အိပ္မက္ (၁)
တနသၤာရီတိုင္းသားေတြ လၽွပ္စစ္ အိပ္မက္မက္ခဲ့ၾကတာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ တိတိ က်က်ဆိုရရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၉၉၅-၉၆ စစ္ အစိုးရလက္ထက္က ပီပီျပင္ျပင္မက္ခဲ့ၾက တယ္ဆိုရင္ ပိုမွန္မလားဘဲ။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ တိုတယ္ေရနံရဲ႕ သဘာ၀ ဓာတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း စီမံကိန္းႀကီး စတင္ခဲ့ စဥ္ကေပါ့။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အရမ္းႀကီးမား တဲ့ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ စီမံကိန္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ့ကမ္းလြန္ကေန သဘာ၀ ဓာတ္ေငြ႕ေတြ ထုတ္ယူၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ ပီတီတီအီးပီကုမၸဏီကို ေရာင္းခ်မယ့္ စီမံကိန္းႀကီး။ စီမံကိန္း အေျခစိုက္တဲ့ ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ အုန္းပင္ကြင္း႐ြာသားေတြ ကေတာ့ ေဒၚလာဘီလၽွံေပါင္းမ်ားစြာ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အဲဒီစီမံကိန္းႀကီးရဲ႕ ေျမျပင္ လုပ္ငန္းေတြ ေခ်ာေခ်ာေမြ႕ေမြ႕ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ တနသၤာရီတိုင္း သားေတြကို လၽွပ္စစ္အိပ္မက္ေပးခဲ့တာ ကလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္တယ္လို႔ မခ်ိတင္ကဲ ေရ႐ြတ္ၾကေလရဲ႕။
စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလမွာ ကရင္ အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး KNU နဲ႔ABSDFလို ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး တို႔ အေျခစိုက္တဲ့ ထိုင္း-ျမန္မာ နပ္စပ္ တစ္ေလၽွာက္မွာ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းေတြ ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေဒသခံေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ လိုင္စင္ (Social License to Operate – SLP) ရႏိုင္ဖို႔အတြက္ ကုမၸဏီအေနနဲ႔ နည္း လမ္းေပါင္းစုံ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရပါ မယ္။ တိုတယ္ကုမၸဏီအေနနဲ႔ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတနံတလၽွားမွာ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ေငြေၾကးနည္း ပညာနဲ႔လူအင္အား အမ်ား ဆုံးလို႔ ေျပာရင္ ေျပာလို႔ရမယ့္ လူမႈ စီးပြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္း Cooperate Social Responsibility –CSR ကို ဂက္စ္ပိုက္လိုင္းတည္ေဆာက္ေရး ေျမျပင္ လုပ္ငန္းေတြ မစတင္မီကတည္းက အင္ တိုက္အားတိုက္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ တယ္။
သို႔ေပမယ့္ အဲဒီထဲမွာ စီမံကိန္း ေက်း႐ြာေတြ အပါအဝင္ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး လၽွပ္စစ္မီးရရွိေရးဆိုတဲ့ အစီအမံကေတာ့ စီမံကိန္းစတင္တဲ့ အခ်ိန္ကေနေရတြက္ရင္ ယေန႔ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ၾကာၿပီးတဲ့အထိ ပါဝင္လာျခင္း မရွိခဲ့။ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ ႏိုင္ဖို႔ ေဒသခံေတြကို စည္း႐ုံးစဥ္က အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြ ေဖာေဖာသီသီ ေပးခဲ့တဲ့ လၽွပ္စစ္မီးအိပ္မက္ကလည္း ေလထဲမွာပဲ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ တိုတယ္ရဲ႕ ရတနာစီမံကိန္းရဲ႕ေနာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တဲ့ ရဲတံခြန္နဲ႔ ေဇာတိက သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ စီမံကိန္း ေတြဆီကလည္း တနသၤာရီတိုင္းသား ေတြ ခြဲတမ္းမရခဲ့။
တိုတယ္ကေပးတဲ့ လၽွပ္စစ္အိပ္မက္ ကလည္း မျဖစ္ေျမာက္။ မဟာဓာတ္အား လိုင္းနဲ႔လည္း ခ်ိတ္ဆက္မႈမရွိတဲ့ ထားဝယ္ေဒသဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေဒသတြင္းပုဂၢလိက ဓာတ္အားေပး လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူေတြကိုသာ မွီခိုေန ရၿပီး ျပည္မႀကီးနဲ႔ယွဥ္ရင္ ဓာတ္အား သုံးစြဲခ အဆ ၂၀ ေက်ာ္ေပးေနရတဲ့ ေက်း႐ြာေပါင္းမ်ားစြာရွိေနဆဲ။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လမွာ တိုင္းအစိုးရ အစီအစဥ္နဲ႔ ပီတီတီ အီးပီကုမၸဏီထံက ဓာတ္ေငြ႕ဝယ္ယူ လည္ပတ္တဲ့ ကံေပါက္ ဓာတ္အားေပးစက္႐ုံလည္ပတ္ၿပီး ဓာတ္ အားတစ္ယူနစ္ကို ၃၀၀ က်ပ္နဲ႔ စေပး ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ မွာ ၂၁၀ က်ပ္ စျဖစ္ၿပီး အခု ၂၀၀ က်ပ္နဲ႔ ဝယ္သူသုံးစြဲခြင့္ရခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထားဝယ္ခ႐ိုင္အတြင္းမွာေတာင္ လၽွပ္စစ္ တစ္ယူနစ္ေဈး ၆၀၀ က်ပ္အထက္ေပးၿပီး သုံးစြဲေနရဆဲျဖစ္တဲ့ ေက်း႐ြာေတြ အေျမာက္ အမ်ားရွိေနဆဲ။ ၿမိတ္နဲ႔ ေကာ့ေသာင္း ခ႐ိုင္ကလည္း လၽွပ္စစ္အတြက္ ခါးစည္း ခံေနၾကရဆဲ။
အိပ္မက္(၂)
ဒီကေန႔မွာေတာ့ တနသၤာရီတိုင္း သားေတြရဲ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ေျခာက္ အိပ္မက္ဟာ တစ္ဖန္ျပန္လည္ႏိုးထလာ ခဲ့ပါၿပီ။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလကုန္ပိုင္း မွာေတာ့ တိုတယ္ေရနံကုမၸဏီဟာ ျပည္ ေထာင္စု အစိုးရအဖြဲ႕ထံကေန ကံေပါက္ ေဒသမွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ရည္ကို အသုံး ျပဳၿပီး လၽွပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္လုပ္မယ့္ စီမံကိန္းအတြက္ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ ခြင့္ကို ရရွိခဲ့တယ္။ အဲဒီအတြက္ ကုမၸဏီ ဟာ စီမံကိန္းအတြက္ လုပ္ကိုင္စရာေတြ ျဖစ္တဲ့ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈ မ်ား(Environmental and Social Impact Assessment – ESIA) လို႔ ေခၚတဲ့ စီမံကိန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ တဲ့ လူမႈဘ၀နဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆိုင္ရာစစ္တမ္းေတြ အဆင့္ဆင့္ျပဳလုပ္ရ ဖို႔ ရွိလာပါတယ္။ ဒါကပဲ တနသၤာရီတိုင္း သားေတြအတြက္ လၽွပ္စစ္အိပ္မက္ကို ျပန္မက္ဖို႔ ျဖစ္လာေစခဲ့တာပါ။
တိုတယ္ရဲ႕ (Liquefied Natural Gas – LNG) စီမံကိန္းက ေဒသခံ အေတြအေပၚ ဘယ္လိုေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိမွာလဲ။ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆိုင္ရာထိခိုက္မႈေတြက ဘာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ မလဲ၊ စီမံကိန္းၿပီးသြားရင္ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး လၽွပ္စစ္မီး လင္းမွာလား။ မီတာခေတြ ေဈးက် သြားမွာလား။ မီးရမယ္ဆိုရင္ ဘယ္ေတာ့ရမွာလဲ။ မီးကို ဘယ္သူက ေပးမွာလဲ။
ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ သစ္ေတာေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာနက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းဆိုင္ ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ ေဒသခံေတြ ဟာ အေပၚက ေမးခြန္းေတြကို ကုမၸဏီက ျပဳလုပ္တဲ့ လူထုေတြ႕ဆုံ ပြဲေတြမွာ ထုတ္ ေဖာ္ေမးျမန္းခြင့္နဲ႔ မိမိတို႔ရဲ႕ သေဘာထား အျမင္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ေတြ ရွိပါတယ္။
လတ္တေလာ အေနအထားအရ တိုတယ္ကုမၸဏီက EIA ေရးဆြဲဖို႔ ငွားရမ္းထားတဲ့ERM ကုမၸဏီဟာ လူထုေတြ႕ဆုံပြဲေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။EIA လုပ္ဖို႔လုပ္ရတဲ့ အဆင့္ေတြ အနက္က လက္ရွိအခ်ိန္မွာERM ဟာ နယ္ပယ္တိုင္းတာ သတ္မွတ္ျခင္း အစီရင္ခံစာကို ေရးသားေနဆဲ အဆင့္မွာ ပဲရွိၿပီး တိုင္းေဒသႀကီးမွာရွိတဲ့ ပတ္ဝန္း က်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနသို႔ တင္ျပ အတည္ျပဳခ်က္ရယူႏိုင္ျခင္းလည္း မရွိ ေသးပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္အတြင္းက ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း အႀကီးအက်ယ္လုပ္ ကိုင္ၿပီး LNG လက္ခံမယ့္ SFRU သေဘၤာရပ္နားမယ့္ ပင္လယ္ျပင္မွာ ငါး ဖမ္းေလ့ရွိတဲ့ ဘဝါကမ္းေျခလိုေက်း႐ြာက ေရလုပ္သားေတြဟာ စီမံကိန္းနဲ႔ပတ္ သက္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရရွိျခင္းမရွိဘဲ ကုမၸဏီဘက္ကလည္း အ ဆိုပါေက်း႐ြာမွာ လူထုေတြ႕ဆုံပြဲေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း မရွိေသးပါ။
လၽွပ္စစ္ရ / မရ
ေမလဆန္းမွာ ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ ကံ ေပါက္႐ြာမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ လူထုေတြ႕ဆုံပြဲ အတြင္းမွာေတာ့ တိုတယ္ရဲ႕ LNG စီမံ ကိန္းၿပီးသြားရင္ တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး လၽွပ္စစ္မီးရ/မရဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ေမးျမန္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ကုမၸဏီတာဝန္ရွိသူကေတာ့ ၎တို႔ ကုမၸဏီအေနနဲ႔ ဒီစီမံကိန္းကေန လၽွပ္ စစ္ဓာတ္အားထုတ္လုပ္ၿပီး ျပည္ေထာင္စု လၽွပ္စစ္နဲ႔စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌာနကို ေရာင္း ခ်ရန္သာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တစ္ ဆက္တည္းမွာပဲ တနသၤာရီတိုင္းေဒသ ႀကီးကို လၽွပ္စစ္ဓာတ္အား ေပး^မေပးဆို တာကလည္း အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ ခ်က္သာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
တကယ္ေတာ့လည္း ဒီအေျဖက လက္ေတြ႕က်ပါတယ္။ ကုမၸဏီဘက္က ေတာ့ ထားဝယ္ခ႐ိုင္ကို လၽွပ္စစ္ဓာတ္အား ျဖန္႔ျဖဴေပးႏိုင္မယ့္ ဓာတ္အားခြဲစက္စုံ တစ္ခုကိုပါ LNG စီမံကိန္းနဲ႔အတူ တည္ ေဆာက္သြားဖို႔ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ အဖြဲ႕နဲ႔ ၫွိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္ေနတယ္လို႔ လည္း သိရပါတယ္။
သုံးသပ္ရရင္ တကယ္လို႔ ဓာတ္ အားခြဲ႐ုံ ေဆာက္ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ ဒီစီမံကိန္းကေန ထားဝယ္ခ႐ိုင္ကိုသာ လၽွပ္စစ္ဓာတ္အား ျဖန္႔ျဖဴးေပးႏိုင္ဦးမွာ ျဖစ္ၿပီး ၿမိတ္နဲ႔ေကာ့ေသာင္းခ႐ိုင္ေတြအ တြက္ ေသခ်ာမႈမရွိေသးတာကို ေတြ႕ရပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ ထားဝယ္ ၿမိတ္နဲ႔ ေကာ့ ေသာင္းခ႐ိုင္ေတြကို ဓာတ္အားပို႔လႊတ္ မယ့္ ဓာတ္အားလိုင္းေတြ ဆက္သြယ္ဖို႔ အတြက္ အႀကိဳအင္ဂ်င္နီယာလုပ္ငန္း ေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ ႐ြက္ေနမႈ ရွိမရွိဆိုတာလည္း သိဖို႔လိုလာ ျပန္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခု အေရးတႀကီးေဆြး ေႏြးရမွာက အကယ္၍ တိုတယ္ကုမၸဏီရဲ႕ LNG စီမံကိန္းေၾကာင့္ လၽွပ္စစ္မီးရရွိ လာမယ္ဆိုရင္ မီတာခေတြ ေဈးက်သြား မွာလားေပါ့။ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႔ ျပည္သူ႕ လႊတ္ေတာ္မွာ မင္းကင္းမဲဆႏၵနယ္အ မတ္က LNG စီမံကိန္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၾကယ္ပြင့္ျပေမးခြန္းေမးသြားတာကို အား လုံးသိရွိၿပီး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
အဆိုအရ LNG က လၽွပ္စစ္ထုတ္ ရင္ အစိုးရက ကုမၸဏီဆီကေန တစ္ယူနစ္ ကို က်ပ္ ၁၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ဝယ္ရဖို႔ ရွိေန တယ္လို႔ ေထာက္ျပသြားတာ ရွိပါတယ္။ လၽွပ္စစ္တစ္ယူနစ္ေဈး ၁၀၀ ေက်ာ္က ပုံမွန္ေဈးသာျဖစ္ၿပီး အစိုးရအေနနဲ႔ ျပည္မမွာ တစ္ယူနစ္ကို ၃၅ က်ပ္သာ အ႐ႈံးခံေကာက္ေနတာကို တိုးျမႇင့္ေကာက္ ခံမႈ ျပဳလုပ္လာမလား ဆိုတာကေတာ့ တနသၤာရီတိုင္းသားေတြအတြက္ ေမးခြန္းထုတ္စရာအသစ္တစ္ခု ျဖစ္လာ ျပန္ပါတယ္။
တိုတယ္ရဲ႕ LNG စီမံကိန္းဟာ ၂၀၂၁ မွာ လၽွပ္စစ္ ၁၂၃၀ မီဂါဝပ္ထုတ္ လုပ္ဖို႔ျဖစ္ၿပီး အဲဒီဓာတ္အားကို ကံေပါက္ ကေန ပဲခူး-ဘုရားႀကီးအထိ ၄၅၀ ကီလိုမီတာရွည္တဲ့ မဟာဓာတ္အားလိုင္း တည္ေဆာက္ၿပီး ၅၀၀ ကီလိုဗို႔ဓာတ္ႀကိဳး နဲ႔ ျပည္မအတြက္ သြယ္ထုတ္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီစီမံကိန္းၿပီးလို႔ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး လၽွပ္စစ္မီးလင္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေတာင္ တနသၤာရီတိုင္းသားေတြအတြက္ ဓာတ္အားခကို ျပည္မနဲ႔တန္းတူ ၃၅ က်ပ္အထိ ေလၽွာ႔ခ်ေကာက္ခံမွာလား ဒါမွမဟုတ္ ျပည္မမွာ ဆက္အ႐ႈံးမခံ ေတာ့ဘဲ ပုံမွန္ေဈးျဖစ္တဲ့ တစ္ယူနစ္ကို ၁၀၀ ေက်ာ္ တိုးေကာက္မလားဆိုတာ ကေတာ့ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ပါပဲ။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ တနသၤာရီတိုင္းသားေတြ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ၾကာမက္ခဲ့တဲ့ လၽွပ္စစ္အိပ္မက္ဟာ ျပန္လည္ႏိုးထလာခဲ့ပါၿပီ။
အစိုးရဘက္က တရားဝင္အခ်ိန္ဇ ယားေတြနဲ႔ တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးရဲ႕ ဘယ္ေနရာေတြမွာ လၽွပ္စစ္ကို ဘယ္လို ပုံစံနဲ႔ ျဖန္႔ျဖဴးေပးသြားမယ္ဆိုတာကို တရားဝင္ထုတ္ျပန္ထားခ်က္ေတြ မသိရ ေသးေပမယ့္ တိုတယ္ရဲ႕ LNG စီမံကိန္း သာ အေကာက္အထည္ေဖာ္လာရင္ ထား ဝယ္လိုခ႐ိုင္မ်ိဳး ခ်က္ခ်င္းလၽွပ္စစ္ရမယ္ လို႔ေတာ့ အၾကမ္းျပင္းေကာက္ခ်က္ဆြဲ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆြဲလို႔ရပါေလရဲ႕။
ခုလို ႏိုင္ငံနဲ႔ခ်ီၿပီး ႀကီးမားလွတဲ့ စီ မံကိန္းႀကီးေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ တဲ့ေနရာမွာ ကုမၸဏီေရာ အစိုးရဘက္ကပါ ဥပေဒလုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြနဲ႔အညီ တာ ဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈအျပည့္နဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာ ရွိစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားႏိုင္ၾက မလားဆိုကေတာ့ ဆက္လက္ေစာင့္ ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကိုးကား –
–Total-SFRU-PP-EIA presen-tation by ERM, Kanbauk, 9-11 May 2018
– ‘kwd,tBudrf jynfolUvTwfawmf tXrykHrSeftpnf;ta0;(11)&uf ajrmufaeY? MRTV
-The impact of gas pipeline projects and their corporate social responsible programs, Aung Lwin, RCSD, Chiang Mai University
