တနင္းသာရီဟု အသံထြက္မွန္ကန္စြာ ေျပာဆိုႏိုင္ေစဖို႔

0
4809

အခု ေနာက္ပိုင္း အခမ္းအနား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေဒသ တနသၤာ ရီတိုင္းဖြားမ်ား ျဖစ္ပါလ်က္- တနသၤာရီ အသံထြက္ကို တနင္းသာရီဟု မထြက္ ဘဲ… “တနင္သာရီ… တနင္သာရီ..” ဆိုၿပီး ဟန္လုပ္ ပုဂံအသံေျပာင္းထည့္ ၿပီး အသံထြက္အမွား ေျပာေနၾက၊ ဆိုေန ၾကသည္ကို ေဒသခံ တနသၤာရီတိုင္းေဒသ သားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အလြန္ပင္ နားၾကားျပင္းကပ္လြန္းခဲ့သည္။ တစ္ခါ တစ္ေလဆိုရင္ သည္းမခံႏိုင္ေတာ့။ ဝစၥႏွစ္လုံးေပါက္ကို ပစ္ထည့္လို႔ရရင္ ပစ္ထည့္ေပးလိုက္ခ်င္မိခဲ့သည္။
ေဒသအတြင္းမွာလည္း အခ်င္းခ်င္း ေျပာရင္ေတာ့ “တို႔ေနာင္ ဘယ္ေသာ ဝို႔”…. “တနင္းသာရီသြားဖို႔.”. “ဘယ္က လာ.”.. “တနင္းသာရီကလာရယ္”.. ထိုအတိုင္းပင္- “တနင္းသာရီ”ဟူ၍ သာ အသံထြက္ၾကသည္။

သမိုင္းေၾကာင္း မူရင္းအေျခခံ ကလည္း- “ခရင္းေသ… တရင္းေသ- တနင္းသေရ- တနင္းသီရိ- တနင္း သာရီ- တနသၤာရီ” ဆိုၿပီး ဆင္းသက္ လာခဲ့သည္ပဲေလ..။ ေနာက္တစ္ခ်က္ ေျပာရရင္-
ဥပမာ- “တနလၤာ”ကို “တနင္း လာ”လို႔ အသံထြက္ၾကသလို၊”တနဂၤေႏြ”ကို”တနင္းဂေႏြ”ဟု ငသတ္ဆင့္ ကင္းစီး( _ၤ) ကို ဗ်ည္းတြဲတိုင္း ဝစၥအသံထြက္ၾကသလို “တနသၤာရီ”ကိုလည္း “တနင္းသာရီ”ဟု အသံထြက္မွ အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစခ်င္ပါသည္။

စာေရးသူကိုယ္တိုင္လည္း ႀကဳံ တိုင္း ထိုအသံထြက္အတိုင္း အသံထြက္ ေပးဖို႔ အၿမဲ ေဆာ္ဩမိခဲ့သည္။ အထူး သျဖင့္ ေဒသခံထဲက အခမ္းအနား မႉးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အထက္ဗမာေတြႏွင့္ စကားေျပာၾကတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံျခား သားႏွင့္ စကားေျပာတာပဲျဖစ္ျဖစ္ တနင္းသာရီဟု ဝစၥႏွစ္လုံးေပါက္ အသံ ထြက္ႏွင့္ ႐ြတ္ေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့သည္။
တနင္း(Tenas) = တန္ခိုးဩဇာ အာဏာပါဝါ(Power)ႏွင့္ သာရီ (Serim) = က်က္သေရ (Glory) ကို ရည္ၫြန္းထားသျဖင့္ တန္ခိုးအာဏာ ႏွင့္ က်က္သေရျဖာေသာ ဟူ၍ အဓိပၸာယ္ျဖစ္သည္။ ဩဇာအာဏာပါဝါ ႏွင့္ က်က္သေရျဖာေသာ လူမ်ိဳး၊ ဩဇာ အာဏာပါဝါ ႏွင့္ က်က္သေရျဖာေသာ တိုင္းဟု အဓိပၸာယ္ရပါသည္။ ေရေျမ တနင္း၊ ျပည့္ရွင္မင္းဆိုသည့္အတိုင္း တ ႏွင့္သ အျငင္းအပြားမရွိဘဲ တနင္း မူရင္းအသံထြက္တိုင္း ဝစၥအသံထည့္ ႐ြတ္ရမည္ကို သတိျပဳေစခ်င္ပါသည္။ ဓမၼရာဇက(ေကာဇာ ၅၅၈) ထိုး ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ေရးထားေသာ “ေတာင္တြင္ တဝယ္၊ ဓညတ္၊ သင္ဒုတ္၊ တနင္သေရ(တနင္သိရိ)၊ တကြာ၊ သလင္ေၾက”ဟူ၍ ေစာဒက တက္ခ်င္မည္ဆိုရင္ ေက်ာက္စာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေလ့လာၾကည့္သည့္ အခါတြင္ ေရွးေခတ္က ဝစၥေဖ်ာက္ အေရးအသားသာ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္ၿပီး ဖတ္သည့္အခါတြင္မူ ဝစၥအသံထည့္ ဖတ္သင့္ေသာ စကားလုံးမ်ားကိုမူ ဝစၥအသံထည့္၍ အသံထြက္႐ြတ္ရပါ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တနသၤာရီကိုလည္း တနင္းသာရီဟု ဝစၥအသံထြက္႐ြတ္ရမည္ မွာ အလိုအေလ်ာက္ သိေနရေပမည္။

ေနာက္ထပ္ အင္း၀ေခတ္စာေပ အေရးအသားထဲမွ ရွင္အုန္းၫို၏ ဂါထာ ၆၀ပ်ိဳ႕ ပိုဒ္ေရ ၇၅တြင္ တနသၤာရီလူမ်ိဳးကို ေဖာ္ျပရာတြင္ “ကသည္း ကရင္၊ စုံအင္ခ်င္းလင္း၊ တနသၤာရီ” ဟူ၍ င သတ္ ကင္းစည္း( _ၤး) ခ်င္းလင္း- တနင္းသာရီကို ဝစၥသံထည့္ “အင္း”ကာရန္ကို ခ်ိတ္ဆက္မိမိ ေရးသား ထားသည္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ တနင္းသာရီဟုသာ အသံထြက္ပီပီ ႐ြတ္ ဆိုခဲ့သည္ကို မွတ္တမ္းျပဳထားေၾကာင္း သိရွိႏိုင္သည္။
ဗ်ည္းႏွင့္ တြဲေသာ ငသတ္ဆင့္ ကင္းစီးစကားလုံးမ်ားကို ဝစၥအသံထြက္ ဖတ္ၾကရမွာကို အလိုေလ်ာက္ သိရမွာ ျဖစ္သည္။ တနသၤာရီ ကို တနင္းသာရီလို႔ အသံထြက္ၾကရသလို-
ဥပမာ-“ဟသၤာ”ဆိုရင္”ဟင္းသာ”၊
“ဒဂၤါး”ဆိုရင္ “ဒင္းဂါး”
“ဂဂၤါျမစ္”ဆိုရင္”ဂင္းဂါျမစ္”ဟူ၍ ဝစၥအသံထြက္႐ြတ္ရျခင္း ျဖစ္သည္။

ေစာဒကတက္ ေမးစရာတစ္ခု ရွိ လာပါသျဖင့္ “အ” သရသံႏွင့္ တြဲသည့္ အခါ ေမာက္ခ်မပါရင္လည္း အလို အေလ်ာက္ ဝစၥအသံထည့္ ႐ြတ္ေပးရ မွာပါ..။
ဥပမာ- “အဂၤလိပ္စာ”ဆိုရင္ “အင္းဂလိပ္စာ”၊
“အဂၤေတ”ဆိုရင္ “အင္းဂေတ”၊
“အဂၤေမာ္႐ြာ”ဆိုရင္ “အင္းဂေမာ္ ႐ြာ”လို႔ ဝစၥသံထြက္ေပးမွ မွန္ေပသည္။
“အ”သရႏွင့္ ဗ်ည္းဆက္ ေမာက္ခ် ပါေသာ ငသတ္တင္ ထားေသာ စကား လုံးမ်ားျဖစ္ေသာ
ဥပမာ- အဂၤါ = အင္ဂါလို႔ စတဲ့ စကားလုံးမ်ိဳးသာလၽွင္ ဝစၥအသံ ေဖ်ာက္ ႐ြတ္ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါသည္။
“ဒီပကၤရာ” “အလကၤာ”၊ “အသခၤယာ”၊ “အသေခ်ၤ”စေသာ “အ” သရႏွင့္ဗ်ည္းဆက္ စကားလုံးမ်ားတြင္ လည္း ဝစၥအသံေဖ်ာက္ ႐ြတ္ဆိုၾက သည္ကို ေလ့လာႏိုင္ေပသည္။

ထို႔အျပင္ ဝစၥအသံေဖ်ာက္ ငသတ္ ဆင့္ စကားမ်ားျဖစ္ေသာ ဥပမာ- “မဂၤလာပါ”၊ “ဝကၤဘာ”၊ “သခ်ၤာ”}၊ “သဂၤဟ” စေသာ ဝစၥအသံေဖ်ာက္ စကားလုံးခၽြင္းခ်က္ေတြ ရွိေသးသည္။ ေသးေသာ္လည္း ေစာဒကတက္စရာ မလိုပါ..။ ေရွးအစဥ္ဆက္ ေဒသသား ေတြ သမိုင္းအစဥ္အလာအရ ေျပာေသာ အသံထြက္သည္သာ အမွန္ယူရေပမည္။ ငသတ္ကင္းစီး စကားလုံးေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားသည္လည္း ဝစၥအသံထြက္၍ အေျပာမ်ားသည္ျဖစ္ရာ တနသၤာရီကို တနင္းသာရီဟုသာ အသံထြက္အမွန္ ေျပာဆိုၾကသည္မွာ သင့္ေတာ္ေပသည္။
ျမန္မာစာ စည္းကမ္းအရ ဗ်ည္းတြဲ ေတြကို ဗ်ည္းႏွင့္သရ အသတ္စဥ္မ်ား၊ ျမန္မာအကၡရာပါ ဝဂ္ (၆) ဝဂ္၊ ပါဠိစာ မွ အသတ္ကို မသုံးဘဲ အသတ္ကိုယ္စား ပါဌ္ဆင့္ေတြ အသုံးျပဳပုံႏွင့္ ပါဌ္ေတြကို ဖတ္သည့္ အခါမွာ အသတ္အျဖစ္ႏွင့္ ေျပာင္းၿပီး ဖတ္ၾကသည္ကို ထပ္ဆင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာရင္ပိုမို သိသာႏိုင္ေပမည္။

မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ ကိုယ္ မွန္တယ္ထင္ရာ ဇြတ္အတင္း အသံထြက္ မွားခဲ့ၾကသျဖင့္ တနသၤာရီေဒသ လူမ်ိဳး မ်ား လက္ခံထားခဲ့ေသာ စကားလုံးမ်ား သည္ တခ်ိဳ႕ေသာ အဓိပၸာယ္ကို ေျပာင္း သြားခဲ့သည့္ သာဓကမ်ားစြာ ရွိခဲ့၍ စာေရးသူတို႔ တနသၤာရီေဒသဖြား မ်ိဳးဆက္သစ္အတြက္ ေနာက္မက် ရေလေအာင္ အမွန္ကို အမွန္အတိုင္း၊ အဓိပၸာယ္ေလးနက္မႈကို သိရွိ နားလည္ ေစဖို႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္တစ္ခုတည္းကို ေရွး ႐ႈၿပီး ၾကားသိသမၽွကို အခ်က္အလက္ က်က် ရွင္းျပျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီးလုပ္ျခင္းမ်ိဳးလည္း မဟုတ္ေပ။ အရင္ေခတ္က မေျပာခ၊ဲ့ မဆိုခဲ့၊ အားနာ ၿပီး ျပင္မေျပာခဲ့ၾက၍ ေဒသအသံထြက္ကို ပီသစြာ မေျပာႏိုင္သျဖင့္ အထက္ဗမာမ်ား ၏ ႏႈတ္ဖ်ားကို ေရာက္မွ အသံထြက္လြဲ အဓိပၸာယ္ပါ ႐ိုင္းသြားရသည့္ စကားလုံး ေလးတခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပေပးပါမည္။

ဥပမာ- “ကရမက္ေတာင္ၾကား လမ္း”ကို “ကုလားမေတာင္ၾကားလမ္း”ဆိုၿပီး ဘာမဆိုင္ညာမဆိုင္ စကားလုံး ေျပာင္းသြားတာ တစ္ခုရွိသည္။ တနသၤာ ရီ႐ိုးရာ “ကရက်ားအက”မွ “ကလား က်ားအက”ဆိုၿပီး ေရလိုက္ငါးလိုက္ အမွားမသိ အသံထြက္မွားေနတာလည္း ရွိေသးသည္။ ေရွးေခတ္က နန္းေတာ္ တည္ရန္ ပ်ဥ္ခ်ပ္မ်ား ေတာင္းခဲ့ေသာ ႐ြာမို႔ “ပ်ဥ္ေတာင္း”ကေန အခုေတာ့ “ျပင္းေတာင္” ျဖစ္သြားခဲ့ရေသာ သာဓက မ်ားစြာရွိသည္။

အမွားၾကာရင္ “ဤ” ကို “ကၽြဲ”ဖတ္လာတတ္ေသာ ျမန္မာ့ဝန္းက်င္တြင္ စာေရးသူတို႔ အေလးျမတ္ထားေသာ တနသၤာရီစကားလုံးကို တနင္သာရီဟု “တနင္ တနင္”နွင့္ ဝစၥအသံမဲ့ အဓိ ပၸာယ္လြဲ ေျပာေနဆိုေနသည္ကို အခု ကတည္းက အမွားသိ အမွန္ျပင္ႏိုင္ဖို႔ အမုန္းခံၿပီး ေျပာကိုေျပာဖို႔ တာဝန္ရွိ လာခဲ့ပါၿပီ။
ေဒသခံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ လည္းၾကားရတိုင္း ေတာ္ေတာ္ေလး ခံျပင္း နားၾကားျပင္းကပ္ၾကသည္။ ေဒသခံတို႔သည္ မိမိတို႔ေရွ႕ေမွာက္တြင္ အမွားအသံထြက္ ေျပာေနရင္ေတာင္ အားနာျခင္း၊ ႐ိုးသားျခင္းကို အေျခခံၿပီး ေထာက္ျပရွင္းလင္း မျပင္ မေျပာျဖစ္ ခဲ့ၾကသျဖင့္ လက္ရွိ မ်ိဳးဆက္သစ္ တပည့္ငယ္ေလးမ်ားမွ ေထာက္ျပစရာ ေမးစရာ ျဖစ္လာသျဖင့္ စာေရးသူ သိသမၽွေသာ အေနအထားကေန တန သၤာရီကို မူရင္းေဒသ အသံထြက္အတိုင္း တနင္းသာရီဟု ပီပီသသ ႐ြတ္ဆိုေပးဖို႔ ေျပာဆိုေပးဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ရွင္းျပ ေမတၱာ ရပ္ခံေနရသည္။
ယခုလက္ရွိအစိုးရ လႊတ္ေတာ္တြင္ လည္း အသံထြက္အမွန္ကို အမွန္အတိုင္း သိဖို႔ ေဒသခံကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးမွ တင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ အေရးမႀကီးဘူး ထင္ရေပမဲ့ ေနာက္တစ္ခ်ိန္တြင္ မ်ား စြာ အျငင္းပြားျဖစ္လာႏိုင္ေသာ အမွား ႀကီးတစ္ခုပင္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ တို႔ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာစာဘာသာေဗဒ ႐ႈေထာင့္အားျဖင့္လည္း ႏွီးႏြယ္ စကား လုံး အသံထြက္ႏွင့္ ေဒသက လက္ခံ ေသာ အသံထြက္ကို ႏႈိင္းယွဥ္ ေလ့လာ ေပးရင္း ထပ္ဆင့္အသိပညာေပး ႏိုင္ဖို႔လည္း ေမၽွာ္လင့္မိသည္။

ဘာပဲေျပာေျပာ သမိုင္းအစဥ္အလာ အရ “ခရင္းေသ”၊ “တရင္းေသ”၊ “တနင္းသေရ”၊ “တနင္းသာရီ”၊ “တနသၤာရီ”ဟူ၍ ျဖစ္တည္လာၿပီး ေဒသမွာလည္း မူရင္းအသံထြက္အတိုင္း ေရးေတာ့ တနသၤာရီ၊ ဖတ္ေတာ့ “တနင္း သာရီ”ဟူ၍သာ ေခၚေဝၚသုံးႏႈန္းေနခ၊ဲ့ ေနဆ၊ဲ ေနဦးမည္ျဖစ္ပါ၍ အေလးနက္ တန္ဖိုးထားျခင္းကို ေဖာ္ျပသည့္ အေန ျဖင့္ တနသၤာရီ အေရးအသားကို ဝစၥအသံ ပါေသာ တနင္းသာရီဟူ၍သာ ႐ြတ္ဆို ေျပာဆိုေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါသည္။
မႏၲေလးကို မန္တေလး၊ တနလၤာ ကို တနင္လာ၊ တနဂၤေႏြကို တနင္ဂေႏြ လို႔ ဝစၥမဲ့ အသံထြက္ေျပာင္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေတာင္ တနသၤာရီကို တနင္သာရီဟု ဘယ္ေတာ့မွ ေျပာင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္တဲ့ အတြက္ “အဆင္းျဖာၾကည္ တနင္း သာရီ”၊ “အလင္းျဖာညီ တနင္းသာရီ”၊ “လွလိုက္တဲ့ တနင္းသာရီ”ဟူ၍သာ ေလးနက္ေသာ တနင္းသာရီ အသံထြက္ ကို မွန္ကန္ေအာင္ေျပာဆိုဖို႔ အၿမဲတေစ သတိေပးေနဦးမည္သာ..။

ေဒသလူမ်ိဳးမ်ား၏ စကားလုံးမ်ား ကို အေလးထားျခင္းအားျဖင့္ ပညာ တတ္၊ စာတတ္၊ ပညာရွိမ်ားပီပီ အမွား ေတြ႕ရင္ သေဘာထားႀကီးျမတ္စြာျဖင့္ ေရးရင္-တနသၤာရီဟု ေရး၍ အခ်င္းခ်င္း ေျပာဆိုၾကရင္- ေဒသအသံထြက္ တနင္းသာရီဟု ဝစၥအသံထည့္ အမွန္ျမင္ အမွန္ေျပာဆိုႏိုင္ၾကပါေစဟု ဆႏၵျပဳ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါသည္။

႐ႊမ္းသိဃၤ(တနသၤာရီ)