႔ခြဲေနသလဲဆိုတာကို သိလာရတာကိုး။ ဒါေတာင္ မသိရေသးတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ မ်ားစြာက်န္ ေနပါေသးတယ္။
တစ္ၿပိဳင္နက္မွာ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံ ညႊန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ေနရာမွာ ေဒသနဲ႔ အစပ္အဟပ္တည့္မႈကို လည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရပါမယ္။ လက္ရွိ အခ်ိန္အထိ ပုဂၢလိကနဲ႔သယံဇာတ က႑ က အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ရသမွ်ကို အေျခခံၿပီး ေျပာရရင္ ဌာနဆိုင္ရာအမ်ားစုဟာ ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္စံညြန္းေတြကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ တင္းျပည့္အေကာင္ အထည္ေဖာ္ဖို႔ အခက္အခဲေတြမ်ားစြာ ရွိေနပါေသးတယ္။
ဒီမွာအမ်ားဆံုးၾကားရတဲ့စကားတစ္ ခုကေတာ့ “ကၽြန္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္က အခုမွ စၿပီးေျပာင္းလဲဖို႔ လုပ္ေနတာ၊ ႏုိင္ငံ တကာက လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို လိုက္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး၊ ၅ ႏွစ္ သားကို ဆန္အိတ္ေပးထမ္းသလိုျဖစ္ေန တယ္”ဆိုတဲ့ စကားပါပဲ။ ဒါဟာ ဌာနဆိုင္ရာ ေတြအတြက္ အမွန္တရား ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ျမင္သာတဲ့ ဥပမာတစ္ခု ေပးပါရေစ။ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒအရ သတ္ၱဳတြင္းေတြဟာ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာ ကို ေရးဆြဲရပါမယ္။ အဲဒီအစီရင္ခံစာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈ စီမံခန္႔ခြဲေရး အစီအစဥ္ ရွိရပါ မယ္။ ဥပေဒအရ ကုမၸဏီေတြဟာ အဲဒီ အစီရင္ခံစာေရးဖို႔ ၾကားခံ တတိယအဖြဲ႔ အစည္းတစ္ခုကို ငွားရမ္းရပါတယ္။
အဲဒီအဖြဲ႔အစည္းက သက္ဆိုင္ရာေဒသမွာ ေနထုိင္တဲ့ ျပည္သူလူထုနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြ၊ ေျမ၊ေရ၊ေလ အစရွိသည္တို႔ကို သိပၸံဆိုင္ရာ တိုင္းတာ ေလ့လာမႈေတြျပဳလုပ္ၿပီး အစီရင္ခံစာေရး သားရတယ္။ ေရးသားလိုက္တဲ့ အစီရင္ခံစာ အၾကမ္းကို ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနကို ေပးပို႔ရပါတယ္။ ပတ္၀န္း က်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနက ေပးပို႔ လာတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ဖတ္႐ႈသံုးသပ္ၿပီး သေဘာထားမွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီကို ျပန္လည္ေပးပို႔ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာကုမၸဏီက အဲဒီအစီရင္ခံစာ ကို လိုအပ္သည္မ်ား ျပန္လည္ျဖည့္စြက္ ျပင္ဆင္ၿပီး ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနကို ျပန္လည္ေပးပို႔ရပါတယ္။
အဲသည္အစီရင္ခံစာကို ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္စရာ မလိုေတာ့ဘူးဆိုမွ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနက သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနကို ေပးပို႔အတည္ျပဳၿပီး လုပ္ကိုင္ခြင့္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးရပါတယ္။ ဒါက စာနဲ႔ အၾကမ္းဖ်င္းေရးျပလို႔သာ တိုေနရတယ္ ထင္ရေသာ္ျငား တကယ္တမ္း ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္အတိုင္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရင္ အလြန္မတန္ မ်ားျပား႐ႈပ္ေထြးလွတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္ ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္မွာ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနဟာလည္း တစ္ႏုိင္ငံလံုးက တင္လာတဲ့အစီရင္ခံစာ ေတြကို အခ်ိန္မီဖတ္ၾကားၿပီး သေဘာထားမွတ္ခ်က္ေတြေပးႏိုင္ဖို႔ရာ အခက္အခဲ ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနျပန္တယ္။ အဆိုးဆံုး ကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္၀န္ထမ္း အလံုအေလာက္ မရွိတာပါပဲ။
အထက္ပါ အေျခအေနေတြေၾကာင့္ တနသၤာရီတိုင္းမွာလည္ပတ္ေနတဲ့ သတၱဳ တြင္း အားလံုးနီးပါးဟာ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာ၊ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈ အစီအစဥ္ေတြ လံုး၀မရွိဘဲ လည္ပတ္ေန ၾကရတယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ဥပေဒနဲ႔ မညီဘဲ လည္ပတ္လုပ္ကိုင္ေနၾကရတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလို ဌာနဆိုင္ရာေတြက ဒီလို ႏိုင္ငံ တကာစံႏႈန္းေတြနဲ႔ညီေအာင္ လုပ္ဖို႔ အခက္အခဲေတြ မ်ားစြာရွိတယ္၊ အဲဒီ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြအတိုင္းသာ လိုက္နာေနရင္ ဘာမွမလုပ္ဘဲ ရပ္ထားရဖို႔ရွိတယ္လို႔ ဆိုလာၾကတာ ျဖစ္တယ္။
ဒီမွာ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ထပ္ၿပီးေျပာျပလိုတဲ့ အျဖစ္ အပ်က္တစ္ခု ရွိပါတယ္။ ၿပီးခဲ့အပတ္ ေတြက ကမာၻ႕သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႔က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ အစီရင္ခံစာထုတ္ ျပန္ပြဲတစ္ခု လုပ္ခဲ့တယ္။ ထီးခီးနဲ႔ထား၀ယ္ ကို ဆက္သြယ္ထားတဲ့ လမ္းကို အဆင့္ ျမႇင့္တင္တဲ့ေနရာမွာ သား႐ိုင္းတိရိစာၦန္ ေတြကို ထိခိုက္မယ့္အေၾကာင္း။ အဲဒီ သတင္းကို ေဖာ္ျပတဲ့ အြန္လိုင္းမီဒီယာ ရဲ႕ေအာက္မွာ မွတ္ခ်က္ေပးၾကတဲ့သူေတြ ရဲ႕သေဘာထားဟာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္တယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေျပာရရင္ အမ်ားစု သေဘာထားမွတ္ခ်က္ေပး ၾကတာက တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ အဲဒီလမ္းဟာ အေရး ႀကီးတယ္။ တစ္ကမာ္ၻလံုးမွာ ခုလိုလမ္း ေတြ ေဖာက္ေနၾကတာပဲ ဘာျဖစ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔က်မွ အဲဒါမ်ိဳးေတြ လိုက္နာ က်င့္သံုးေနရမွာလဲ၊ ဖြ႔ံၿဖိဳးေအာင္ မလုပ္ရ ေတာ့ဘူးလား ဆိုတဲ့ သေဘာဆန္ပါတယ္။
သိရသေလာက္ေျပာရရင္ အဲဒီ လမ္းအဆင့္ျမႇင့္တင္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ထိုင္းဘတ္ေငြ ၄.၅ ဘီလီယံကို ျမန္မာ အစိုးရကို ထုတ္ေခ်းမယ့္ ထုိင္းႏိုင္ငံရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းတိုင္းျပည္မ်ားစီးပြားေရးဖြ႔ံၿဖိဳး ေရးေအဂ်င္စီက ယခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ကေန စက္တင္ဘာလအထိ ၈ လတာ ၾကာျမင့္မယ့္ လမ္းအဆင့္ျမႇင့္တင္ဖို႔ ေလ့လာသံုးသပ္မႈဟာ ၿပီးစီးဖို႔အခ်ိန္ကာလ အားျဖင့္ ၂ လေက်ာ္မွ်သာလိုေတာ့ေသာ္ လည္း ဒီေန႔အထိ အဲဒီလမ္းျဖတ္သြားမယ့္ ေဒသမွာေနထိုင္တဲ့ ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြ ေဒသခံေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာေက်းရြာ ေတြမွာ လာေရာက္ေတြ႔ဆံုရွင္းျပတာ မရွိ ေသး။ ဒီလမ္းဟာ အဆိုျပဳ ထား၀ယ္ အထူးစီးပြားေရးဇုန္နဲ႔ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ ေနၿပီး ႏိုင္ငံတကာသံုးလမ္းတစ္ခုျဖစ္လာ မွာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြကို လိုက္နာဖို႔ လိုမလား ဆိုတာကလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္တယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္စံညႊန္းေတြကို ျပည္တြင္း မွာ က်င့္သံုးတဲ့ေနရာမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံ တကာစံနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ ဥပေဒေတြကို ျပည္တြင္းမွာ ေရးဆြဲအသံုးျပဳရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အစီအစဥ္ေကာင္းစြာခ်မွတ္ထားဖို႔ လိုပါ တယ္။ စီမံခ်က္ သံသရာလည္ျခင္း သေဘာတရားအရ ဘက္စံုေထာင့္စံုက ေကာင္းစြာ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ထားျခင္း မရွိတဲ့လုပ္ငန္း အစီအစဥ္မ်ိဳးဟာ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ မ်ားစြာအခက္ အခဲ ၾကံဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပႆနာ အရင္းအျမစ္ကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ ျပႆနာ ေျဖရွင္း မည့္နည္းလမ္းကို သတ္မွတ္ျခင္း၊ လက္ ေတြ႔တြင္ ျဖစ္တန္စြမ္းရွိမည့္စီမံခ်က္ မူေဘာင္ေရးဆြဲျခင္း၊ အဆိုပါစီမံခ်က္/ျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည့္ အစီအစဥ္ အေသးစိတ္မ်ားကို ေရးဆြဲျခင္း၊ ထို အစီအစဥ္ကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ရာတြင္ လိုအပ္မည့္ ေငြေၾကး၊ နည္းပညာ၊ လူအင္အား အစရွိသည့္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို စုစည္းျခင္းႏွင့္ သတ္မွတ္လုပ္ငန္းမ်ားကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းစီမံခ်က္/ အေျပာင္းအလဲ ျပဳလုပ္ေနစဥ္ကာလ တစ္ေလွ်ာက္ စီစဥ္ထားသည့္အတိုင္း မွန္မွန္ကန္ကန္ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲေနေစ ရန္ ႀကီးၾကပ္ျခင္းႏွင့္ ႏႈိးေဆာ္ထိန္းသိမ္း ျခင္း၊ ကာလတို/ကာလလတ္ လုပ္ငန္းမ်ား ၿပီးေျမာက္ခ်ိန္တြင္ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္းႏွင့္ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ အေျပာင္း အလဲမ်ားျဖစ္ေပၚေစရန္ အစီအစဥ္ အသစ္မ်ား ထပ္မံေရးဆြဲျခင္း အစရွိတဲ့ နည္းလမ္း ေတြကို ကၽြမ္းက်င္ပိုင္ႏုိင္စြာ သံုးစြဲတတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီလိုမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ စာရြက္ေပၚမွာသာ ေျပာင္းၿပီး ေျမျပင္မွာ ဘာမွမေျပာင္းတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေရးသာျဖစ္ပါမယ္။ ဟန္သာရွိၿပီး အဆန္မရွိတဲ့ က်ိဳက္ထီး႐ိုး ေသနတ္သာသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္ပါမယ္။ ပလိုင္းေပါက္နဲ႔ဖားေကာက္ ေနသလိုသာ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
ေအာင္လြင္ (ကံေပါက္သား)
