“ပါးျပင္မွာ.. သနပ္ခါး..ေလးနဲ႔.. ခ်စ္စရာေကာင္းလိုက္တာကြာ..”
ထိုစာသားသည္ သနပ္ခါးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကား သည့္ ေခတ္ေပၚသီခ်င္းစာသားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ စြဲစြဲမက္မက္ လိမ္းက်ံၾကဆဲ သနပ္ခါးသည္ ေရွးက် ေသာ ျမန္မာ့႐ိုးရာ အလွျပင္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ယခုေခတ္ သက္ႀကီး႐ြယ္အိုတို႔က သနပ္ခါးကို သူတို႔ဘိုးဘြားေခတ္ကတည္း က လိမ္းခဲ့ၾကေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။
ၿမိတ္၊ ၿမိဳ႕သစ္ရပ္ေန ေဒၚ႐ႈဟုန္ ကေတာ့ သနပ္ခါးကို မွတ္မိစအ႐ြယ္မွစ ယေန႔ အသက္ ၇၀ ေက်ာ္အထိ ေန႔စဥ္ မပ်က္မကြက္ လိမ္းေနဆဲဟု ဆိုသည္။
“အိပ္ယာထ မ်က္ႏွာသစ္ၿပီးတာနဲ႔ လိမ္းတာပဲ။ မလိမ္းရရင္ မ်က္ႏွာမွာ ပူေနသလိုလို ခံစားရတယ္”ဟု ေဒၚ႐ႈဟုန္ က ေျပာသည္။
ေဒၚ႐ႈဟုန္၏ ေက်ာင္းေနဖက္ သူငယ္ခ်င္းတစ္ဦး အ႐ြယ္မတိုင္မီ ပါးေရမ်ားတြန္႔၍ အ႐ြယ္ႏွင့္မမၽွေအာင္ အိုစာသြားသည္မွာ ေက်ာင္းစတက္ ကတည္းက သနပ္ခါးမလိမ္းဘဲ မိတ္ ကပ္အၿမဲလိမ္းေသာေၾကာင့္ဟု ေဒၚ႐ႈ ဟုန္က ယူဆေနသည္။
ေဆးပညာရွင္တို႔ကမူ သနပ္ခါးက ေရႏွင့္ေရာေသြးထား၍ အေရျပားကို ေအးျမေစေသာေၾကာင့္ မိတ္ထြက္ခ်ိန္တြင္ ယားယံျခင္းကို ယာယီသက္သာေစႏိုင္ၿပီး မ်က္ႏွာအဆီျပန္ျခင္းကို ထိန္းေပးသည္၊ အေရျပားကို ေျခာက္ေသြ႕ေစသည္၊ ေနမေလာင္ရန္ ၾကားခံလႊာတစ္ခုအေနႏွင့္ ကာကြယ္ေပးသည္ဟု ဖြင့္ဆိုၾကသည္။
ေျပာင္းလဲလာေသာ ေခတ္ႏွင့္ အညီ အရန္သင့္သုံးႏိုင္ေသာ သနပ္ခါးခဲ၊ သနပ္ခါး ဗူးမ်ား ေပၚလာေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ကမူ ကိုယ္တိုင္ေသြးလိမ္းရမွ ေက်နပ္သည္ဟု ဆိုသည္။
“ခရီးသြားရင္လည္း အိမ္ကသနပ္ခါး ကိုေသြးၿပီး ဗူးကေလးနဲ႔ ထည့္သြား တယ္”ဟု ၎ကဆိုသည္။
ေဒၚ႐ႈဟန္သနပ္ခါး ကိုႏွစ္သက္ သလို အိမ္က သားသမီးမ်ားလည္း သနပ္ခါးလိမ္းၾက၊ ႏွစ္သက္ၾကသည္။ သားမ်ားသည္ပင္ ယခု အခ်ိန္ထိလိမ္း ေနၾကတုန္းဟု ဆိုသည္။
တနသၤာရီတိုင္းတြင္ သနပ္ခါးဆိုက ေဒသတြင္ ေပါက္ေရာက္ေသာ ေတာင္သံႀကီး (ထားဝယ္အေခၚ ေတာန္းသံႀကီး)၊ သစ္ဖု (ေပႅာင္းပိႏို႔)၊ ကလမတ္၊ မက်ီးေခါက္ စသည္တို႔အျပင္ ရွင္မေတာင္၊ ေဆးရွစ္ ျမစ္ စသည္တို႔ကိုပါ ပြဲလမ္းအေျခအေန၊ အေရျပားအေျခအေနတို႔ကို ၾကည့္ကာ လိမ္းၾကသည္။
အခ်ိဳ႕ မ်က္ႏွာမွသည္ ေျခဆုံး ေခါင္းဆုံးလိမ္းသည္။
“စိတ္လိုလက္ရရွိတဲ့ေန႔ေတြဆို သနပ္ ခါးျပစ္ျပစ္ေသြးၿပီး ေျခဆုံးေခါင္းဆုံး လိမ္းပစ္လိုက္တယ္၊ အနံ႔သင္းသင္းေလး ေမႊးေနတာကို ႀကိဳက္တာ”ဟု ေကာ့ေသာင္း ၿမိဳ႕ တူေဒးစာေပမွ မစိုးမမေအးက ေျပာ သည္။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ သနပ္ခါးမလိမ္းမီ အမ်ိဳးသမီးအခ်ိဳ႕က ေအာက္ခံမိတ္ကပ္ လိမ္းတတ္လာၾကသည္။
“ေအာက္ခံအာခ်ီ(မိတ္ကပ္)နဲ႔ လိမ္း တယ္။ ႐ြာမွာေရာ ႐ုံးသြားရင္ေရာ လိမ္း တယ္။ အလႉသြားလည္း လိမ္းတယ္”ဟု ေကာ့ေသာင္း ပညာေရးဌာမွ မေမဇင္မိုးက ေျပာသည္။
သနပ္ခါးႀကိဳက္ေသာ မေမဇင္မိုးက သနပ္ခါးကို ေက်ာက္ျပင္ျဖင့္ ေသြး မလိမ္းပါ။
“ရယ္ဒီမိတ္ မင္းဝံေတာင္သနပ္ ခါးလိမ္းတယ္၊ ေက်ာက္ျပင္က ေသြးရ ပ်င္းလို႔ သိပ္မသုံးျဖစ္ဘူး”ဟု ၎က ေျပာပါသည္။
ကေလးဘ၀မွ ခုထိ သနပ္ခါးလိမ္းခဲ့ သည္ဆိုေသာ ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕နယ္၊ မလိဝမ္းေက်း႐ြာမွ မစိုးစႏၵာဝင္းက သနပ္ခါးေသြးရန္ ေက်ာက္ျပင္အစစ္ လိုခ်င္ ေနသည္။ ခုေခတ္ေပၚ ဘိလပ္ ေျမျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေက်ာက္ျပင္မ်ားေၾကာင့္ သနပ္ခါးေသြးလိမ္းရန္ မိန္းကေလးမ်ား တြန္႔ကုန္ၾကၿပီ ဆိုလာသည္။
“ေက်ာက္ျပင္အစစ္လိုခ်င္တာ၊ ဒီေခတ္က ေက်ာက္အစစ္ေက်ာက္ျပင္ ရွားပါးၿပီးေတာ့ ဘိလပ္ေျမ(ေက်ာက္)ျပင္ေတြေပါလာတယ္၊ ဒီလို ဘိလပ္ေျမ ျပင္ေတြဆို မ်က္ႏွာအတြက္မေကာင္း ဘူး” မစိုးစႏၵာဝင္းက ေျပာသည္။
အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ားက အိမ္တြင္ ေနက သနပ္ခါးလိမ္းေသာ္လည္း အျပင္ ထြက္တိုင္း မိတ္ကပ္ကိုယ္စီ။
“မဂၤလာေဆာင္တို႔ အလႉပြဲေတြသြား ရင္ေတာ့ မိတ္ကပ္ပဲလိမ္းတယ္။ သနပ္ ခါးမလိမ္းျဖစ္ေတာ့ဘူး။ မိတ္ကပ္လိမ္း တာက ကိုယ့္ကို ပိုၿပီးလွေစတယ္လို႔ ထင္တယ္”ဟု ထားဝယ္ၿမိဳ႕ ၾကက္စာျပင္ ရပ္ကြက္ေန အသက္ ၁၉ ႏွစ္အ႐ြယ္ မပြင့္ဖူးခိုင္က ေျပာသည္။
မည္သို႔ဆိုေစ ျမန္မာ့သနပ္ခါးကို ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ႐ိုးရာမပ်က္ လိမ္းေန ၾကဆဲ။ မိန္းမမ်ားသာမက ေယာက်ၤား ရင့္မႀကီးအခ်ိဳ႕ပါ သနပ္ခါး မလိမ္းရ မေနႏိုင္ ျဖစ္ေနၾကဆဲ။
တနသၤာရီအပတ္စဥ္မွ အမ်ိဳးသားသတင္းေထာက္တစ္ဦးဆိုလၽွင္ ခရီးသြား တိုင္း ေက်ာပိုးအိတ္အတြင္း ေက်ာက္ျပင္ ငယ္တစ္ခ်ပ္ ပါေနတတ္သည္အထိ။ သနပ္ခါးခ်ယ္ေသာ သစ္သားပြတ္တံ ေလးပါ ပါၿမဲ။
အလႉအတန္းသြားလၽွင္ မိမိကိုယ္ ကို ပိုၿပီး ၾကည့္ေကာင္းေစခ်င္၍ ေပါင္ဒါ လိမ္းျဖစ္သည္ဆိုေသာ ေလာင္းလုံး ၿမိဳ႕နယ္ ေက်ာက္ဆင္ေက်း႐ြာမွ အသက္ ၂၉ ႏွစ္ အ႐ြယ္ ကိုဝင္းျမင့္သည္လည္း ငယ္စဥ္က ယခုထိ သနပ္ခါး မျပတ္တမ္းလိမ္းခဲ့ သည္။
“သနပ္ခါးကို ကၽြန္ေတာ္ငယ္ငယ္ သိတတ္စအ႐ြယ္ကတည္းက အခုခ်ိန္ အထိ လိမ္းျဖစ္တယ္။ ငယ္ငယ္တုန္း ကေတာ့ အေမကလိမ္းေပးတာေပါ့’ ဟု ကိုဝင္းျမင့္က ေျပာသည္။
ကိုဝင္းျမင့္ ေမြးကင္းစက သူ႕အေမ သနပ္ခါး လိမ္းေပးမႈ ရွိ၊ မရွိ ကိုဝင္းျမင့္ မွတ္မိလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ကေလးအထူးကုဆရာ ဝန္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ အေရျပားဆရာဝန္အခ်ိဳ႕ကမူ ေမြးကင္းစမွ ၆ လေအာက္ကေလးတို႔အား သနပ္ခါး မလိမ္းေပးသင့္ေၾကာင္း ေျပာ ဆိုေရးသားၾကသည္။
၆ လေအာက္ကေလး၏ အေရျပား မွာ သဘာ၀အဆီ ဓာတ္နည္းေသး၍ သနပ္ခါးက အေရျပားကို ပိုေျခာက္ေသြ႕ ေစႏိုင္ၿပီး ကေလးအေရျပားေျခာက္လၽွင္ ယားယံ၍ မအီမသာျဖစ္ႏိုင္သည္ေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။
၆ လေက်ာ္၍ သနပ္ခါးလိမ္းေပး လၽွင္လည္း သဘာ၀သနပ္ခါးတုံးသန္႔ သန္႔ကို ေက်ာက္ျပင္သန္႔သန္႔၊ ေရသန္႔ သန္႔ႏွင့္ ေသြးလိမ္းေပးရန္ႏွင့္ စိုထိုင္း ေသာ သနပ္ခါးတုံးဆိုလၽွင္ မႈိစြဲတတ္ သျဖင့္ သနပ္ခါးတုံးႏွင့္ ေက်ာက္ျပင္ကို ပုံမွန္ေဆးေၾကာရန္၊ အဖုံးပါေသာ ေရပုလင္း၊ ေရဗူးကို သုံးပါရန္ႏွင့္ မၾကာခဏ ေရလဲေပးရန္ ၫႊန္ၾကား ၾကသည္။
သနပ္ခါးလိမ္းၿပီးလၽွင္ သနပ္ခါး မေကၽြးရ။ သနပ္ခါးက မည္သည့္ အာ ဟာရမၽွ မရွိသည့္အျပင္ သနပ္ခါးတုံးႏွင့္ ေရတြင္ပါရွိေသာ မျမင္ရေသာပိုးက ငယ္ လြန္းေသာ ကေလးကို ဝမ္းေလၽွာေစ တတ္သည္ဟု ဆရာဝန္တို႔က တားျမစ္ ၾကသည္။
မည္သို႔ဆိုေစ ကေလး၊ က်ားမ၊ ပ်ိဳပ်ိဳအိုအိုတို႔ သနပ္ခါးလိမ္းၾကဆဲ။
ယခုေခတ္ထိ သနပ္ခါးလိမ္းထား၍ မ်က္စိစပါးေမြးစူးခံရသူ မရွိသေလာက္ ပါ။ “မ်က္စိေအးလိုက္တာ”၊ “ခ်စ္စရာ ေကာင္းလိုက္တာ”ဟုသာ ခ်ီးက်ဴးေျပာ ဆိုတတ္သည္။
သနပ္ခါးပါးကြက္က်ားႏွင့္ အပ်ိဳမ ေလးတို႔ကို လူပ်ိဳေလးမ်ားက “က်က္ သေရရွိလိုက္တာ”ဟု တိုးတိုးဖြင့္ဟ တတ္ၾကဆဲ။
ပညာရပ္ဆိုင္ရာကိုးကား-
ေနေနမိုးေဆြ(Child Health Myanmar)
