ထား၀ယ္ေဒသအတြင္း ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္း မ်ားစြာအနက္မွ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း အေၾကာင္း၏ ရာဇ၀င္သမိုင္းကို သမိုင္း သုေတသနပုံစံ မဟုတ္ဘဲ သုတ အလို႔ငွာ တင္ျပပါမည္။
ရာဇ၀င္လာအရ ေကာဇာသက္ၠရာဇ္ ၅၃၅မွ- ၅၇၂ အထိ စိုးစံခဲ့ေသာ ပုဂံျပည့္ရွင္ ဘုရင္ နရပတိစည္သူမင္းႀကီးသည္ တနသၤာရီၿမိဳ႕စား ေစာပဲျဖဴ ပုန္ကန္သည္ကို သြားေရာက္ ႏွိမ္ႏွင္းၿပီး အျပန္ခရီးတြင္ ထား၀ယ္ကၽြန္းဆြယ္အငူ အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကမ္းေျခတစ္ေနရာတြင္ ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕ကိုတည္ၿပီး ေခတ္ၱစိုးစံသြားခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ယင္းေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေထာင့္ခ၀ယ္၊ ေထာင့္၀ယ္၊ ထ၀ယ္၊ ထား၀ယ္ဟု အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာသည္ ဟုလည္း ပါးစပ္ရာဇ၀င္စကားအရ ဆိုၾက သူမ်ား ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းၿမိဳ႕ႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာ ေရွးေဟာင္း ေက်ာက္စာမ်ား ႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ စိစစ္ၾကည့္ရာ ထိုေက်ာက္စာ အေထာက္အထားမ်ားအရ ယင္းအဆိုမွာ လုံး၀လြဲမွားေနေသာ စိတ္ထင္ရာ ခ်ဲ႕ကား ေျပာေသာ စကားရပ္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပၚလြင္ေနသျဖင့္ ယင္းအဆိုကို သမိုင္းသုေတသန နယ္ပယ္အတြက္ အသုံး ျပဳ၍ မရေသာေၾကာင့္ အၿပီးသတ္ပယ္ခ် လိုက္သည္။
ဆရာႀကီး ထား၀ယ္ေက်ာ္မင္း ေရးသား ခဲ့သည့္ ထား၀ယ္ အျမဳေတစာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၀တြင္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း အမွတ္စဥ္ (၁၂) ေကာဇာသက္ၠရာဇ္ ၅၆၆ ခုႏွစ္၌ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေလာင္းစည္သူ၏ေျမး နရပတိစည္သူမင္းသည္ ထား၀ယ္ကၽြန္းဆြယ္ အငူႏွင့္ ခရီးအသင့္အတင့္ကြာ အေနာက္ ဘက္ ပင္လယ္ကမ္းတစ္ေနရာတြင္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း တည္ထားခဲ့ သည္။ ဤေနရာတြင္ ယခုအခါ ၿမဳိ႕႐ြာမရွိ။ ၿမဳိ႕ေဟာင္းရာသာ ရွိသည္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါ သည္။
ေကာဇာသက္ၠရာဇ္ ၅၆၆ ခုသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၀၄ ခု ျဖစ္၍ ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀ ေက်ာ္ ကာလက ျဖစ္ပါသည္။
တနသၤာရီတိုင္းတြင္း ရာဇ၀င္လာတို႔ မွ ေကာက္ႏုတ္ တင္ျပရလွ်င္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ ေဟာင္းဟူေသာအမည္ျဖင့္ ၃ ေနရာ ရွိ သည္ဟု သိရၿပီး၊ ယခု (၁) ၾကက္လႊတ္ ေက်း႐ြာ၊ (၂) ျမင္းခြာေအာ္၊ (၃) ၀ဲမကိုက္ (ဆင္ေထာက္) ေက်း႐ြာမ်ား ျဖစ္သည္။
ၾကက္လႊတ္ေက်း႐ြာတြင္ သမိုင္းဆိုင္ ရာ မည္သည့္ အေထာက္အထားမွ မေတြ႕ရ ေသးေသာ္လည္း (တစ္ခါမွ မတူးေဖာ္ဖူး) အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကမ္း ျဖစ္သည့္ ျမင္းခြာေအာ္ေနရာတြင္ ေရွးေဟာင္း အိုးကြဲမ်ား ရဖူးသည္ဟု ဆိုသလို ၀ဲမကိုက္ သို႔ သြားသင့္ေၾကာင္း ႐ြာခံမ်ားက ၫႊန္ျပ ၾကသည္။
ေအာက္ေက်ာက္၀ပ္မွတစ္ဆင့္ ေညာျပင္ေအာ္သို႔ ေလွျဖင့္ ၄၅ မိနစ္ခန္႔ ခရီးအကြာတြင္ ေဒသခံမ်ားက ဒေရာကမ္း ဟု ေခၚေသာ အလြန္လွသည့္ကမ္းေျခကို ေရာက္သည္။ ကမ္းေျခသဲေျမကို ၅ မိနစ္ခန္႔ လမ္းေလွ်ာက္လာခဲ့ၾကၿပီးေသာ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းထဲသို႔ ေရာက္ပါသည္။ နန္းဦး ေတာင္၊ ေက်ာင္းေတာင္၊ ပိဋကတ္ေတာင္၊ ဆင္ျဖဴ႐ုံေတြရွိၿပီး ထိုေနရာမ်ားကို ဆားေက်ာက္ဟုေခၚသည့္ ေရေက်ာက္ အ၀ိုင္းေလးမ်ားႏွင့္ လမ္းလုပ္ၿပီး ဆက္သြယ္ ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ဘက္တြင္ရွိ ေသာ နန္းေတာင္သည္ ေပ ၃၀၀ ခန္႔မွ် ျမင့္ၿပီး ေတာင္ထိပ္တြင္ ေစတီတစ္ဆူႏွင့္ ေက်ာက္ေရတြင္း ရွိပါသည္။ ေစတီကို လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ ၂၀ေလာက္က ျပန္လည္တည္ ထားၿပီး အမ်ိဳးသမီးရင္သားပုံဟု ေဒသခံ မ်ား ေခၚၾကသည့္ ေရွးေစတီပုံ ရွိသည္။ ေစတီအနီးတြင္ ေရတြင္းတစ္တြင္းရွိၿပီး ယင္းေရတြင္း၏ အနက္မွာ အပ္ခ်ည္ လုံးတစ္လုံးကုန္သည္အထိ ေအာက္ကို မေရာက္ေသးဟု ေဒသခံမ်ားက ဆိုၾကပါ သည္။ နန္းေတာင္၏ အေနာက္ဘက္ တည့္တည့္တြင္ ေက်ာင္းေတာင္ႏွင့္ ပိဋကတ္ေတာင္ ရွိသည္။ အရွည္ ေပ ၂၀၀၀ ေက်ာ္ ပ်မ္းမၽွအက်ယ္ ၁၀ ေပ၊ အျမင့္ ၅ ေပရွိသည့္ ေက်ာက္စီလမ္း ျပဳလုပ္ထား သည္။ ေက်ာင္းေတာင္ဟူသည္ ဆရာေတာ္ ေနထိုင္ရာျဖစ္ၿပီး ပိဋကတ္ေတာင္တြင္ ပိဋကတ္ ၃ ပုံထား ရွိရာေနရာဟု ဆိုစမွတ္ ျပဳၾကပါသည္။ နန္းေတာင္၊ ေက်ာင္းေတာင္ ႏွင့္ ပိဋကတ္ေတာင္ အေျခတို႔တြင္ ယေန႔အထိ အသုံးျပဳေနဆဲ ေရခ်ိဳတြင္းမ်ား ရွိေနသည္။ နန္းေတာင္မွစ၍ ေက်ာက္စီလမ္းအတိုင္း ေပ ၁၇၀၀ ေက်ာ္ ခန္႔သြားၿပီးလွ်င္ ေျမာက္ ဘက္သို႔ခ်ိဳးေကြ႕သြားသည့္ ေက်ာက္စီ လမ္း ၁ လမ္း ရွိပါေသးသည္။ ေပ ၅၀၀ ေလာက္သြားၿပီးေသာ္ ေပ ၁၀၀ အခ်င္း ရွိၿပီး ျမက္ပင္မွလြဲ၍ မည္သည့္ အပင္ႀကီးမွ မေပါက္သည့္ ေျမ၀ိုင္းတစ္ေနရာ ရွိသည္။ ထိုေနရာကို ေဒသခံမ်ားက ဆင္ျဖဴ႐ုံဟု ဆိုသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၅၀ ခန္႔က သစ္ဆြဲဆင္ တစ္ေကာင္ကို ၀ဲမကိုက္႐ြာထဲ သို႔ ေခၚလာရာ ႐ြာအ၀င္ေခ်ာင္း ျဖတ္ကူး ၿပီးေနာက္ ေက်း႐ြာနယ္ထဲ အေရာက္တြင္ ၎င္းသစ္ဆြဲဆင္သည္ ျပင္းထန္စြာေအာ္ၿပီးလဲက် ေသဆုံးဖူးေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။
ယင္းေဒသခံမ်ားအေနျဖင့္ အခုခ်ိန္ တိုင္ ဆင္ျဖဴေတာ္ရွိေနၿပီး ေက်း႐ြာကို ေစာင့္ေရွာက္ေနေၾကာင္း ဆိုၾကသည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာႏွင့္ ကပ္ၿပီးေပါက္ေနသည့္ ဒီေရေတာမ်ားကို ျဖတ္ၿပီး ေျမာက္ဘက္သို႔ ဆက္ေလွ်ာက္ခဲ့ေသာ္ ေပ ၁၀၀ ေက်ာ္ ဆင္မ၀ဲလိုက္ ၀ဲမကိုက္ (ဆင္ေထာက္) ေက်း႐ြာေလး ရွိသည္။ အိမ္ေျခ ၃၀ခန္႔ မူလတန္းေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္း၊ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္း ရွိပါသည္။
ေက်း႐ြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက ပို႔စကတ္ ႀကီးတစ္ခုထုတ္ျပၿပီး တစ္႐ြာလုံးတြင္ တစ္ခုသာရွိေတာ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ေလ့လာၾကည့္သည့္အခါ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ဆရာႀကီး ထား၀ယ္ ေက်ာ္မင္း ထုတ္ေ၀ခဲ့ သည့္ ၀ဲမကိုက္ (ဆင္ေထာက္႐ြာ ဆင္ဦး ေတာင္ ဆုေတာင္းျပည့္ဘုရားႏွင့္ အျခား သမိုင္း မွတ္တမ္းမ်ားပါသည္) သမိုင္း ပို႔စကတ္ျဖစ္ေနသည္။ ဆရာဦးေက်ာ္မင္း သည္ ၁၉၇၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ကတည္ က ထိုၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ေလ့လာခဲ့သည္ဟု လည္း သိလာရသည္။
ဆရာႀကီး၏သား ဦးေဌးလြင္ေက်ာ္ကို ေမးျမန္းၿပီး ထား၀ယ္ ယဥ္ေက်းမႈျပတိုက္ တြင္ ျပန္ရွာသည့္အခါ ယင္းပို႔စကတ္ကို ဗီ႐ိုထဲမွာ ေတြ႕ရသည္။ ထိုမွတ္တမ္းတြင္ ထား၀ယ္ကၽြန္းဆြယ္ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္ သက်က္ေတာ ေက်း႐ြာ အေနာက္ယြန္း ယြန္း ပင္လယ္ကမ္း ယခု နန္းေတာ္႐ိုင္ဟု ေခၚေသာေနရာတြင္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ ေဟာင္းကို သက္ၠရာဇ္ ၅၆၆ ခုမွာ နရပတိ စည္သူမင္း တည္သည္။ ထိုမင္းေနျပည္ ေတာ္သို႔ျပန္သည့္အခါ ပအို၀္းမင္းသမီးမွ ဖြားျမင္သည့္ သားေတာ္ သနိသ၀တ္ကို အုပ္စိုးေစသည္။ ထိုေနာက္ ကနိသာ၀ရ၊ မင္းဆုတို႔ ဆက္လက္ အုပ္စိုးသည္။
သက္ၠရာဇ္ ၆၃၀ တြင္ မင္းဆုသည္ ေ၀ဒီၿမိဳ႕သစ္ကို တည္ေထာင္ၿပီး ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းကေန ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ဆရာႀကီးေ႐ႊ၀ယ္ဧ၏ ထား၀ယ္ ရာဇ၀င္သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ ၁၂၉ ရွိ ေ၀ဒီၿမိဳ႕ တည္ျခင္း ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ (ယခု ၾကက္လႊတ္႐ြာ)ကို တည္ေထာင္ၾကသည့္ ကနိက၀တ္မင္း၊ ၎င္းသားေတာ္ ကနိဌာသူ၊ ၎ သားေတာ္ ကနိဌာသံ၊ ၎င္းသားေတာ္ ကနိဌာ၀ါ၊ ၎သားေတာ္ ေစာသူရ၊ ထိုမင္းလက္ ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕မွ ေျပာင္း၍ ေကာဇာသက္ၠရာဇ္ ၇၉၂ ခုႏွစ္ ေ၀ဒီၿမိဳ႕ကို တည္ေလသည္ ဟုေဖာ္ျပ ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ ၿပီး မွတ္မွတ္ရရ ရွိသည္မွာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေလ့လာေရး ခရီးျဖစ္သည္။
အာဖရိကႏွင့္ အေရွ႕တိုင္းပညာ ေလ့လာေရး ေက်ာင္းမွ ေဒါက္တာ အဲလီဇဘက္မိုး၊ ဦးသန္းေဆြ ( ေမာင္သန္း ေဆြ-ထား၀ယ္) (ေနာင္အခါ ျပည္ေထာင္စု ဒု၀န္ႀကီး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာန) တို႔ႏွင့္ သြားသည့္ အေခါက္ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္း ကို ေလ့လာေနစဥ္မွာပင္ ဆူနာမီျဖစ္ပါ သည္။ ေဒသခံမ်ား လွမ္းထားသည့္ ငါးေျခာက္ မ်ား ေရထဲပါသြားသည္။ ဤသည္ကို ေဒသခံ အခ်ိဳ႕မွ ဤဒေရာကမ္းေျခကို ေစာင့္ေသာ နတ္ရွင္မ စိတ္ဆိုး၍ ေရႀကီးသည္။ ထိုသို႔ စိတ္ဆိုးျခင္းမွာ “အဂၤလိပ္မ” လာ၍ ျဖစ္ သည္။ ထိုေၾကာင့္ “အဂၤလိပ္မ”က ေလ်ာ္ေၾကးေပးရမည္ဟု ဆိုလာသည့္ အတြက္ အေတာ္ေျဖရွင္းခဲ့ရပါေၾကာင္း ဦးေဇာ္သူရ(စိတ္ပညာ) က သူ၏ ကြင္းဆင္း ေလ့လာေရးခရီးသြားေဆာင္းပါး တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္ကို ဖတ္ရ သည္။ ဆရာေဇာ္ေဆာင္းပါးကို ဖတ္ခဲ့သည္ မွာ ကာလအေတာ္ ၾကာေနၿပီ ျဖစ္ပါ၍ ေဆာင္းပါးအမည္ကိုေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ပါ။
ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ထား၀ယ္ မွ ၄၁ မိုင္ ေ၀းေသာ ေအာက္ေက်ာက္ ၀ပ္႐ြာကို ကိုယ္ပိုင္ကားျဖင့္ သြားမည္ဆို လွ်င္ ၂ နာရီခြဲမွ်သာ သြားရသည္။ ေလာင္းလုံးၿမိဳ႕နယ္ ေညာျပင္ေက်း႐ြာသို႔ ေအာက္ေက်ာက္၀ပ္ေက်း႐ြာမွ လမ္းခြဲ၍ ၀င္သြားရသည္။ ႐ြာႏွစ္႐ြာသည္ တစ္မိုင္ခြဲ သာ ေ၀းပါသည္။ ေညာျပင္ေက်း႐ြာကို ပင္လယ္တြင္းသို႔ ေကြ႕၀င္စီးဆင္းေနေသာ ေခ်ာင္းငယ္က ႏွစ္ပိုင္း ျခားထားသည္။ သစ္သားတံတားျဖင့္ ကူးရသည္။ ေညာျပင္ ေက်း႐ြာသည္ ျမင္းခြာပုံသဏၭာန္ ရွိေသာ ေညာျပင္ေအာ္၏ အေရွ႕ဘက္ကမ္းတြင္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း ရွိသည္။ ေညာျပင္ ေက်း႐ြာရွိရာ ေညာျပင္ေအာ္၏ အေရွ႕ဘက္ စြန္းတြင္ ႐ြာခံမ်ားက ဘိုးဘိုးေက်ာက္ဟု ေခၚေသာ ေတာင္ရွိသည္။ ေျမပုံတြင္ ၀ေမာ္ ဟု ျပပါသည္။ အေနာက္ဘက္စြန္းတြင္ ေက်ာင္းေတာင္ ရွိသည္။ ေျမပုံတြင္ ေမာ္ႀကီး ဟု ျပသည္။ ေညာျပင္ေအာ္ကို မိနစ္ ၅၀ ခန္႔ၾကာေအာင္ စက္ေလွျဖင့္ ကူးျဖတ္ရ သည္။ ေညာျပင္ေအာ္သည္ ေရအလြန္နက္ ၏။ ထိုေၾကာင့္ တစ္ခ်ိန္က ေရနက္ဆိပ္ကမ္း လုပ္ရန္ စီမံကိန္း ခ်ခဲ့ဖူးသည္။ တစ္ဖက္ကမ္း သို႔ နီးလာေသာ အခါ စီးလာေသာေလွ၏ ညာဘက္တြင္ ေက်ာက္ျပင္ေတာင္ႀကီးကို ျမင္ရသည္။ ေက်ာက္ျပင္ေတာင္ႀကီးႏွင့္ ပင္လယ္ကမ္းစပ္ၾကားတြင္ ဒယ္အိုးတစ္ လုံး ေမွာက္ထားသည့္အလား လုံးလုံး ၀ိုင္း ၀ိုင္းျပားျပား ျဖစ္ေသာ ဒယ္အိုးေမွာက္ ေတာင္ငယ္ကို ျမင္ရသည္။ တစ္ဖက္ကမ္း တြင္ ေက်ာင္းေတာင္ ပိဋကတ္ေတာင္ ဆင္ဦးေတာင္ နန္းေတာင္တို႔ကို အစဥ္ အတိုင္း ျမင္ရသည္။ တဖက္ကမ္းသို႔ ေရာက္ ေသာအခါ ထိုကမ္းေျခကို ဒေရာကမ္း ေျခဟု ေခၚပါသည္။ ထိုကမ္းေျခမွ ဒေရာ ေခ်ာင္း ျပင္က်ယ္ႀကီးကို ေျခက်င္ ျဖတ္ကူး ရသည္။ ေရက်ခ်ိန္တြင္ ေခ်ာင္းတြင္ ေရ မရွိသျဖင့္ ျဖတ္ကူးႏိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒေရာေခ်ာင္းသည္ ေက်ာက္ျပင္ေတာင္ႏွင့္ ပိဋကတ္ေတာင္တို႔မွ စီးဆင္း၍ ႐ြာကို ပတ္ကာ ေက်ာက္ျပင္ေတာင္နားတြင္ ေညာျပင္ေအာ္တြင္းသို႔ စီး၀င္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ေထာင့္ကြယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းရွိေသာ ဆင့္ေထာင့္႐ြာ အေနအထားသည္ အေနာက္ ဘက္တြင္ ပင္လယ္ျပင္ ေတာင္ဘက္တြင္ ဒေရာေခ်ာင္း အေရွ႕ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ေတာင္မ်ား၀ိုင္းေနသည့္ အေနအထား ရွိသည္။
ဒေရာကမ္းေျခမွတက္သည္ႏွင့္ ဒေရာ ေခ်ာင္းႏွင့္ ကမ္းေျခအၾကားတြင္ သဲတာ႐ိုး ကုန္းတန္းႀကီးကို တေမွ်ာ္တေခၚ ေတြ႕ရ သည္။ အျခားၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွ အုတ္ၿမိဳ႕႐ိုး ေျမၿမိဳ႕႐ိုး တို႔ကဲ့သို႔ သဲၿမိဳ႕႐ိုး ျဖစ္သည္။ ၀ါးတျပန္ခန္႔ ျမင့္သည္။ ထိုသဲတာ႐ိုးႀကီး ကို ေက်ာ္ၿပီးမွ ဒေရာေခ်ာင္းသို႔ ေရာက္ သည္။ ဒေရာေခ်ာင္းသည္ မနက္ပါ။ ေခ်ာင္းျပင္က်ယ္ႀကီးမွာ ၄ ဖာလုံခန္႔ က်ယ္သည္။ ဒေရာေခ်ာင္းတြင္းမွ ဆင္ေထာင့္႐ြာကို ကုန္းျမင့္ေပၚတြင္ ေတြ႕ရ သည္။ ဆင္ေထာင့္႐ြာ အေနအထားသည္ အလြန္ ထူးျခားသည္။ ဆင္ဦးေတာင္ ေစာင္း ပတ္လည္တြင္ ႐ြာတည္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခင္က ဆင္ေထာင့္ႏွင့္ ၀ဲမကိုက္ ဟု ႏွစ္ပိုင္း ကြဲေနသည္။ ၈ ႏွစ္ခန္႔ကမွ တစ္႐ြာတည္း ေပါင္းစပ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ သည္။ ေဒသခံတို႔က ၀ဲမကိုက္ဟု ေခၚ ေသာ္လည္း တရား၀င္အမည္မွာ ဆင္ေထာင့္ ႐ြာ ျဖစ္သည္။ ႐ြာပတ္လည္၀ိုင္းထားေသာ ဆင္ဦးေတာင္ေပၚတြင္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ႏွင့္ဘုရား ရွိသည္။ ႐ြာအေနအထားသည္ တစ္ဖက္က ေတာင္မ်ားပတ္လည္၀ိုင္း၍ တစ္ဖက္က ေခ်ာင္းက ပတ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ ႐ြာသည္ ေတာင္ေစာင္းတြင္ ျဖစ္၍ ေရေဘး မစိုးရိမ္ရပါ။ ပင္လယ္ ကမ္းစပ္ႏွင့္ ႐ြာရွိရာ ေတာင္ေစာင္းကို ဒေရာေခ်ာင္းႀကီးက ျခားထားသည္။ ႐ြာကို ပင္လယ္ဘက္မွ မျမင္ရ။ ႐ြာေတာင္ ေစာင္းဘက္မွ ၾကည့္လွ်င္ ပင္လယ္ဘက္ မွလာေသာ သူမ်ားကို ျမင္ရသည္။ ႐ြာကို ၀ိုင္းထားေသာ ေတာင္မ်ားကလည္း ျမင့္သည္။ ေထာင့္ကြယ္ဆိုသည့္အတိုင္း ပင္လယ္ႏွင့္ ေတာင္ေထာင့္တြင္ ကြယ္ေန ေသာေနရာ ျဖစ္သည္။ ေရွးက ဤေနရာ သည္ စစ္ေရးအရ လုံၿခံဳမႈရွိခဲ့ဟန္ တူသည္။ လာတိုက္ရန္လည္း မလြယ္ကူ လွေသာ အေနအထား ျဖစ္သည္။
ဆင့္ေထာင့္႐ြာေဟာင္းေနရာတြင္ ဘုရင့္ဆင္ျဖဴေတာ္ ေရခ်ိဳးရာ ဆင္ျဖဴကန္ ဟူသည္ ေနရာတစ္ခုကို ေတြ႕ရသည္။ ကန္ေကာေနသျဖင့္ ေရမရွိပါ။ ဆင္ျဖဴ႐ုံ ဆိုသည့္ ေနရာတြင္ ဘုရင့္ဆင္ျဖဴေတာ္ ထားသည္ဟု ဆိုသည္။ ပိဋကတ္ေတာင္ ႏွင့္ ေက်ာက္ေတာင္ေျခရင္းေလာက္တြင္ ရွိသည္။ ဆင္ျဖဴ႐ုံဆိုေသာ္လည္း အေဆာက္အဦ မဟုတ္ပါ။ ေပ ၁၂၀ က်ယ္ ၀န္းေသာ အ၀ိုင္းသဏၭာန္ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ အလယ္တြင္ အနက္ ၃ ေတာင္ ခန္႔ ရွိေနရာတြင္ သဲႏွင့္ ျပည့္ေနၿပီး မည္သည့္ သစ္ပင္မွ မေပါက္ေရာက္ေပ။ အ၀န္းအ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္တစ္ခုလုံးကို ေက်ာက္တုံးမ်ားျဖင့္ ေက်ာက္႐ိုးစီကာ ၀ိုင္းကာထားသည္။ ေက်ာက္႐ိုးအျမင့္ သည္ ၈ ေပခန္႔ ရွိသည္။ ယခုအခါ ပေစာက္ သဏၭာန္သာ က်န္ေတာ့သည္။ အ၀ိုင္းအ၀န္းအလယ္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္ကို ႀကိဳးျဖင့္ ခ်ည္ထားရာ သေျပပင္ ရွိခဲ့ဖူးသည္ ဟု ဆိုပါသည္။ သေျပပင္၏ ပင္ေျခတြင္ ဆင္ႀကဳိးခ်ည္ရာအျဖစ္ သိမ္၀င္ေန သည့္အရာကိုပင္ ျမင္ရဖူးေၾကာင္း ႐ြာသားမ်ားက ေျပာသည္။ ထိုသေျပပင္ ေသသြားသည္မွာ မၾကာေသးဟု ဆို သည္။ ထိုဆင္ျဖဴ႐ုံအတြင္းသို႔ ဆင္မမ်ား သာ ၀င္လာ၍ ရသည္။ ဆင္ထီးမ်ား ၀င္ လာလွ်င္ ေအာ္ဟစ္ပတ္ေျပးေနရသည္မွာ ဆင္ျဖဴ႐ုံအျပင္ေရာက္မွ နားရေတာ့သည္ ဟု ဆင္ျဖဴ႐ုံေနရာ၏ ထူးျခားမႈကို ႐ြာခံမ်ား က ေျပာျပသည္။
နန္းေတာင္မွ ဆင္ျဖဴ႐ုံသို႔ ေထာင့္ကြယ္ မင္းႀကီး ဆင္းလာသည့္ ေက်ာက္လမ္းမ ႀကီး ရွိသည္။ သဲေပၚတြင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခရွိ ေက်ာက္တုံးေက်ာက္သားမ်ားျဖင့္ လူလုပ္ ထားေသာ ေက်ာက္လမ္းမႀကီး ျဖစ္သည္။ ၁၆ ေပ က်ယ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ သဲမ်ားဖုံးေနသည္။ သဲမ်ားကို တူးၾကည့္ လွ်င္ ေအာက္က ေက်ာက္လမ္းမႀကီး ေပၚသည္။ သဲၿမိဳ႕႐ိုး ၏ အျပင္ဘက္တြင္ နန္းေတာင္မွ ပိဋကတ္ေတာင္သို႔ သြားေသာ ေက်ာက္လမ္းမႀကီး ရွိေသးသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ၁၆ ေပပင္ က်ယ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ ေနရာမ်ား ပ်က္စီးၿပီး ျပတ္ေနပါၿပီ။ သဘာ၀အေနအထား မဟုတ္ပါ။ လူလုပ္ ထားသည့္ ေက်ာက္လမ္းမႀကီးမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ေထာင့္ကြယ္မင္းႀကီး ကိုးကြယ္ ရာ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ေက်ာင္း ေတာင္တြင္ ေက်ာင္းရွိၿပီး ပိဋကတ္ေတာင္ တြင္ ပိဋကတ္တိုက္ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ မင္းႀကီးေက်ာင္းႏွင့္ ပိဋကတ္တိုက္ ရွိရာသို႔ သြားေသာ လမ္းမႀကီး ျဖစ္သည္။
နန္းေတာင္ဟုေခၚေသာေနရာသည္ နန္းေတာ္ရာ ျဖစ္မည္ဟု ယူဆရသည္။ အုတ္က်ိဳး အုတ္ပဲ့မ်ား အပုံလိုက္ ရွိေသး သည္။ ထူးျခားသည္မွာ အုတ္မ်ားတြင္ အေပါက္မ်ား ပါရွိ၏။ အုတ္ခ်ပ္ အေကာင္းပကတိ မရွိေတာ့သျဖင့္ အတိုင္း အတာ အမွန္ကို မသိရပါ။ သိ႔ုေသာ္ ေရွးအုတ္ခ်ပ္မ်ား ျဖစ္သည္ကို ခန္႔မွန္း၍ ရပါသည္။ အိုးျခမ္းကြဲ အပိုင္းအစမ်ား လည္း ေတြ႕ရသည္။ အိုးသားသည္ ေျမသား မဟုတ္ပါ။ ကမ္းေျခေက်ာက္သား ႏွင့္ သဲကိုေရာ၍ ျပဳလုပ္ထားေသာ အိုးသား ျဖစ္သည္။ အစင္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ အိုး တြင္ ပန္းေဖာ္ထားပါသည္။
ရာဇ၀င္လာအရ ေပါက္ၠံျပည္ရွင္ အေလာင္းစည္သူမင္း၏ အဆက္အႏြယ္ ျဖစ္ေသာ ေစာသူရမင္းသည္ ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕ (ယခု ၾကက္လႊတ္ရာ)မွ ေျပာင္းေ႐ႊ႕၍ သက္ၠရာဇ္ ၇၉၂ ခုႏွစ္ (ဗီ ၁၄၃၀) မွာ ေ၀ဒီၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ၿပီး စိုးစံသည္ဟု ဆိုထားၿပီး ေနာက္တစ္ခ်က္အေနျဖင့္ သာဂရၿမိဳ႕ (ယခု ၿမဳိ႕ေဟာင္း႐ြာ) ကိုအုပ္ စိုးတဲ့ ရွင္ဇံ(နႏ္ၵိယ) မင္းႏွင့္မိဘုရား ေစာျမ ေဒ၀ီတို႔ရဲ႕သားေတာ္ ဗလေဒ၀ ေစာရန္ႏိုင္ ေခၚ ေစာသီလမင္း ေျပာင္းေ႐ႊ႕စိုးစံသည္ဟု ရာဇ၀င္တြင္ ျပထားပါသည္။
ေဒသခံတို႔ ေျပာေသာ ေထာင့္ကြယ္ ၿမိဳ႕သမိုင္းသည္ ဒ႑ာရီ ဆန္ေသာ္လည္း ယေန႔တိုင္ရွိေနေသးေသာ အေခၚအေ၀ၚ မ်ား ေနရာေဒသမ်ားအရ လုံး၀ပယ္ခ် ရန္လည္း မသင့္ေပ။ သမိုင္းဒ႑ာရီအရ ႀကိဳးစား ေဖာ္ထုတ္ပါဦးမည္။
ယခင္ကာလမ်ားက လူမသိသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာေလးက ေအးခ်မ္းခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုေလာက္ကစၿပီး ရဘဲေက်း႐ြာ မွ ကားလမ္းေဖာက္ခဲ့ၿပီး အသြားအလာ အဆင္ေျပခဲ့ပါသည္။ ထိုေနာက္တြင္ ေျမယာအေရာင္းအ၀ယ္ အ႐ႈပ္အေထြး ေတြ မ်ားစြာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၀ဲမကိုက္ေက်း ႐ြာ၏ သခ်ႋဳင္းေျမပါ ေရာင္းသည့္အထဲ ပါသြား၍ အေတာ္ေျဖရွင္းရသည္ဟု ၾကားရပါသည္။ ယင္းကာလက သူေ႒း တစ္ဦးကလည္း ေက်ာင္းေတာင္ဘက္တြင္ ေျမေနရာ၀င္ယူကာ ေတာရွင္းၿပီး ေရာ္ဘာ စိုက္ဖို႔ လုပ္ေန ေၾကာင္း ႐ြာသားတစ္ဦးက အေၾကာင္း ၾကားလာခဲ့ဖူးသည္။ ယေန႔ အခါ မည္သို႔ရွိေနမည္ မသိရေပ။
ဤသို႔တိမ္ျမဳပ္ၿပီး တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ေပ်ာက္ကြယ္သြားမည့္ ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္း မ်ား၊ အထိမ္းအမွတ္မ်ား တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္း အေျမာက္အျမား ရွိေန ပါသည္။ ေပ်ာက္သြားတာေတြလည္း အေတာ္ပင္ မ်ားခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ေခတ္ အဆက္ဆက္ ေဒသဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ မ်ား တာ၀န္ရွိသူမ်ား၏ တန္ဖိုးမထားမႈ ေပါ့ေလ်ာ့မႈတို႔အျပင္ မသမာသူတို႔လက္ ခ်က္တို႔ျဖင့္လည္း အေတာ္ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အာဏာပိုင္မ်ား တာ၀န္ရွိသူမ်ား အေနျဖင့္ အဆိုပါ မ်ားျပား လွေသာ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈအေမြ အႏွစ္မ်ား ႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္းကို တစ္ေထာင့္ တစ္ေနရာက အားျဖည့္ေပးမည့္ အဖိုးတန္ သမိုင္းအေထာက္ အထားမ်ား ေလလြင့္ မပ်က္စီးေစရန္အတြက္ ေဒသခံျပည္သူ မ်ားသို႔ အသိပညာေပးေဟာေျပာပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေပးျခင္း၊ ေရွး/သုႏွင့္ သက္ဆိုင္ ေသာ ဥပေဒမ်ားကို သိနားလည္ႏိုင္ ၾကေစရန္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ျပည္သူမ်ား အသိႂကြယ္ပါမွ အာဏာပိုင္မ်ား တာ၀န္ ေပါ့မည္ ျဖစ္သည္။
ယခင့္ယခင္ ကာလမ်ားက ေတြ႕ႀကံဳ ခဲ့ရဖူးေသာ ေခတ္အဆက္ဆက္ အစိုးရ အာဏာပိုင္မ်ား လက္ထက္တြင္ သာဂရကို သြား၍ ရွင္ဇလြန္ဘုရားႀကီးအတြက္ မည္မွ်လွဴဒါန္းသည္။ ေမာင္မယ္ေရွာင္ သ႔ိုသြား၍ ရွင္ဓာတ္၀ဲဘုရား တန္ေဆာင္း ျပဳျပင္သည္ကို ေထာက္ပံ့ခဲ့သည္။ မုတ္ၳီး႐ြာသိ႔ု သြား၍ ရွင္မုတ္ၳီးဘုရားကို သကၤန္းကပ္သည္ စသည့္ ျပည့္ၿပီးသား ျဖစ္ေသာ မလိုအပ္ေသာ အလွ်ံပယ္ျဖစ္ေန ေသာ ေနရာမ်ားကိုသာ တြင္တြင္သြားကာ ေ႐ႊရွိမွ အမ်ိဳးေတာ္ခ်င္သလိုလို မေယာင္ရာ ဆီလူး ခဲ့ၾကဖူးပါသည္။
ယေန႔ ျပည္သူ႕အစိုးရလက္ထက္ တြင္ ယခင္လူမ်ားကဲ့သို႔အျပေကာင္းရံုသက္သက္မလုပ္ဟု ယုံၾကည္စိတ္ျဖင့္ အမွန္ တကယ္ ထိန္းသိမ္းရန္လိုအပ္ေန ေသာ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္မ်ားကို လုပ္ငန္းတာ၀န္အရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ တာ၀န္သိစိတ္အရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္းကို အေလးအျမတ္တန္ဖိုးထားတတ္သည္ ဟူေသာ မြန္ျမတ္ မွန္ကန္ေသာ သေဘာ အျမင္မ်ားျဖင့္ စိတ္အားထက္သန္စြာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ပံ့ပိုးကူညီ ေဆာင္ ႐ြက္ျခင္းျဖင့္ မိမိတို႔၏ အရပ္သားအစိုးရ ပုံရိပ္ကို တစစျမႇင့္တင္ႏိုင္ပါသျဖင့္ မအား မလပ္သည့္ၾကားမွပင္ တစ္ခ်က္ေလာက္ ေတာ့ ငဲ့ၾကည့္သင့္ပါေၾကာင္း အႀကံျပဳအပ္ ပါသည္။ ။
အာကာၿဖိဳး(ကံေပါက္)
