တနသၤာရီတိုင္းအတြင္း သုံးရက္ လၽွင္ လူတစ္ဦးႏႈန္း ႀကိဳးဆြဲခ်ျခင္း၊ အဆိပ္ေသာက္ျခင္း စသည့္ နည္းအမ်ိဳး မ်ိဳးျဖင့္ သတ္ေသေနၾကသည္။
တိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕ စာရင္းမ်ားအရ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသသူ ၅၁ ဦးသာရွိရာမွ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ၁၁၀ ဦးအထိ ျမင့္တက္လာၿပီး ၅ႏွစ္တာကာလ အတြင္း ႏွစ္ဆေက်ာ္ တိုးလာသည္။
မိမိကိုယ္ကို အဆိုးျမင္လြန္းျခင္း၊ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့သည့္ အေျခအေန၊ အထီးက်န္ အေဖာ္မဲ့ျခင္း၊ အကဲဆတ္ လြန္းျခင္း၊ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ႀကီးမားျခင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖိစီးမႈႏွင့္ ေဆးဝါး အလြဲသုံးမႈမ်ားက မိမိကိုယ္ကို သတ္ ေသရန္ တြန္းအားမ်ား ျဖစ္ေစေၾကာင္း ၿမိတ္ၿမိဳ႕ ျပည္သူ႕ေဆး႐ုံႀကီး အေရးေပၚ ဌာန တာဝန္ခံဆရာဝန္၊ ေဒါက္တာ တင္စိုးမိုးက ရွင္းျပသည္။
ၿမိတ္တြင္ မိမိကိုယ္ကိုသတ္ေသရန္ ႀကံစည္မႈႏွင့္ သတ္ေသမႈ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔က မူးယစ္ေဆးႏွင့္ အရက္ေၾကာင္မႈ မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေၾကာင္း ၎က ဆိုသည္။
“စိတ္ေၾကာင့္ ေဆးစြဲတာ၊ ေဆးစြဲ လို႔ စိတ္ေရာဂါျဖစ္တာ ႏွစ္မ်ိဳးအျပန္ အလွန္ဆက္စပ္ၿပီး မိသားစု ရပ္႐ြာက က်ဥ္လာတာ(ဝိုင္းပယ္)ခံရၿပီး သတ္ ေသတဲ့အထိ ျဖစ္လာၾကရတယ္”ဟု ေဒါက္တာ တင္စိုးမိုးက ေျပာသည္။
၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ WY စိတ္ႂကြ ေဆးျပား ၅ သိန္းနီးပါး ဖမ္းမိခဲ့ေၾကာင္း တိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕ စာရင္းမ်ားအရ သိရသည္။
တိုင္းအတြင္း မိမိကိုယ္ကို သတ္ ေသသူမ်ားအနက္ အမ်ိဳးသားဦးေရက ၉၃ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိကာ အမ်ိဳးသမီးက ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိေၾကာင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ မွတ္တမ္း တြင္ ေဖာ္ျပသည္။
အမ်ိဳးသားမ်ား သတ္ေသႏႈန္း ပိုမ်ား သည့္အခ်က္မ်ားအနက္ တစ္ခ်က္မွာ ဇီ၀ကမၼသေဘာတရားအရ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ဖိစီးမႈမ်ားကို အမ်ိဳးသားမ်ား က အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ ခံႏိုင္ရည္ နည္း ပါးျခင္းကလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္ ေၾကာင္း ေဒါက္တာတင္စိုးမိုးက ေျပာသည္။
တနသၤာရီအပတ္စဥ္က တိုင္း အတြင္းေန အမ်ိဳးသား ၂၄ဦးႏွင့္ အမ်ိဳး သမီး ၁၆ ဦးကို ေမးျမန္းရာ အမ်ိဳး သား ၈ ဦးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး ၈ ဦးတို႔က မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသရန္ ေတြးေတာခဲ့ ဖူးၿပီး ၇ ဦးက သတ္ေသရန္ အားထုတ္ခဲ့ ဖူးေၾကာင္း ေျဖဆိုၾကသည္။
အလုပ္တြင္ ဖိအားေပးခံရခ်ိန္၊ မိ သားစုကိစၥ အဆင္မေျပခ်ိန္ႏွင့္ စားဝတ္ ေနေရး မေျပလည္သည့္အခ်ိန္မ်ားတြင္ သတ္ေသရန္ စဥ္းစားခဲ့ဖူးၿပီး သားသမီး မ်ား အနာဂတ္ကိုေတြးကာ ေျဖသိမ့္ခဲ့ရ သည့္အခ်ိန္မ်ား ရွိခဲ့ဖူးေၾကာင္း အသက္ ၃၇ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ ဌာနဆိုင္ရာဝန္ထမ္း တစ္ဦးက ဖြင့္ဟသည္။
“ငါမရွိရင္ မိသားစုကို တာဝန္ယူ မယ့္သူမရွိဘဲ အားငယ္ၿပီး အဆင္မေျပ ျဖစ္ေနေတာ့မွာပဲဆိုၿပီး ျပန္ေျဖရတာ ေပါ့”ဟု အဆိုပါ အမ်ိဳးသားက ေျပာသည္။
တိုင္းအတြင္း ယမန္ႏွစ္က လူေသ မႈ ၃၂၂ ခုရွိၿပီး လူေသမႈပမာဏထဲတြင္ ႀကိဳးဆြဲခ် ေသဆုံးသည့္ အေရအတြက္က ၁၀၃ ဦးရွိကာ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ေနသည္။
ယင္းလူေသမႈ အေရအတြက္တြင္ လက္လုပ္လက္စားလူတန္းစား ေသဆုံး မႈက အမ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး ၂၄၅ ဦးအထိရွိ ေၾကာင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ စာရင္းမ်ားအရ သိရသည္။
ေယဘူယ်အားျဖင့္ လတ္တေလာ အခ်ိန္တြင္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး ၾကပ္ တည္းမႈမ်ားက သတ္ေသမႈကို လႈံ႔ေဆာ္ သည့္အေၾကာင္းအရာတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္ ဟု ထင္ေၾကာင္း တိုင္းေဒသႀကီး ရဲတပ္ ဖြဲ႕မႉး႐ုံးမွ တာဝန္ရွိ ရဲအရာရွိတစ္ဦးက သုံးသပ္သည္။
အသက္ ၂၄ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ ၿမိတ္ၿမိဳ႕ ေန အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးကမူ အလုပ္ ေလၽွာက္ရာတြင္ မည္သည့္အလုပ္မၽွ ခန္႔ အပ္ျခင္း မခံရသည့္အတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားလာၿပီး သတ္ေသရန္ ေတြးခဲ့ဖူး ေၾကာင္း ဆိုသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ မတ္လ ၂၁ ရက္က ထားဝယ္ၿမိဳ႕ ေ႐ႊေတာင္စားေစတီ ရင္ျပင္ အနီးတြင္ မိဘမ်ား သေဘာမတူသည္ကို အေၾကာင္းျပဳကာ သမီးရည္းစားႏွစ္ဦး အဆိပ္ေသာက္ သတ္ေသခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ကံေကာင္းေထာက္မကာ အသက္ ဆုံး႐ႈံးမႈ မျဖစ္ခဲ့ေပ။
ႏွစ္စဥ္ ကမၻာေပၚတြင္ လူေပါင္း ၈ သိန္းေက်ာ္က မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသ ၾကၿပီး လူသားမ်ား ေသဆုံးမႈ၏ ၁.၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိသည္ဟု ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ စစ္တမ္းတစ္ခု အရ သိရေၾကာင္း ေဒါက္တာ တင္စိုးမိုး က ေျပာသည္။
လင္ေယာက္်ားျဖစ္သူေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျဖစ္လာၿပီး ႀကိဳးဆြဲခ် သတ္ေသရန္ တစ္ႀကိမ္အားထုတ္ခဲ့ ဖူးေသာ္လည္း လူေတြ႕သြားသည့္အတြက္ အထမေျမာက္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အသက္ ၃၃ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ ကံေပါက္႐ြာေန အိမ္ ေထာင္ရွင္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ဆိုသည္။
“ဒီႏွစ္ထဲမွာကို သတ္ေသဖို႔ ႏွစ္ ႀကိမ္ေလာက္ စဥ္းစားခဲ့ဖူးတယ္၊ ကိုယ့္ အမ်ိဳးသားက စိတ္ဖိစီးမႈေတြျဖစ္ေအာင္ လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးေတြမွာပါ”ဟု အထက္ ပါ အမ်ိဳးသမီးက ေျပာသည္။
၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသမႈ အမ်ားဆုံးမွာ ထားဝယ္ခ႐ိုင္ ျဖစ္ၿပီး ၿမိတ္ခ႐ိုင္က ဒုတိယ အမ်ားဆုံး ျဖစ္သည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ေကာက္ယူခဲ့သည့္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ၿမိတ္ခ႐ိုင္က ထားဝယ္ခ႐ိုင္ထက္ လူဦးေရ ၂ သိန္းခန္႔ ပိုမ်ားသည္။
မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသၾကရာတြင္ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆိုးျမင္လာၿပီး ဘ၀အနာဂတ္ ေမၽွာ္ လင့္ခ်က္မရွိသလို ခံစားလာရကာ အထီးက်န္ေနထိုင္ျခင္း၊ စိတ္အကဲ ဆတ္ျခင္း ဂဏွာမၿငိမ္ျဖစ္ျခင္း မိမိကိုယ္ ကို ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးဟု ျမင္လာၿပီး အျပဳ အမူ အေျပာအဆိုမ်ား မူမမွန္ျခင္း အစ ရွိသည့္ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္လာေၾကာင္း ေဒါက္တာတင္စိုးမိုးက ဆိုသည္။
“မိသားစုအေနနဲ႔ ဒီ process (ျဖစ္စဥ္)ေတြကို ႀကိဳတင္သိၿပီး ဂ႐ုစိုက္ ေပးလို႔ရတယ္၊ လူဟာတစ္ေယာက္တည္း အထီးက်န္ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ မိသားစု အေနနဲ႔ ေမတၱာျပလို႔ရတယ္၊ အဖြဲ႕ အစည္းအလိုက္လည္း ဒီလို ျဖစ္စဥ္ အေၾကာင္း ပညာေပး ေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္လို႔ရတယ္”ဟု ၎က အႀကံျပဳသည္။
မိမိကိုယ္ကိုယ္ သတ္ေသရန္ ႀကံ စည္ေနၿပီဆိုက နီးစပ္ရာ စိတ္က်န္း မာေရး ဆရာဝန္ႀကီးႏွင့္ ဆရာဝန္မ်ား ထံတြင္ ျပသသင့္ေၾကာင္း ေဒါက္တာ တင္စိုးမိုးက ဆိုသည္။
တနသၤာရီတိုင္းအတြင္း ၿမိတ္ေဆး ႐ုံႀကီးတစ္ခုတြင္သာ စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာဝန္ႀကီးတစ္ဦးရွိၿပီး က်န္သည့္ ထားဝယ္ႏွင့္ ေကာ့ေသာင္းတြင္ စိတ္ က်န္းမာေရး ဆရာဝန္ႀကီးမ်ား မရွိေပ။
ထားဝယ္တြင္ စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာဝန္ႀကီးတစ္ဦး ခန္႔ထားေပးရန္ အတြက္ ေဆး႐ုံအုပ္ႀကီးႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရထံ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး လူမႈေရးႏွင့္ စည္ပင္သာယာေရး ဝန္ႀကီး ဦးဟိုပင္က မတ္လအေစာပိုင္းက ေျပာ ဆိုထားသည္။
ကမၻာ့အေပ်ာ္႐ႊင္ဆုံးႏိုင္ငံစာရင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ယခင္ႏွစ္ထက္ အဆင္ ၁၆ ဆင့္ ေလ်ာ့က်ခဲ့သည္။
ကုလသမဂၢ လက္ေအာက္ခံအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ Sustainable Development Solutions Network- SDSN က ထုတ္ျပန္သည့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြက္ ကမၻာ့ေပ်ာ္႐ႊင္မႈ အစီရင္ခံ စာအရ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အဆင့္ ၁၃၀ တြင္ ရွိေနသည္။
၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အဆင့္ ၁၁၄ တြင္ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ သည့္အတြက္ ယခင္ႏွစ္ထက္ အဆင့္ ၁၆ ဆင့္ ေလ်ာ့က်ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြက္ ကမၻာ့ ေပ်ာ္႐ႊင္ မႈ အစီရင္ခံစာကို မတ္လ ၂၀ ရက္တြင္ က်ေရာက္သည့္ ကုလသမဂၢ၏ World Hapiness Day မတိုင္မီ ႀကိဳတင္၍ မတ္လ ၁၄ ရက္တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ အစီရင္ခံစာသည္ ကမၻာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၅၆ ႏိုင္ငံကို ဝင္ေငြ၊ လြတ္ လပ္မႈ၊ ယုံၾကည္မႈ၊က်န္းမာေသာ ဘ၀ေန ထိုင္မႈ၊ လူမႈေရးအေထာက္အပံ့ႏွင့္ သေဘာ ထားႀကီးမႈ စသည့္ အဓိက အခ်က္ ၆ ခ်က္ျဖင့္ တြက္ခ်က္ သတ္မွတ္ ေ႐ြးခ်ယ္ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
