ေထာင့္သန္းေရာဂါသည္ဘတ္တီးရီးယား Bacillus anthracis ေၾကာင့္ ျဖစ္ ပြားသည္။၎ေရာဂါသည္ (Spores) အသြင္ ေျပာင္းျဖင့္ ေျမႀကီးထဲတြင္ ႏွစ္ၾကာရွည္ ေအာင္ အသက္ရွင္ေနႏိုင္သည္။
ကၽြဲ၊ ႏြား၊ သိုး၊ ဆိတ္ကဲ့သို႔ေသာ တိရစာၦန္မ်ားသည္ ေရာဂါပိုးကိုအမ်ားဆံုးကူးစက္ခံရႏိုင္သည္။
ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရေသာ တိရစာၦန္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ျဖစ္ေစ၊ ေရာဂါပိုးႏွင့္ တိုက္ ႐ိုက္ထိေတြ႔ျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ လူတြင္ျဖစ္ ပြားႏိုင္သည္။
ကူးစက္သည့္လမ္းေၾကာင္းေပၚမူ တည္၍ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈလကၡဏာမ်ား ကြဲဲျပားသည္။
အေရျပားေထာင့္သန္းေရာဂါ
(၁) ျဖစ္ပြားမႈအမ်ားဆံုး အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။
(၂) လူခႏၶာကိုယ္အေရျပားရွိ ျပတ္ရွ ဒဏ္ရာ၊ အနာမ်ားအတြင္းသို႔ ေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္၍ ျဖစ္ပြားသည္။
(၃) ေရာဂါပိုး၀င္ေရာက္ၿပီးေနာက္ ၁ ရက္မွ ၇ ရက္အၾကာတြင္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ သည္။
(၄) ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ – စတင္ျဖစ္ေပၚခ်ိန္တြင္ အေရျပား၌ ယားယံသည့္ အရည္ၾကည္ဖုမ်ား စတင္ေပၚေပါက္ ၿပီးေနာက္ ေရာင္ရမ္းကာ အလယ္တြင္ မည္းေနသည့္အနာျဖစ္ က်န္ခဲ့သည္။ နာက်င္မႈ မရွိပါ။ ျပန္ရည္က်ိတ္မ်ားပါ ေရာင္ရမ္းတတ္သည္။ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္း၊ ရင္ဘတ္ႏွင့္ လက္မ်ားတြင္ ေတြ႔ရမ်ားတတ္ သည္။
အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္းတြင္ျဖစ္ ပြားေသာ ေထာင့္သန္းေရာဂါ
(၁) ေရာဂါျဖစ္ပြားသည့္ တိရစာၦန္မ်ား၏ အသားကိုစားျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ သည္။
(၂) ေရာဂါပိုး၀င္ၿပီး ၁ ရက္မွ ၇ ရက္ အတြင္း ျဖစ္ပြားသည္။
(၃) ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ – ဖ်ား ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာ ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ အစာစားခ်င္စိတ္ မရွိျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း၊ ေသြးအန္ျခင္း၊ ေသြး၀မ္းသြားျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္သည္။
အဆုတ္တြင္ျဖစ္ေသာ ေထာင့္သန္း ေရာဂါ
(၁) အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမွတစ္ ဆင့္ ေထာင့္သန္းေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတတ္သည္။
(၂) ေရာဂါပိုး၀င္ၿပီး ၁ ပတ္မွ ၂ ပတ္အတြင္း ျဖစ္ပြားသည္။
(၃) ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ – လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း၊ ႏံုးျခင္း၊ ႂကြက္သားမ်ားနာျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါျခင္း၊ အစာမ်ိဳရန္ခက္ခဲျခင္းတို႔ ျဖစ္ပြားတတ္ပါသည္။
(၄) ပိုမိုဆိုရြားလာပါက အဖ်ားႀကီး ၿပီး အသက္ရွဴခက္ျခင္း၊ ေသြးအန္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးပါးေရာင္ျခင္းတို႔ အထိ ျဖစ္ပြားၿပီး အသက္ဆံုးရွံဳးႏိုင္ပါသည္။
ဘိန္းျဖဴမ်ားကို မသန္႔ရွင္းေသာ ေဆးထိုးအပ္မ်ားျဖင့္ထိုး၍ ျဖစ္ တတ္ေသာ ေထာင့္သန္းေရာဂါ
(၁) ေျမာက္ဥေရာပရွိ ဘိန္းျဖဴသံုး စြဲသူမ်ားတြင္ ေတြ႔ရမ်ားသည္။
ေထာင့္သန္းေရာဂါ သံသယျဖစ္ဖြယ္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေတြ႔ရွိရပါက အခ်ိန္မီေဆးကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္သည္။ နီးစပ္ရာေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားသို႔ ခ်က္ခ်င္း သြားေရာက္ျပသပါ။ ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကား သည့္အတိုင္း ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ားကို ေဆးပတ္ လည္သည္အထိ ေသာက္ရမည္။
ေရာဂါျဖင့္ေသဆံုးေသာ တိရစာၦန္ မ်ား၏အသားကို စားသံုးျခင္း၊ သားေရကို သံုးစြဲျခင္း မျပဳဘဲ ေျမျမႇဳပ္ပါ။
လူနာ၏အနာမွထြက္ေသာအရည္မ်ားအား ပိုးသတ္ျခင္း၊ လူနာ၏အသံုး အေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို မီးရွိဳ႕ဖ်က္ဆီး ျခင္း၊ ေရေႏြးျဖင့္ျပဳတ္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ပါ။
သံသယျဖစ္ဖြယ္ တိရစာၦန္မ်ားႏွင့္ အသားစိမ္းမ်ားကို ထိေတြ႔ကိုင္တြယ္ သူမ်ားသည္ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ရင္းျမစ္ – က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစား ၀န္ႀကီးဌာန
