CSR ဆိုတာ က်င့္၀တ္သိကၡာကိစၥပါ

0
1466

ဒီဘက္ေခတ္မွာ စီမံကိန္းေတြ လုပ္ ၾကတဲ့အခါ ေခတ္စားလာတဲ့ အဂၤလိပ္ စကားလံုးအစု တစ္ခုက CSR ပါ။

Corporate Social Responsibility ကို  CSR လို႔ အတိုေကာက္ အလြယ္ေခၚ ၾကတာျဖစ္ၿပီး ျမန္မာလို တိတိက်က်ျပန္ ထားတာ ယေန႔အထိ မေတြ႔ရ။  “စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူမႈေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူမႈလုပ္ငန္းမ်ား”လို႔ အမ်ားစု ေခၚၾကတာ သတိထားမိတယ္။ တခ်ိဳ႕က “စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အလုပ္မ်ား” လို႔ေခၚၾကတာရွိသလို  “စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူမႈစီးပြားစီမံကိန္း” လို႔လည္း ေခၚၾကေသးတယ္။

တနသၤာရီတိုင္းရဲ႕ CSR ကို ေျခရာ ျပန္ေကာက္ရရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္ ၀န္းက်င္ခန္႔က ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္းေတြ စတင္တဲ့ အခ်ိန္ကို ျပန္သြား ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ CSR ဆိုတဲ့အသံုးဟာ ဒီေန႔ေခတ္လို လူတိုင္းပါးစပ္ဖ်ားကို မေရာက္ေသး။ ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္၊ အုန္းပင္ကြင္းေက်းရြာမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္း ေတြရဲ႕ လူမႈဖြံ႕ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းေတြကို “လူမႈစီးပြား”လို႔ လူသိမ်ား ခဲ့ၾကတယ္။ လမ္းေဖာက္တာ၊ တံတား ေဆာက္တာ၊ မူႀကိဳမွအစ အသက္ေမြး၀မ္း ေက်ာင္း တကၠသိုလ္ေတြအထိ ပညာေရး ဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ ေပးအပ္တာ၊   စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ေမြးျမဴေရး အပါအ၀င္ ေငြေရးေၾကးေရးဆိုင္ရာ ပံ့ပိုးမႈေတြျပဳ လုပ္ၿပီး လူမႈဘ၀တိုးတက္ေရးေတြကို နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတာ ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိရတယ္။

သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ အထက္ပါ လူမႈစီးပြားဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္း ေတြဟာ ထိုစဥ္က အစိုးရအေထာက္အပံ့ အကန္႔အသတ္နဲ႔သာရရွိတဲ့ စီမံကိန္း ေက်းရြာေတြအတြက္ ႀကီးမားတဲ့ လူမႈစီးပြား ပံ့ပိုးမႈေတြျဖစ္ခဲ့တာကို သတိထားမိပါ တယ္။ ေျဖာင့္ျဖဴးေနတဲ့ ေက်းလက္ လမ္းေတြ၊ သစ္လြင္ေတာက္ပတဲ့ စာသင္ေက်ာင္း အေဆာက္အဦေတြ၊ အိမ္တိုင္ရာေရာက္ အလကားရေနတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ေမြးျမဴေရး အေထာက္ အပံ့ေတြ၊ ၿမိဳ႕ေပၚက ေဆးရံုေတြမွာေတာင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ေဆး အလံုအေလာက္ မ႐ွိေသး ခ်ိန္မွာ စီမံကိန္းေက်းရြာတိုင္းက ေသသပ္ တဲ့ ေဆးခန္းနဲ႔ ေန႔စဥ္/ အပတ္စဥ္ ေဆးအျပည့္နဲ႔ ၀န္ေဆာင္ခတစ္ျပား တစ္ခ်ပ္မွ မေပးရဘဲ ကုသမႈေပးေနတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ အစရွိတဲ့ ေျမာက္ျမားလွတဲ့ လူမႈတိုးတက္ေရးေတြကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ တာကို ေတြ႔ရတယ္။

၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္း ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္လာခဲ့ၿပီးေနာက္ ပိုင္းမွာေတာ့ အထက္ပါ လူမႈစီးပြား စီမံကိန္းေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ပံုေတြ ဟာလည္း ေျပာင္းလဲသြားတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဥပမာတစ္ခုအေနနဲ႔ေျပာရ ရင္ ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္းေတြရဲ႕ လူမႈစီးပြား အစီအစဥ္ေတြထဲက တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ အေျခခံ အေဆာက္အဦဆိုင္ရာ တည္ေဆာက္ ေရးလုပ္ငန္းေတြကို မေဆာင္ရြက္သေလာက္ နီးပါး ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္းေတြ အေျခစိုက္ရာျဖစ္တဲ့ အုန္းပင္ကြင္းေက်း ရြာတြင္းလမ္းနဲ႔ ရြာအ၀င္တံတားေတြကို တုိင္းေဒသႀကီး အစိုးရရဲ႕ အစီအစဥ္နဲ႔ အေရးေပၚတည္ေဆာက္ရတဲ့ ဥပမာေတြ ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ လူမႈစီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အစီအစဥ္ေတြဟာ စီမံကိန္းေတြအေနနဲ႔ မျဖစ္မေန ေဆာင္ရြက္ ရမယ့္ အလုပ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာကိုလည္း ပိုမိုေပၚလြင္ေစခဲ့ပါတယ္။

တကယ္တမ္း ဃွၽြ ရဲ႕ အႏွစ္သာရ ကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း အထက္ပါ ဥပမာဟာ မွန္ကန္ေနျပန္ပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ ႏိုင္ငံအားလံုးနီးပါးမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက CSR ကို ေဆာင္ရြက္ရမယ္ဆိုတဲ့ ဥပေဒ ျပ႒ာန္း ခ်က္မ်ိဳးရွိတာ မေတြ႔ရေသးပါ။ ဒါဆိုရင္ ကုမ္ၸဏီေတြဟာ CSR ကို ဘာ့ေၾကာင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနပါသလဲ။ ဒီေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖဟာ ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးရျခင္း အေၾကာင္းတရားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ “စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ၏ လူမႈေရးဆိုင္ရာတာ၀န္ယူမႈလုပ္ငန္း မ်ား” ဆိုတဲ့ စကားရပ္ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုအပ္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ “စီးပြားေရးလုပ္ငန္း” နဲ႔  “လူမႈေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူမႈ” ဆိုၿပီး ႏွစ္ပိုင္းခြဲၾကည့္ၾကပါ စို႔။ ဘယ္လို စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ိဳး အစားမ်ိဳးကို ေဆာင္ရြက္လို႔ ဘယ္လို လူမႈဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူမႈမ်ိဳးကို ေဆာင္ရြက္ သလဲဆိုတာကိုပါ ဆန္းစစ္ၾကဖို႔ လိုပါ မယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ စူပါမားကက္တစ္ခု ဟာ ေစ်း၀ယ္သူေတြ အားလံုးကို ျပန္လည္ အသံုးျပဳလုိ႔ရတဲ့ လက္ဆြဲအိတ္ေတြကို လက္ေဆာင္ေပးျခင္းျဖင့္ သူ႔ရဲ႕ CSR အစီ အစဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေကာင္း ေဖာ္ႏိုင္ပါမယ္။ ထုိ႔အတူပဲ သတၱဳတြင္းတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့ ကုမၸဏီ တစ္ခုဟာ ကုမၸဏီရဲ႕  CSR အစီအစဥ္ အျဖစ္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရာေဒသတြင္းမွာ ႏွစ္စဥ္ သစ္ပင္ေပါင္း ေသာင္းခ်ီ သိန္းခ်ီ စိုက္ပ်ိဳးထိန္းသိမ္းတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ေကာင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါမယ္။

တစ္ၿပိဳင္နက္မွာပဲ သတၱဳတြင္း ကုမၸဏီ ဟာ လိုင္စင္သက္တမ္းတိုးျခင္း ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ကြက္အသစ္ ေလွ်ာက္ထားျခင္း ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ ရွိတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳး ေတြကို ေငြေၾကးတိုက္ရိုက္ လွဴဒါန္းတာ ေတြ ျပဳလုပ္ျခင္းဟာလည္း ကုမၸဏီရဲ႕ CSR ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ပါတယ္ လို႔လည္း ဆိုလိုက ဆိုႏိုင္ေနေသးတယ္။

ဆိုလိုရင္းက CSR  အတြက္ ဘယ္ အလုပ္မ်ိဳးကို လုပ္ရမယ္ မလုပ္ရဘူး ဆိုတာမ်ိဳး ကန္႔သတ္ထားခ်က္မ်ိဳး ရွိမေနတာပါ။

ဒါေၾကာင့္လည္း CSR နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျငင္းခုန္မႈ၊ ေ၀ဖန္မႈေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေန တာကို ေတြ႔ေနရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္တမ္းက်ေတာ့ CSR သေဘာ တရားဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေဆာင္ ရြက္သူေတြနဲ႔ အဆိုပါ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္တဲ့ ေဒသမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ေဒသခံျပည္သူလူထုအၾကား အျပန္ အလွန္အမွီသဟဲျပဳမႈကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစတာပါ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ရွိမွာသာလွ်င္ ေဒသေနျပည္သူလူထုဟာ အဆိုပါ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကေန တိုက္ရိုက္ ေသာ္လည္းေကာင္း သြယ္၀ိုက္ ၍ေသာ္လည္းေကာင္း အလုပ္အကိုင္နဲ႕ ၀င္ေငြတစ္စံုတစ္ရာ ရရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားတစ္ဖက္မွာလည္း တိုင္းေဒသႀကီး နဲ႔ျပည္နယ္အဆင့္ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံေတာ္ အဆင့္မွာ လိုအပ္တဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈစီမံ ကိန္းေတြ၊ အခြန္အခေတြ ရရွိလာမွာျဖစ္ ၿပီး အစိုးရယႏၱရား လည္ပတ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္မွာပဲ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ထုတ္ကုန္ ဒါမွမဟုတ္ ၀န္ေဆာင္မႈေတြကို ၀ယ္ယူ အသံုးျပဳမယ့္ စားသံုးသူေတြျဖစ္တဲ့ လူထုကို လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ေဒသမွာ ရွိရင္းစြဲျဖစ္ၿပီးတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦ၊ လုပ္အားအျပင္ ဥပေဒအစရွိတဲ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ လည္ပတ္ဖို႕ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို လက္လွမ္းမီႏိုင္ဖို႔ လူထုကို အမွီသဟဲျပဳရျပန္တယ္။

CSR ဟာ ေခတ္စား လာတာနဲ႔အမွ် အျငင္းအခုန္ေတြလည္း မ်ားလွပါတယ္။

အေျခခံအေဆာက္အဦအပါအ၀င္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအစရွိတဲ့ လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအလုပ္ေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ မူလတာ၀န္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ ဘာမွ်၀င္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္စရာမလိုဘူးဆိုတဲ့ အယူအဆ ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အျခားတစ္ဖက္ မွာလည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြဟာ လူမႈတာ၀န္ယူမႈဆိုင္ရာ အလုပ္ေတြကို လုပ္ဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆလည္း ရွိေနျပန္ပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ဗဟုိခ်ဳပ္ကိုင္မႈ မ်ားျပားလြန္းၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစု ရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္ဟာ တုိင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရ ေတြဆီကို တိုက္႐ိုက္ မသြားဘဲ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရဆီကိုသာ သြားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံလိုမ်ိဳးမွာ ပိုမိုလိုအပ္ ေလမလားဆိုတာက စဥ္းစားဖြယ္ျဖစ္ပါ တယ္။ (စကားခ်ပ္ – ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒပါ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ား၏လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတာ၊ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ခ်တာကို မျဖစ္မေနျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။)

၂၀၁၅ ခုႏွစ္လြန္ကာလေတြမွာေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအခ်ိဳ႕ဟာ CSR ကို အသံုးျပဳၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္ရရွိေအာင္ ေဆာင္ ရြက္ လာတာကို ေတြ႔လာရပါတယ္။

ဥပမာအေနနဲ႔ေျပာရရင္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းတစ္ခုဟာ ေက်းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ရွိသူေတြ အပါ အ၀င္ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဘုရားဖူးပို႔ ေပးတာ မ်ိဳး၊ စီမံကိန္း လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ရွိသူေတြကို ညစာစားပြဲ ကဲ့သို႔ အလုပ္သေဘာမပါ ေတြ႔ဆံုမႈေတြ ျပဳလုပ္တာ လက္ေဆာင္ပစ္ၥည္းေပးတာမ်ိဳး ေတြကို CSR  လို႔ တရား၀င္ေခါင္းစဥ္မတပ္ ဘဲ ေဆာင္ရြက္လာတာမ်ိဳးပါ။ ဘာသာေရး ဆိုင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အဦတည္ ေဆာက္ေရးေတြမွာ ထည့္၀င္လွဴဒါန္းတာ မ်ိဳးေတြကို  CSR  အသံုးစရိတ္ထဲ ထည့္သြင္း အသံုးျပဳတာမ်ိဳးေတြလည္း ပါ၀င္ပါမယ္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ ေတြမ်ိဳးဟာ ဒီအတိုင္းၾကည့္ရင္ သာဓု ေခၚစရာ မုဒိတာပြားစရာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ မ်ိဳးပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ေဖာ္ျပပါ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြထဲမွာ သယံဇာတထုတ္ယူျခင္းလုပ္ငန္းမ်ိဳးေတြပါ၀င္ေနၿပီး ၎တို႔ အေနနဲ႔ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မျဖစ္မေန ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ လူမႈဘ၀ႏွင့္ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္း EIA၊ ပတ္၀န္းက်င္ စီမံခန္႔ခြဲမႈအစီအစဥ္ EMP အစရွိတဲ့ အစီရင္ခံစာမ်ိဳးေတြကို ေရးသားဖို႔ ပ်က္ကြက္တာ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္ျဖစ္႐ံု မည္ကာမတၱလုပ္သြားတာ မ်ိဳးေတြ ရွိေနတာကိုလည္း ေတြ႔လာေနရ ျပန္တယ္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရရင္ CSR  ဟာ က်င့္၀တ္သိကၡာအပိုင္းပါ။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုဟာ ဘယ္ေလာက္ ဂုဏ္သိက္ၡာရွိရွိ အလုပ္ လုပ္သလဲဆိုတာကို တိုင္းတဲ့ေပတံ ဆိုလည္း မွားမယ္ မထင္ပါဘူး။ CSR ကို ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ မူေတြနဲ႔က်င့္သံုး တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ိဳးဟာ ကုမၸဏီရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအျပင္ လူထုရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား ကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့ ရွိပါတယ္။ လူထုရဲ႕အျမင္သေဘာထားနဲ႔ လူမႈေရးအရ ဦးစားေပးရမယ့္ အေရးကိစၥေတြကို အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္ၿပီး တံု႔ျပန္ ေဆာင္ရြယ္မယ့္အစီအစဥ္ေတြကို ႀကိဳတင္ ခ်မွတ္ပါတယ္။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ   ေဆာင္ရြက္ရမယ့္အေရးကိစၥေတြ အပါအ၀င္ ဥပေဒ ေၾကာင္းအရ ေဆာင္ရြက္ရန္မလိုတဲ့ အလုပ္ေတြကိုပါ ေဆာင္ရြက္ရန္ စိတ္အား ထက္ သန္ပါတယ္။

ကုမၸဏီရဲ႕အက်ိဳးအျမတ္ရလိုမႈနဲ႔ ေဒသေနျပည္သူလူထုရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားႏွစ္ခုအၾကားမွာ မွ်ေျခတစ္ခု ေပၚထြက္ လာဖို႔ အားထုတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အေနနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဟာ သူ႔ရဲ႕ CSR လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအစီအစဥ္ကို ႏုိင္ငံသားေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္တယ္လို႔ မွတ္ယူပါတယ္။          ။

Ref:

  1. Impacts of gas pipeline projects and their corporate social responsibility – CSR programs in Yebyu township, Aung Lwin, RCSD, Chiang Mai University
  2. https://www.youtube.com/watch?v=nkteAJBtM9A

ေအာင္လြင္(ကံေပါက္သား)