တပတ္အတြင္း ေဒၚလာေဈး ထိုး တက္သြားခ်ိန္တြင္ တနသၤာရီတိုင္ အတြင္း ဆန္၊ ဆီ၊ ေဆး၊ ဆား၊ င႐ုတ္၊ ၾကက္သြန္၊ အားလူး စေသာ ကုန္ေျခာက္ အျပင္ ခရမ္းခ်ည္သီး၊ မုန္လာဥ စသည့္ ကုန္စိုမ်ားပါ အကုန္ေဈးထိုးတက္သြား သည္။
တနည္းဆိုရေသာ္ တနသၤာရီတိုင္း အတြင္းရွိ သိန္းခ်ီေသာ မီးဖိုေခ်ာင္စရိတ္ ေဈးကို ဆြဲတင္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။
ေရာင္းခ်သူမ်ားက ေဈးႀကီးေပး ဝယ္ေရာင္းေနရ၍ ေဈးတက္ရျခင္းဟု ေျပာဆိုေနၾကေၾကာင္း သရက္ေခ်ာင္း ၿမိဳ႕နယ္ သရက္ႏွစ္ခြ႐ြာမွ အိမ္ရွင္မ တစ္ဦးက ဆိုသည္။
“ဘာတတ္ႏိုင္မွာလဲ၊ အနည္းနဲ႔ အမ်ားကေတာ့ မဝယ္စားဘဲလည္း မရတာကိုး”ဟု ၎အိမ္ရွင္မက ဆိုသည္။
စားေသာက္ကုန္သာ ေဈးတက္ သည္မဟုတ္ပါ။
ၿပီးခဲ့သည့္ တစ္တန္ ငါးသိန္းေဈးရွိ ေနေသာ ေဆာက္လုပ္ေရး ပစၥည္း သံလုံး ေဈးသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ဩဂုတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔မွစ တစစ တက္လာရာ ဩဂုတ္ လ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ငါးသိန္းငါးေသာင္း ထိ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ဘိလပ္ေျမ သည္လည္း ပၽွမ္းမၽွ တစ္အိတ္ ၃၀၀ က်ပ္ ေဈးတက္သြားေၾကာင္း ထားဝယ္ ၿမိဳ႕မွ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္း အေရာင္း ဆိုင္ပိုင္ရွင္တစ္ဦးက ေျပာသည္။
ထို႔ျပင္ လူတို႔ ေန႔စဥ္ မသုံးမျဖစ္ သုံးစြဲေနေသာ စက္သုံးဆီေဈးသည္ လည္း အၿငိမ္မေနပါ။ တစ္လီတာ က်ပ္ တစ္ေထာင္ဝန္းက်င္အထိ တက္သြား သည္။
ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕မေဈးတြင္ ဆိုင္ကယ္ တကၠစီဆြဲေနသူ ဦးေမာင္ႏိုင္တစ္ေယာက္ သူ႕ဆိုင္ကယ္စီးခကို ေဈးတင္မွ ရေတာ့ မည္ ဆိုလာသည္။
အဓိက အေၾကာင္းျပခ်က္က သူ႕ ဆိုင္ကယ္ထဲထည့္သည့္ ဆီေဈးတက္၍ ျဖစ္သည္။
“တကၠစီေဈးလည္း တက္မွရေတာ့ မယ့္ အေျခအေနပဲ၊ တရားဝင္သတ္မွတ္ ေဈးႏႈန္းနဲ႔ မကိုက္ခ်င္ေတာ့ဘူး”ဟု ဦးေမာင္ႏိုင္က ေျပာလာသည္။
တနသၤာရီတိုင္းအတြင္း ေန႔စဥ္ သုံးစြဲစားသုံးေနသည့္ အထက္ပါ ကုန္ ပစၥည္းမ်ား၊ စက္သုံးဆီႏွင့္ ကုန္စို ကုန္ေျခာက္အားလုံးနီးပါးက တနသၤာရီ တိုင္းက မထြက္ပါ။ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ အထက္ ျမန္မာျပည္က ေန႔စဥ္ စီးဝင္တင္သြင္းေန ျခင္း ျဖစ္သည္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီက ထိုင္းဘတ္နဲ႔ ဆီကိုဝယ္ၿပီး သေဘၤာနဲ႔ျပန္တင္ဝင္ လာတယ္၊ ထိုင္းဘက္ကလဲ ေဒၚလာနဲ႔ တစ္ဆင့္ခံျပန္ဝယ္ရေတာ့ တစ္ဆင့္ခံ တစ္ဆင့္ခံနဲ႔ ဆီေဈးကတတ္လာတာ ေပါ့”ဟု ထားဝယ္ေ႐ႊျပည္ေတာ္ စက္သုံးဆီအေရာင္းဆိုင္ တာဝန္ခံျဖစ္သူ ဦးသန္းရွိန္က ေျပာၾကားသည္။
စက္သုံးဆီ၊ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္း စသည့္သြင္းကုန္မ်ားက ႏိုင္ငံျခားမွ တင္သြင္းရသျဖင့္ ေဒၚလာေဈးတက္ ခ်ိန္တြင္ ျမန္မာေငြက်ပ္ ပိုေပးရေလ့ရွိ ေသာေၾကာင့္ ေဈးတက္လာျခင္း ျဖစ္ ေၾကာင္း စီမံခန္႔ခြဲမႈပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္က ေျပာသည္။
ေဒၚလာေဈး တက္လၽွင္ ထုတ္ကုန္ သမားမ်ားအတြက္ အက်ိဳးရွိသျဖင့္ တိုင္းတြင္းထြက္ကုန္မ်ားကို မ်ားမ်ား ထုတ္လုပ္ကာ ျပည္တြင္း ျပည္ပသို႔ မ်ားမ်ားပို႔သင့္ေၾကာင္း ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္က အႀကံျပဳသည္။
သို႔ေသာ္ ယင္းမွာ စာအုပ္အတြင္းမွ အယူအဆ သက္သက္သာျဖစ္ေနၿပီး တိုင္းအတြင္းမွ ထုတ္ကုန္မ်ား ႐ုတ္ တရက္ ထုတ္လုပ္တင္ပို႔ႏိုင္ေရး မျဖစ္ ႏိုင္လွပါ။ ပို႔ကုန္ထုတ္လုပ္ရန္ အေျခခံ သြင္းအားစုမ်ား ျဖစ္ေသာ စက္သုံးဆီ၊ အေထြေထြ ကုန္ေဈးႏႈန္းတို႔တက္လာ ပါက ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္ တက္လာၿပီး ပို႔ကုန္သမားတို႔အတြက္ မကိုက္လွပါ။
သို႔ေသာ္ တနသၤာရီတိုင္း၏ ျပည္ပပို႔ စိုက္ပ်ိဳးေရးထြက္ကုန္မ်ားျဖစ္ ေသာ ေရာ္ဘာ၊ သီဟိုဠ္တို႔မွာ ေဈး မတက္ပါ။
ယင္းကုန္မ်ားက တ႐ုတ္ေဈး ကြက္ကို မွီခိုေနရၿပီး တ႐ုတ္ေငြေဈးက အတက္အက် မမ်ားသျဖင့္ ေဈးမတက္ ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္းရွိ ကုန္သည္အခ်ိဳ႕က ေျပာၾကသည္။
တနသၤာရီတိုင္း၏ ႏိုင္ငံျခား (တ႐ုတ္၊ ထိုင္း)ပို႔ အထူးထြက္ကုန္တစ္ ခုျဖစ္ေနသည့္ ငါးေဈးမွာလည္း မွန္း ခ်က္ မကိုက္ပါ။
ေဒသစားသုံးမႈထက္ ပိုလၽွံကာ တ႐ုပ္ေဈးကြက္ကို အဓိက မွီခိုေရာင္း ခ်ေနရသည့္ ကမ္းနီးငါးဖမ္းေလွထြက္ ငါးေဈးသည္လည္း တ႐ုတ္ေဈးကြက္ တြင္ ေဈးထိုးက်ေနေၾကာင္း ထားဝယ္ ခ႐ိုင္ ငါးလုပ္ငန္းအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ ေက်ာ္သက္က ေျပာသည္။
“တ႐ုတ္ငါးေဈးကြက္က ပ်က္ေန တယ္၊ အေမရိကန္-တ႐ုတ္ ကုန္သြယ္ ေရး စစ္ပြဲကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ေပါ၊ ကမ္းနီးေလွေတြမွာ မိတဲ့ငါးေဈးေတြက တအားထိုးဆင္းသြားၿပီ”ဟု ဦးေက်ာ္ ေက်ာ္သက္က ဩဂုတ္လ ၁၈ ရက္ေန႔ တြင္ ေျပာသည္။
တ႐ုတ္ေဈးကြက္တြင္ ယခင္က တစ္ပိႆာ ၆၅၀၀ က်ပ္ခန္႔ရွိေနေသာ ငါးမွာ ယခု ၅၀၀၀ က်ပ္ျဖင့္ပင္ ဝယ္ယူ မရွိျဖစ္ေနေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
ထိုင္ဘက္တြင္ ငါးသြားေရာင္း သည့္ ကမ္းနီးကမ္းေဝး ငါးဖမ္းေလွမ်ား ရွိရာ ၿမိတ္၊ ေကာ့ေသာင္းဘက္တြင္လည္း တြက္ေျခမကိုက္ဟု ေလွရွင္ႏွင့္ ငါး လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူတို႔က ညည္းၫူ ၾကသည္။
ငါးေရာင္းခ်ရာတြင္ ငါးေဈးႏွင့္ ဘတ္ေဈးက ထင္သေလာက္ မတက္ လာဘဲ ေဒၚလာေဈးအတက္ျဖင့္ စက္သုံးဆီျပန္ဝယ္ရျခင္း၊ အစိုးရကို ေဒၚလာျဖင့္ အခြန္သြင္းရျခင္းမ်ားက ငါးလုပ္ငန္းကုမၸဏီႏွင့္ အစုစားေရလုပ္ သားမ်ားကို အထိနာေစေၾကာင္း ငါးလုပ္ငန္းငန္းကုမၸဏီႏွင့္ ကုမၸဏီမွ အစုစား ေရလုပ္သားတို႔က ေျပာၾက သည္။
“ဒီဇယ္က်ေတာ့ ေဒၚလာနဲ႔ဝယ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီက ျပန္ေရာင္းတဲ့ ငါးေတြက်ေတာ့ ျမန္မာေငြနဲ႔ ဘတ္ပဲ ရွိတာဆိုေတာ့ တြက္ေခ်ကိုက္မႈက မရွိဘူး။ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔လည္း ႐ိုက္ခတ္မႈက ရွိတယ္။ ေျပာရရင္ ေဒၚလာေဈးတက္လာေလ ျပည္တြင္းက လူေတြနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရ ပင္ပန္းေလေပါ့”ဟု ၿမိတ္အင္းေလးကမ္း စက္မႈဇုံ အတြင္းရွိ ထူးတူးတိုး ကုမၸဏီမွ အေထြ ေထြ မန္ေနဂ်ာ ဦးေအာင္မ်ိဳးကေျပာ သည္။
ျပည္ပပို႔ကုန္မ်ား ႏိုင္ငံအသီးသီး၏ ေဈးကြက္သို႔ဝင္ႏိုင္ရန္ တိုင္းတြင္း ထြက္ပို႔ကုန္မ်ားကို အရည္အေသြးကို ျမင့္တင္ဖို႔လိုေၾကာင္း တနသၤာရီတိုင္း သားတစ္ဦးလည္းျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္က အႀကံျပဳသည္။
ေရာ္ဘာကို အေစးလွီးေရာင္းမည့္ အစား သန္႔စင္ေအာင္ အရည္အေသြးျမင့္ ၿပီးမွ ႏိုင္ငံျခားတင္ပို႔ျခင္း၊ ငါးမ်ားကို အဆင့္သင့္စားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ ျခင္း စသျဖင့္ တနသၤာရီတိုင္း ထြက္ကုန္ အရည္အေသြးျမင့္တင္ၿပီးမွ တင္ပို႔ ေရာင္းခ်ျခင္း ျပဳသင့္ေၾကာင္း ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္က ေျပာသည္။
“ငါးဆိုလည္း ဒီအတိုင္း အစိမ္း တိုင္း ေရာင္းေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေျခ အေနက သိပ္ေကာင္းမွာမဟုတ္ဘူး၊ တန္ဖိုးတက္ပစၥည္းလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ အေျခအေနေကာင္းမွာေပါ့။ အဲလိုမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္မွပဲ ရွိလာမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္မယ္လို႔ ေအာက္ေမ့ပါ တယ္။ အရင္တုန္းက ထုတ္ေနတဲ့ပုံစံ မ်ိဳးနဲ႔ ထုတ္ေနလို႔ကေတာ့ ေဈးကြက္ထဲ ထိုးေဖာက္ႏိုင္မယ့္အေနအထား မရွိ ပါဘူး”ဟု ေဒါက္တာေအာင္ထြန္း သက္က ေျပာသည္။
ယင္းသို႔ ပို႔ကုန္မ်ား အရည္အေသြး ျမႇင့္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွ အကူအညီ ေပးရန္ လိုအပ္သကဲ့သို႔ လုပ္ငန္းရွင္ မ်ားကလည္း အာ႐ုံစိုက္ လုပ္ေဆာင္ ၾကရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ၎က ေျပာ သည္။
လက္ရွိတြင္မူ တနသၤာရီတိုင္းမွ ထုတ္ကုန္မ်ားက ထိုင္းႏွင့္ တ႐ုတ္မွအပ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ထိုးေဖာက္ေရာင္းခ်ႏိုင္သည့္ အခင္းအက်င္းမ်ိဳး မရွိေသးသကဲ့သို႔ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား အရည္အေသြး ျမင့္ရန္ အစိုးရမွ တစ္စုံတရာ ကူညီေန ျခင္းမ်ိဳးလည္း မေတြ႕ရေသးေပ။
သို႔ေၾကာင့္ ေဒၚလာေဈးျမင့္ တက္က တိုင္းတြင္းထုတ္ကုန္တန္ဖိုး ျမင့္တက္လာႏိုင္မည့္ အခင္းအက်င္းမ်ိဳး မေတြ႕ရေသးဘဲ ကုန္ေဈးႏႈန္း ျမင့္တက္ လာမည့္ဒဏ္ကိုသာ ခံစားေနရဦးမည္ ျဖစ္သည္။
ေဒၚလာေဈးတက္တိုင္း ငါးေဈး မတက္ေသာ္လည္း စက္သုံးဆီႏွင့္ အျခား ကုန္စည္ေဈးႏႈန္းမ်ားတက္သည့္ဒဏ္ကို ေရလုပ္သားတို႔ ဆက္လက္ခံစား ေနရဦးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ထားဝယ္ခ႐ိုင္ ငါးလုပ္ငန္းအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ ေက်ာ္သက္က ေျပာသည္။
“ကိုယ္တို႔ဘက္က ေဒၚလာေဈး တက္လို႔ ျပန္ရမွာ ဘာမွမရွိဘူး၊ ခါးစည္း ၿပီး ခံရဖို႔ပဲ ရွိတယ္”ဟု ဦးေက်ာ္ေက်ာ္ သက္က ေျပာသည္။
