ကျောင်းဖွင့်ချိန်
အခြေခံပညာ ကျောင်းတုန်းက ဆိုလျှင်တော့ ကျောင်းဖွင့်ချိန်ဆို မိုး သည်းသည့်ရာသီက ကြိုနေသည်။ ယခု တော့ ဘရစ္စတို ကျောင်းဖွင့်ချိန်က နွေရာ သီမကုန်တစ်ကုန်၊ ဆောင်းဦး ကာလ ဖြစ်သည်။
အအေးဓာတ်က လွှတ်မကဲလှသေး။ နေကလည်း သာတုန်း ဖြစ်သဖြင့် နေလို့ ကောင်းသည်။
ကျောင်းဖွင့် ရက်သတ္တပတ် ပထမ ဆုံး လုပ်ရသည့် အလုပ်မှာ ကျောင်းသား ကတ်နှင့် ဗြိတိန်တွင် နေထိုင်ခွင့်ကတ် ပြားထုတ်ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျောင်းသား ကတ်ကို တက္ကသိုလ်က ထုတ်ပေးသည်။ ဗြိတိန်နေထိုင်ခွင့်ကတ်ကို သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရဌာနက ကျောင်းကို ပို့ထားသည်။ ထိုကြောင့် ကျောင်းသားကတ်ထုတ်ချိန် တွင် တစ်ပါတည်း ထုတ်ပေးသည်။
မြန်မာနိုင်ငံမှ ဗြိတိန်သို့ ခရီးသွား ရန်၊ သို့မဟုတ် ဗြိတိန် ပြည်ဝင်ခွင့်ရရန် တစ်လခန့် သက်တမ်းရှိ ဗီဇာကိုသာ နိုင် ငံကူးလက်မှတ်တွင် ရိုက်နှိပ်ပေးလိုက် သည်။ ဆက်နေရန်အတွက် BRP ဟု ခေါ်သော ဗြိတိန် နေထိုင်ခွင့် ကတ်ထုတ်ရ ခြင်း ဖြစ်သည်။
ထိုကတ်ကို ဗြိတိန် ရောက်ရောက် ချင်း တစ်လအတွင်းထုတ်ရန် အထူးမှာ ကြားထားသည်။ သို့မဟုတ်ပါက နိုင်ငံ ကူး လက်မှတ်ပေါ်က ဗီဇာသက်တမ်း လည်းကုန် BRP ကတ်လည်း မရသေးဘဲ ဟိုမရောက် သည်မရောက်ဖြင့် တရားမ ဝင်နေထိုင်သူ ဖြစ်သွားနိုင်သည်။
စဖွင့်ရက်တွင် ကျောင်းရှိ ချိန်းဆို ထားရာ အဆောင်တစ်ခုတွင် ထိုကတ်နှစ် ခု ထုတ်ရေး သွားတန်းစီရသည်။ ထို အဆောင်တွင် တန်းစီနေသူ အားလုံးက မဟာတန်းနှင့် ပါရဂူတန်း ဘွဲ့လွန် ကျောင်းသားများချည်း ဖြစ်သည်။
ကျောင်းသားကတ်အတွက် လို သည့် အချက်အလက်များကိုလည်း ကြိုတင်ဖြည့်ထားပြီး၊ ကတ်တွင် သုံးမည့် ဓာတ်ပုံကိုလည်း ပို့ထားပြီး ဖြစ်ရာ ကတ် ကို တန်းစီပြီး အသင့် ထုတ်လိုက်ရုံပင် ဖြစ်သည်။
သို့သော် ပြဿနာတစ်ခု တက်သည်။
ကျောင်းမှတ်ပုံတင်ချိန်တွင် ယူလာ ရမည့် စာရွက်စာတမ်းများအနက် တစ်ခု ကျန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းမှာ ဘွဲ့လက် မှတ် မူရင်း ဖြစ်သည်။
လေးငါးဆယ်နှစ်ခန့် အတည်တကျ မရှိ ဟိုရွှေ့သည်ပြောင်းနေလာခဲ့သဖြင့် စာရွက်စာတမ်းများ မကြာခဏ ပျောက် ရာ မပျောက်ရန်ဟုဆိုကာ ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပိုဆိုးသည်က ကျောင်းမှတ်ပုံ တင်ချိန် လုပ်ရမည့် အချက်များ၊ ယူလာ ရမည့် စာရွက်စာတမ်းများ စာရင်းကို သေချာ မဖတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ လမ်းညွှန် တွင် ဘွဲ့လက်မှတ် မူရင်း အစစ်ဆေးခံရ မည်ဟု အသေအချာ ရေးထားသည်။ ဖြစ်ချင်တော့ အဲသည် အချက်ကို မဖတ် မိ။
စာရွက်စာတမ်းများစစ်ဆေးသူက ဘွဲ့လက်မှတ် မူရင်းကို မေးသည်။ မပါ ဟု ဆိုလိုက်သည်။ မပါလျှင် မရတော့။
သို့ဖြင့် ဈေးဆစ်ရသည်။
“ငါ (မြန်မာပြည်က) အိမ်မှာ ကျန် ခဲ့တယ်။ စာတိုက်ကနေ ပို့ခိုင်းထားတယ်။ ဒီတစ်ပတ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် နောက်တစ် ပတ် အစောပိုင်းရောက်မယ်၊ ရလား”ဟု မေးလိုက်သည်။
သူက သိပ်မသေချာ။ သူ့အထက် အရာရှိ ဖြစ်ဟန်တူသူ အမျိုးသမီးကို မေးပြီးမှ ရကြောင်း ပြန်ပြောသည်။ သို့ သော် ဘွဲ့လက်မှတ်မူရင်း စစ်ဆေးပြီး ကြောင်း နေရာတွင် တံဆိပ်တုံးတော့ မထုပေးလိုက်တော့။
ကျောင်းသားကတ် ထုတ်ရန်သာ တံဆိပ်တုံး ထုပေးလိုက်သည်။ ထား တော့၊ ကျောင်းသား ကတ်ရဖို့က ပိုအရေးကြီးသည် မဟုတ်ပါလော။
သို့သော် နောက်တစ်ခု ရှင်းစရာ ပေါ်လာပြန်သည်။
BRP ကတ်ပေါ်မှ အမည် ပြဿနာ ဖြစ်သည်။
ထုံးစံအတိုင်း အင်္ဂလိပ်စကားပြော တိုင်းပြည်တွင် ပထမနာမည် (First Name)နှင့် နောက်ဆုံးနာမည် (Last Name/Sur Name/Family Name) ဆိုတာ ရှိသည်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထိုစနစ်မရှိ။ သို့ပေသိ ကိုက်အောင် လုပ် ထားရသည်။
ယခင်လေးငါးဆယ်နှစ်ကတည်းက အနောက်ကမ္ဘာနှင့် ဆက်ဆံကတည်းက ထိုနာမည်ကိစ္စကို ရှင်းအောင် လုပ်ထား သည်။
နာမည်အရင်းက သုံးလုံးဖြစ်ရာ ရှေ့နှစ်လုံးကို First Name အဖြစ် လည်းကောင်း၊ နောက်ဆုံး တစ်လုံးကို နောက်နာမည် (Sur Name ) အဖြစ် လည်းကောင်း ယခင်ကတည်းက ကိုယ့် ဟာကိုယ် အသေစနစ်ချထားလိုက်သည်။
ဥပမာ အမည် ဖစုဂီး ဆိုပါက ဖစု သည်First Name ဖြစ်ပြီး ဂီး သည် Sur Name ဖြစ်သည်။
တက္ကသိုလ် ဝင်ခွင့်တွင်လည်း ထို အတိုင်းပင် ဖြည့်ထားသည်။ သို့သော် ကံဆိုးချင်တော့ ဗြိတိသျှ အစိုးရ ဝန်ထမ်း တို့က မည်သို့မည်ပုံ လုပ်လိုက်သည် မသိ၊ First Name တွင် ဖ ဖြစ်နေပြီး Sur Name တွင် စုဂီး ဖြစ်နေသည်။ ထို ကြောင့် ကျောင်းဝင်ခွင့် ပုံစံတွင် ဖြည့် ထားသည့် First Name ၊ Sur Name တို့နှင့် ကွဲနေသည်။
ထိုကြောင့် ကျောင်းက စာရေးမလေး က ကျောင်းက သီးခြားဖွင့်ထားသော ဗီဇာပြဿနာ စားပွဲကို သွားရန် ပြော သည်။
ကောင်းရော . . . နာရီဝက်လောက် တန်းစီပြီး ကျောင်းသားကတ် မထုတ်ရသေး။
ထိုသို့ဖြင့် BRP ကတ်တွင် နာမည် (နည်းနည်း) အထားအသို လွဲနေကြောင်း ထိုကောင်တာမှ အမျိုးသမီးက သက်ဆိုင် ရာ ဗြိတိန် အစိုးရ ဌာနဆီ မေးလ်ပို့ပေး သည်။ သူ့အဆိုအရ နာမည် လုံး၀ မှားနေ လျှင် ပြန်ပြင်နိုင်သည်။ တကယ်တော့ နောက်သုံးလေးရက်နေတော့ သက်ဆိုင် ရာ ဌာနက အီးမေးလ်ရောက်လာသည်။ သူ့အဆိုအရ မပြင်လည်းရသည်။ အကယ်၍ ပြန်ပြင်လိုပါက ပြန်ပြင်ပေး မည်။ ကတ်ပြားကို စာတိုက်က တစ်ဆင့် ပို့ပေးနိုင်သည်ဟု အကြောင်းပြန်လာ သည်။ သို့သော် မပြင်လည်း မှန်သည်ဆို တော့ မပြင်ဖြစ်တော့။
ထိုသို့ဖြင့် ထိုကိစ္စလည်း ပြီးပြတ် သွားသည်။
ကျောင်းဖွင့် ပထမဆုံး အပတ်တွင် စာမသင်ပါ။ ပြည်သူ့ရေးရာ မူဝါဒ မဟာ တန်း အစီအစဉ် (Master of Public Policy) ကို သက်ဆိုင်ရာ ကျောင်းတာဝန် ခံက မိတ်ဆက်ပေးသည်။ အစီအစဉ် ဒါရိုက်တာမှာ တရုတ်အမျိုးသားပါမောက္ခ တစ်ဦး ဖြစ်သည်။
အမှန်တိုင်း ဝန်ခံရလျှင် စမိတ်ဆက် ချိန်က မဟာတန်း ဒါရိုက်တာကြီးက လည်း တရုတ်ကြီးဟု နည်းနည်းတော့ ကျွဲမြီးတို သွားသေးသည်။ နောက်ပိုင်းမှ တော်တော်အဆင်ပြေသော ပါမောက္ခဖြစ် ကြောင်း သိလိုက်ရသည်။
မဟာတန်း မိတ်ဆက်အစီအစဉ် အဓိကအားဖြင့် ပါဝင်သည့် ဘာသာရပ် များကို မိတ်ဆက်ပေးသည်။ ပထမသင် ကြားရေး သုံးလပတ် (Teaching Block -1) တွင် မယူမနေရ ဘာသာရပ် သုံးခု ရှိသည်။ ဒုတိယသင်ကြားရေး သုံးလပတ်(Teaching Block -2) တွင်မူ ကြိုက်ရာ ရွေး ဘာသာရပ် သုံးခု ဖြစ်သည်။ နောက် ဆုံး သုံးလပတ်တွင်မူ သုတေသနကျမ်း ပြုစုတင်သွင်းချိန် ဖြစ်သည်။
နောက်ထပ် မိတ်ဆက်အချိန်များမှာ စာကြည့်တိုက် အသုံးပြုနည်း၊ ခိုးကူးခြင်း (Plagiarism) အကြောင်း သိမှတ်ဖွယ်ရာ များ၊ ကျောင်းသားသမဂ္ဂရှိ ဝန်ဆောင်မှု များ၊ ကျောင်းသား ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ စသည်ဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ အချိန်လိုက် လာရောက် မိတ်ဆက်ကြ သည်။
ယင်းတို့အနက် အရေးကြီးဆုံး ကိစ္စ မှာ My Bristoဟု အမည်ပေးထားသော ကျောင်းသားများအတွက် အွန်လိုင်း အရင်းအမြစ်ကြီးကို သုံးတတ်ရန် ဖြစ် သည်။ ကျောင်းသားတိုင်း တစ်ဦးလျှင်Account တစ်ခုစီ ရကြသော ထိုအရင်း အမြစ် (Online Resource)တွင် တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားတစ်ဦးအတွက် မရှိမဖြစ် အရေးပါသော အရာတော်တော် များများ စုစည်းပါဝင်သည်။
ယင်းAccount တွင် အီးမေးလ် စစ်နိုင်သည်။ ကျောင်းသားတိုင်း ကျောင်း အီးမေးလ် သပ်သပ် တစ်ခုစီ ရှိကြသည်။ ကျောင်းက ပို့သော၊ ဆရာများက ပို့သော ၊ ကျောင်းသား သမဂ္ဂက ပို့သော မေးလ် တိုင်း ထို Account အတွင်း ဝင်သည်။
နောက်တစ်ခုမှာ စာကြည့်တိုက် ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်၊ အသုံးပြုခွင့် စသည်တို့လည်း ပါသည်။ ထို့အပြင်Blackboard (သင်ပုန်း)ဟု ခေါ်သော မိမိတက်ရောက်နေသည့် ဘာသာရပ်များ နှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များ လည်း ပါသည်။ စာသင်ချိန် အချိန်ဇယား နှင့် တက်ရမည့် နေရာတို့လည်းMy Bristol တွင် သွားကြည့်ရသည်။ ယင်း တို့ကား အခြေခံအားဖြင့် နေ့တိုင်းသုံး ကြည့်၊ ကြည့်ရှုရလေ့ရှိသော အရာများ ဖြစ်သည်။
အခြား အပိုများလည်းMy Bristol တွင် ပါသေးသည်။ ဥပမာ ကွန်ပြူတာ ပျက်ခြင်း၊ အကောင့်ပျက်ခြင်း ကဲ့သို့သော IT ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာဖြစ်ပါက လုပ် ကိုင်ရမည့်၊ သွားရောက်ရမည့် အညွှန်း များ၊ နေရာများလည်း ပါသည်။ ကျောင်း သားသမဂ္ဂက လုပ်ဆောင်နေသော သတင်းအချက်အလက်များကိုလည်း ထိုမှ တစ်ဆင့်သွားရှာနိုင်သည်။ အလုပ် အကိုင်ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက် များလည်း ရနိုင်သည်။
ဖတ်စရာ ညွှန်းခြင်း၊ အိမ်စာပေး ခြင်း၊ စာသင်ချိန် မရောက်မီ ကြိုဖတ်လာ ရမည့် စာများပေးခြင်း၊ သင်ကြားရေး စာရွက် စာတမ်းများ၊ ဆရာ/ဆရာမ များ၏ ရှင်းလင်းတင်ပြပုံ အသံသွင်းမှတ် တမ်းကိုပြန်ရှာ ပြန်နားထောင်ခြင်း၊ စာ သင်မှတ်စုများကို ပြန်ရှာ နိုင်ခြင်းတို့ကို လည်းMy Bristol မှပင် သွားသည်။
အချုပ်ဆိုရသော် ထိုMy Bristol မှာ ကျောင်းသားတိုင်း မဖြစ်မနေ သုံးရ သည့် နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။
နောက်အရေးကြီးသော ကိစ္စတစ်ခု မှာ ခိုးကူးမှုမြောက်ခြင်း (Plagiarism) ဖြစ်သည်။ မဟာတန်းတွင် စာမေးပွဲ မရှိ ပါ။ သို့သော် သာသာရပ်အလိုက် နား လည်တတ်မြောက်မှု စစ်ဆေးရန် အက် ဆေး ရေးတင်ရသည်။ အက်ဆေးရေးရာ တွင် ခိုးကူးမှုမြောက်ခြင်းကို တာဝန်ရှိသူ တစ်ဦးက လာရောက် ရှင်းလင်းသည်။
အဓိက အားဖြင့် ရည်ညွှန်းကိုးကား ချက်မပါဘဲ စာအုပ်များ၊ အခြားသူရေး သားထားချက်များ ထဲမှ တိုက်ရိုက်ကူးယူ ခြင်း မပြုရ၊ အခြားသူ တစ်ဦးဦး၏ အိုင်ဒီယာကို ရယူရေးသားခြင်း မပြုရ၊ အက်ဆေးတွင် အခြားသူများ၏ ဆွေး နွေးချက်၊ ရှင်းလင်းချက်များကို ရည်ညွှန်း ကိုးကားဖော်ပြနိုင်သော်လည်း အက်ဆေး ၏ နောက်ဆုံး ကောက်ချက်ထား ဆွေး နွေးချက်သည် ကိုယ်ပိုင်အိုင်ဒီယာသာ ဖြစ်ရမည်ဖြစ်သည်။
သို့သော် အချို့ကျောင်းသားများက ခိုးမကူးကြ။ အက်ဆေး တစ်ခုလုံး ဝယ် လိုက်ကြဟန်တူသည်။ ကျောင်းသား သမဂ္ဂက ထုတ်သော epigram စာစောင် တွင် ဖော်ပြထားသည့် သတင်းတစ်ခု အရ ဗြိတိန်တွင် ကျောင်းသား ၇ ဦးတွင် တစ်ဦးမှာ အက်ဆေးကို အွန်လိုင်းမှ ဝယ်သည်ဟုဆိုသည်။ ကိုယ့်ကို ပေး ထားသော အက်ဆေး မေးခွန်းအလိုက် ဖြေပေးရန် အခြားသူ တစ်ဦးဦးကို အလုပ်အပ်ခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။
ထိုကြောင့် ခိုးကူးခြင်းကလည်း ဗြိတိန်တွင် သေးသေးကွေးကွေး ပြဿ နာ မဟုတ်လှ။
ကျောင်းမိတ်ဆက် ရက်သတ္တပတ် ၏ နောက်ဆုံးရက်တွင် ကျောင်းသား သမဂ္ဂက ဦးဆောင်ကျင်းပသော ကျောင်းသားပွဲတော် နွှဲရသည်။ ကျောင်းသား ပွဲဟု ဆိုသော်လည်း အခမ်းအနားများ၊ အကအလှများနှင့် မဟုတ်လှ။
ဘောလုံးကွင်း ငါးကွင်းစာခန့်ရှိ သော မြက်ခင်းပြင်ကြီးတွင် ကျင်းပခြင်း ဖြစ်သည်။ တစ်နေရာတွင်မူ စတိတ်စင် တစ်ခုနှင့် ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ဖျော်ဖြေရေး အစီအစဉ် တစ်ခုရှိသည်။ ထိုင်ခုံအရေ အတွက် ဆယ်ဂဏန်းမျှသာ ချထား သည်။ ယင်းမြက်ခင်းပြင်ကြီးတွင် ရာချီ သော ပြခန်းများဖြင့် ဆင်ယင်ထားသည်။ ထိုပြခန်းများတွင် သက်ဆိုင်ရာ ကျောင်း သား ကလပ်များ၏ လှုပ်ရှားမှုဖြင့် ဆင် ယင်ထားသည်။
ပြခန်းအနီးသို့ ရောက်သွားတိုင်း သူတို့ကလပ်များ၏လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း ဟောကာ အသင်းဝင်ရန် စည်းရုံးတော့ သည်။
မုန့်စားကလပ်၊ ဟင်းချက်ကလပ်၊ သိုင်းမျိုးစုံ ကလပ်၊ အမျိုးမျိုးသော အား ကစား ကလပ်များ အပါအဝင် ဘာသာ ရပ်ဆိုင်ရာ၊ စာပေဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးဝိုင်း ကလပ်များလည်း ရှိသည်။ မီးပုံးပျံစီး ကလပ်၊ လေယာဉ်ငယ်စီးသည့် ကလပ် တို့လည်း ရှိသည်။ တောင်တက်ကလပ်၊ မြို့ပြင် အလည်သွားကလပ် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ တရုတ်ကလပ်၊ အာရှ သားတို့ ကလပ်ကဲ့သို့သော ပထဝီ အလိုက် ဖွဲ့ထားသည့် ကလပ်များလည်း ရှိသည်။ စိတ်အဝင်စားဆုံးမှာ မီးပုံးပျံစီး ကလပ်နှင့် ဖူဆယ် ကလပ်တို့ ဖြစ်သည်။ အချို့ကလပ်များတွင် အဆွယ်ကောင်း သဖြင့် အီးမေးလ်လိပ်စာ ပေးခဲ့ရသည်။
ကလပ်များ၏လှုပ်ရှားမှုကို မေးလ် ဖြင့် ပုံမှန်အသိပေးသည်။
ထိုသို့သော အဖွဲ့ နှင့် ကလပ်ပေါင်း ၃၂၀ ကျော်ရှိပြီး ထိုကလပ်များ ရပ်တည် နိုင်ရန် ကျောင်းသား သမဂ္ဂကထောက် ကူပေးထားသည်ဟု ဆိုသည်။ ပုံမှန်အား ဖြင့် ကျောင်းသားကျောင်းသူ နှစ်သောင်း ကျော် ရှိသော ဘရစ္စတို တက္ကသိုလ်တွင် ထိုမျှ ကလပ်အရေအတွက်မှာ များသည် ဟု မဆိုနိုင်လှပါ။
အရောင်စုံ အသွေးစုံ ကလပ်များ ကွင်းပြင်ကြီးအတွင်းတွင် ပုံစံအမျိုးမျိုး ဖြင့် သရုပ်ပြနေကြသည်။ အချို့ကလည်း ကျောက်တောင်တက် လေ့ကျင့်ခန်း သရုပ်ပြခြင်း၊ ဘော်လီဘော ထိုးပြခြင်း၊ ကြက်တောင်ရိုက်ပြခြင်း စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးရှိသည်။
မျက်လှည့်ကလပ်ကလည်း မျက် လှည့်ဖြင့် ဖျော်ဖြေနေသည်။
ကုမ္ပဏီ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး အစီ အစဉ်အချို့ကိုလည်းတွေ့နိုင်သည်။
ကျောင်းဖွင့်ပထမဆုံး ရက်သတ္တ ပတ်ကတော့ ပေါ့ပေါ့ပါးပါးပင်။ ဟို သွားဒီလာ၊ ကျောင်းသားသစ်အချင်းချင်း မိတ်ဆက် စကားပြောကြ။ တူရာတူရာစု သွားကြ၊ လည်ကြဖြင့်။
သို့သော် များမကြာတော့ပါ။ ဖတ် စရာ စာရင်းရှည်ဖြင့် စာသင်ချိန်များ လာတော့မည်။
များမကြာတော့ပါ။ အင်္ဂလန်၏ ဆောင်းဦးကလည်း ကြိုလင့်တော့မည်။
