႐ုပ္ရွင္ေတြထဲက ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ ဘ၀ကိုၾကည့္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆရာဝန္ ေတြ ဘ၀ဆိုတာမ်ိဳးက အားက်စရာ၊ အေတာ္ေလး သပ္သပ္ရပ္ရပ္ခန္႔ခန္႔ထည္ ထည္ စမတ္က်က်ဘ၀ေတြက လွေပ သကိုး။
လက္ေတြ႕ဘ၀ေတြထဲက ကၽြန္ေတာ္ တို႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ဆရာဝန္ဘ၀က အဲသည္အျဖစ္ ေတြနဲ႔ ေျပာင္းျပန္။
ပစၥည္းပစၥယ၊ လူအင္အား မျပည့္မစုံနဲ႔ အသက္ကယ္ႏိုင္ဖို႔ ဝန္နဲ႔အားမမၽွ ႀကိဳး စားေနၾကရေပမဲ့လို႔ တခါတေလ ငါတို႔ ေတြဘ၀မ်ား အငိုလြယ္ အ႐ႈိက္ခက္လွကြဲ႕ လို႔ စိတ္ထဲေမာေမာနဲ႔ ေတြးမိပါတယ္။
ဆရာဝန္ဆိုတာက လူကို အသက္ ကယ္ ကုသၾကရတာျဖစ္ၿပီး အမွားယြင္းခံ တာမဟုတ္၊ အသက္ဆိုတာမ်ိဳးက အစား ျပန္ရတာ မဟုတ္ေလေတာ့ နဂိုစိတ္ထဲ ဖိအားေတြက ခပ္မ်ားမ်ားရယ္။
အဲသည္ေန႔ . . . . .
ေန႔လယ္က အသက္ ၁၅ ႏွစ္ ကရင္ အမ်ိဳးသမီးငယ္တစ္ေယာက္ ပါးစပ္က အျမဳပ္ေတြ တစီစီထြက္၊ ရင္ဘတ္ထဲက ခၽြဲသံေတြ တဟြပ္ဟြပ္နဲ႔ သတိလစ္ၿပီး ေရာက္လာတယ္။ ကားရွာေနတာနဲ႔၊ သူတို႔႐ြာထဲကေန ကားလမ္းအထိ သယ္ယူ ရတာနဲ႔ အဲသည္ေကာင္မေလး ေဆး႐ုံ ေရာက္ခ်ိန္မွာ အေျခအေနက မေကာင္း ေတာ့။
ေရာဂါ ရာဇဝင္ေမးေတာ့ . . .
“သူက ေက်ာင္းမတက္ခ်င္ဘူး။ ငါက ေက်ာင္းတက္ ပညာတတ္ျဖစ္ေစခ်င္ တယ္ ေျပာတာ၊ စိတ္ဆိုးၿပီး ဘာေသာက္ လဲ ငါလည္းမသိ။ သြားၾကည့္ေတာ့ သတိ မရဘူး”လို႔ အေမက ေျဖတယ္။
အေမလည္း မမွားဘူး။ သမီးလည္း မမွားဘူးရယ္။ ပညာတတ္မွ ငါတို႔လို ေဝးလံ သီေခါင္တဲ့ ေက်းလက္ေတာ႐ြာ ေလးကေန သမီးဘ၀ အဆင့္ျမင့္မားလာ မယ္ဆိုတာမ်ိဳးက အေမ့အေတြး။ အေျခခံ ကိုကနည္းလို႔ စာမလိုက္ႏိုင္တဲ့အထဲ ေက်ာင္းစရိတ္၊ ပညာသင္ေနတဲ့ကာလ ကုန္က်စားရိတ္ေတြ ထပ္မကုန္ေစခ်င္ သလို၊ မိအို ဖအိုေတြရဲ႕ လက္ငုတ္ လက္ ရင္းအလုပ္ကိုကူရင္း ဘ၀ကိုျဖတ္သန္း ခ်င္တာက သမီးရဲ႕အေတြး။
ႏွစ္ဖက္လုံးက မွန္ေနေပမဲ့ အခန္႔ မသင့္တဲ့အခါ ျဖစ္ေလေတာ့ အေမက ဆူပူလို႔ သမီးျဖစ္သူက စိတ္ေတြ ထိခိုက္ ၿပီးၿခံသုံးျမက္သတ္ေဆးကို သူဘယ္ အခ်ိန္က ေသာက္ၿပီး သတိလစ္ေနတယ္ မသိလိုက္ဘူး။
အခန္းထဲ အသံမၾကားလို႔ အေဖျဖစ္ သူက ဝင္ၾကည့္ေတာ့ အျဖစ္ပ်က္က အျမဳပ္တစီစီနဲ႔ သမီးက သတိလစ္ေနလို႔ ေဆး႐ုံႀကီးရဲ႕ အေရးေပၚကို အျမန္ဆုံး ေခၚလာတာျဖစ္သတဲ့။
ေရာက္လာတာနဲ႔ အေရးေပၚကုသမႈ ရဲ႕ကုထုံးေတြအတိုင္း အသက္႐ႉလမ္း ေၾကာင္းဖြင့္၊ အသက္႐ႉမ႐ႉ စစ္ေဆး၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ေပး၊ ေသြးလည္ပတ္မႈ အတြက္ လိုင္းေတြဖြင့္စတာေတြ ဇယ္ ဆက္သလို အျမန္လုပ္ရင္းကေန ျမန္မာ စကား ေသခ်ာမတတ္တဲ့ အေမဆီက ေရာဂါရာဇဝင္ကို ရယူၾကရတယ္။ မ်က္ စိသူငယ္အိမ္က က်ဥ္းေျမာင္းေနတာရယ္၊ ျမက္သတ္ေဆး ရာဇဝင္ရယ္အရ အဆိပ္ ေျဖေဆးလို႔ ျမန္မာမႈျပဳရမဲ့ ကုသမႈ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ေဆးေတြ အျမန္ ထိုး ေပးရတယ္။
တစ္ဖက္ကေန သူ႕အသက္႐ႉႏႈန္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္းေတြ တိုင္းတာရင္း လိုအပ္ တာေတြ အလ်င္အျမန္ လုပ္ၾကရတယ္။ အေျခအေနက သူ႕ဖက္ ၇၀ ရာႏႈန္း၊ ကိုယ့္ဖက္ ၃၀ ရာႏႈန္းေပမဲ့ သည္အသက္ သည္ အ႐ြယ္နဲ႔ မေသသင့္ေပဘူးရယ္လို႔ တစ္ ဖြဲ႕လုံး ဝိုင္းႀကိဳးစား အသက္ကယ္ၾက တယ္။
“ဆရာ၊ သူ႕အသက္႐ႉပုံက မေကာင္း ဘူး၊ ခၽြဲသံေတြ ပြစိထေနတယ္၊ အစာအိမ္ ေဆးဖို႔ ပိုက္ထည့္ရင္ အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ တယ္”လို႔ သူနာျပဳဆရာမေလးက သတိ ေပးတယ္။
“ခက္တာက ငါတို႔အစာအိမ္ မေဆး ဘဲ ေနလို႔ကလည္း မရဘူးကြယ့္၊ မ်က္စိ သူငယ္အိမ္က က်ဥ္းေနေလေတာ့ Organophosphate poisoning (ပိုး သတ္ေဆးအႏြယ္ဝင္အဆိပ္) မိတာျဖစ္ ႏိုင္တယ္”လို႔ ေျပာလည္း ေျပာရင္း အႏၲရာယ္မ်ားတဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈကို လုပ္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ရတယ္။
ေနာက္ အစာအိမ္ေဆးဖို႔ကို သူ႕ အသက္႐ႉလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာ က ရွိေလေတာ့ ဘုရားတၿပီးအေတာ့္ကို ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္နဲ႔ ပိုက္ကို အစာအိမ္ထဲ ေရာက္ေအာင္သြင္း၊ ၿပီးမွ အစာအိမ္ထဲက အဆိပ္ကို ႏိုင္သေလာက္ ေဆးထုတ္ယူရ တယ္။
အေျပာကသာ လြယ္တာ၊ အမွန္အား ျဖင့္ အဲအခ်ိန္က အသက္ေတာင္ မ႐ႉႏိုင္ တဲ့ အထိ ကိုယ္ေတြဘက္မွာ ေခၽြးသံရဲရဲနဲ႔
“ေဝါ့”ခနဲ ကေလးမဆီက အန္ထြက္ လာ တဲ့ အန္ဖတ္ေတြၾကား ပိုက္ကို ခဲရာ ခဲဆစ္ ထိုးသြင္းယူၿပီးအဆိပ္ေတြ တတ္ ႏိုင္သေလာက္ စင္သည္အထိ ေဆးရင္း ကေန”ဟဲ့၊Vital sign (အသက္ရွင္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြ)လည္းCheck (စစ္ေဆး ၾက) လုပ္ၾကဦး”လို႔လည္းမွာ ရေသးတယ္။ ကိုယ္ေတြက သည္ဘက္က အလုပ္လုပ္ ေနခ်ိန္ တဘက္က အဖြဲ႕ကလည္း မေန မနား အလုပ္ေတြလုပ္ရင္းကေန ကၽြန္ေတာ္ တို႔ေတြ အသက္ကယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကရ တယ္။ လူနာအေျခအေန နည္းနည္း တည္ၿငိမ္လာတာနဲ႔ ဖ်ားနာကုသေဆာင္ ဖက္ကို ဆက္ၿပီး လႊဲပို႔ရတယ္။ ႐ုတ္တရက္ အသက္ မေသေအာင္ေတာ့ ကယ္ႏိုင္ခဲ့ၾက ၿပီကိုး။
အဲေတာ့မွ ကိုယ့္အဖြဲ႕ေတြ သူ႕ဆီမွာ ကိုယ့္ ဆီမွာအန္ဖတ္ေတြ၊ ေရေတြေပ သလူးနံေစာ္ေနတာ သတိထားမိၿပီး ရယ္ ႏိုင္ၿပဳံး ႏိုင္ၾကတယ္။
ငါတို႔ႏိုင္ခဲ့ၾကၿပီေပါ့ေလ။
အေပ်ာ္က စီးကူးသြားၾကတယ္။
ေခၽြးသံရဲရဲနဲ႔ ကိုယ့္ဖက္က မနားႏိုင္ ေသးဘူး။ ခုနက ေပးထားတဲ့ ကုသမႈ ေတြကို အေသအခ်ာ Chart (လူနာကုသမႈ မွတ္တမ္း)ေတြမွာ အေသးစိတ္ ေရးမွတ္ ယူၾကရတယ္။
အသက္၀ေအာင္ မ႐ႉႏိုင္ေသးခ်ိန္ မွာပဲ ေနာက္အသက္ ၆၀ေက်ာ္ အဘြားအို လူနာတစ္ေယာက္ ေရာက္လာတယ္။
“အေမက ဘာမွ ေရာဂါမရွိဘူး၊ အေကာင္းႀကီးကေန ဘယ္ဖက္ လက္မ လႈပ္ေတာ့ဘဲ ျဖစ္သြားတာ”တဲ့။
ခဏေတာ့ ထၾကည့္လိုက္ေပမဲ့ ေရာဂါ ျပင္းထန္မႈအဆင့္ ၂ ဆိုေတာ့ အဆိုးႀကီး မဟုတ္ဘူး။
အဲေတာ့ ကိုယ့္ သူနာျပဳေလးေတြကို ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္း၊ ေသြးခ်ိဳ ဆီးခ်ိဳ ေဖာက္၊ ႏွလုံးအတြက္ECGဆြဲဆိုတာ ေတြ ဇယ္ဆက္သလိုခိုင္းေနရင္း ကိုယ္ ကၿပီးခဲ့တဲ့ ေကာင္မေလးရဲ႕ ကုသမႈေတြ ဆက္ေရး ေနတယ္။ ေသြးတိုးကေတာ့ တက္ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္သင့္တာေတြ အရင္ လုပ္ခိုင္းရင္း ကိုယ္က လုပ္လက္စ အလုပ္ေတြ လုပ္ေနေတာ့ လူနာအနား မရွိေနခဲ့ဘူး။
ႏွစ္မိနစ္ မၾကာဘူး။ ခုနက အဘြား အိုက အေကာင္းႀကီးကေန တြန္႔လိမ္ ေကာက္ေကြးၿပီး တက္ခ်က္သြားတယ္၊
“လုပ္ၾကပါဦး၊ အေမရယ္၊ လာ တုန္းက အေကာင္းသားရယ္”လို႔ ေအာ္သံ ဟစ္သံေတြ ညံလို႔။
အဘြားအိုက ေမးေတြ ခ်ီလာၿပီး အသက္ပါ ငင္တဲ့အေျခအေန ျဖစ္လာေလ ေတာ့ အထက္တန္းသူနာျပဳ (Senior Staff) ေရာ ကိုယ္ပါ အျမန္လုပ္လက္စ ေတြ ပစ္ခ်လို႔ လူနာအနား ေျပးၾကရတယ္။ ေဆးသြင္းဖို႔ လိုင္းေတြရွာ၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ ေပး၊ အသက္ကယ္ေဆးေတြထိုးနဲ႔ အျမန္ လုပ္ၾကရတယ္။
အဲလူနာနဲ႔ ပါလာတဲ့ လူနာေစာင့္ ေတြက ကိုယ္ေတြဘက္ကို ခဲေနတဲ့ မ်က္ ေစာင္းနဲ႔ ေတာက္ေခါက္သံေတြက တစ္ခါ တည္းသာ အဲလူနာ အဲမွာေသလို႔က ကိုယ္ေတြကို အေသသတ္မယ့္ အေပါက္ မ်ိဳး။
ကိုယ္ေတြမွာလည္း အသည္းအသန္ ႏွလုံးျပန္ႏႈိးၾကရ၊ အသက္ျပန္႐ႉေအာင္ လုပ္ၾကရနဲ႔။ ဘုရားသိၾကားမလို႔ ကံသီ ေပလို႔သာ အဲသည္အဘြား ခ်က္ခ်င္း အသက္မေသတယ္။
အေျခအေန တည္ၿငိမ္လို႔ ေရာဂါ ရာဇဝင္ အေသအခ်ာေမးေတာ့မွ အဲသည္ အဘြားအိုက လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္ကတည္း က ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးခဲလိုလို အႀကိတ္ လိုလို တည္ၿပီး ေဆး႐ုံတက္ခဲ့၊ လက္နဲ႔ေျခ မလႈပ္ႏိုင္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေဆး႐ုံတက္ဖူးတယ္။ ေသြးတိုး ရွိဖူးတယ္။
ေဆး႐ုံဆင္းကတည္းက တစ္ႀကိမ္မွ ျပန္ လာၿပီးမျပဘူး။ ဘာမွလည္း ကုသမႈ ဆက္မယူသလို အဲအခ်ိန္က စာ႐ြက္ စာတမ္းေတြ အားလုံးဘာဆို ဘာမွ မရွိ ေတာ့ဘူး။ ခုတစ္ႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာလို႔ ထပ္ၿပီး ေျခနဲ႔လက္ လႈပ္မရ၊ တက္ခ်က္မွသာ ေဆး႐ုံလာပို႔ၾကတာ။
ပို႔သာ ပို႔လာၾကတယ္။ ေနာက္ဆက္ တြဲ ကုသမႈ(Follow up treatment)တစ္ႀကိမ္မွ မယူေလေတာ့ ဆရာဝန္ေတြ ရဲ႕ အဆူခံရမွာေၾကာက္လို႔ ေရာဂါ ရာဇဝင္ ကို အမွန္မေျပာဘူး။ အေကာင္းႀကီး ကေန ျဖစ္သြားတယ္။ ဘာေရာဂါမွ မရွိ ဘူးဆိုတာပဲ ေျပာတယ္။
အဲဒီလိုသူတို႔ လစ္ဟာခဲ့တာကို သတိ မထားမိဘူး။ ဒါမွမဟုတ္ သတိထားရ ေကာင္းမွန္း မသိတာလည္းျဖစ္ရင္ ျဖစ္မွာ ေပါ့ေလ။
ဆိုေတာ့ လိုအပ္တာ လုပ္ေပးေနပါ လ်က္နဲ႔ ႐ုတ္တရက္ ေရာဂါထေဖာက္ခ်ိန္ မွာ ကိုယ္ေတြ သူ႕လူနာအနားမရွိေနခဲ့ တာကိုဘဲ စားမတတ္၊ ဝါးမတတ္ မ်က္ ေစာင္းတခဲခဲနဲ႔ အေျခအေနမွာ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ အသက္မ႐ႉႏိုင္ၾကဘူး။
အရင္လူနာကိစၥနဲ႔ အေမာတႀကီးက ေနခဏ အသက္၀၀႐ႉေနၾကရတဲ့ ကိုယ္ ေတြဘက္ကို သူတို႔မသိၾကဘူး။ သူတို႔ အတြက္ကလည္း အေမဆိုတာ ျဖစ္ေန ေလေတာ့ အျပစ္မျမင္မိပါဘူး။
လူနာရဲ႕ကံ ကိုယ့္ရဲ႕ကံနဲ႔ အဲသည္ လူနာ ကိုယ့္အေရးေပၚဌာနကေန ဖ်ားနာ ကုသေဆာင္ကို အသက္နဲ႔ ခႏၶာတြဲလ်က္ လႊဲပို႔ေပးႏိုင္ခဲ့သလို အဲသည္ၿပီးပါမွ ကၽြန္ေတာ္တို႔အဖြဲ႕ တစ္ေယာက္မ်က္ႏွာ တစ္ေယာက္ၾကည့္ရင္း သက္ျပင္းေတြ ခ်ႏိုင္ၾကပါတယ္။
“ဆရာေရ၊ အဲလူနာသာ အေရး ေပၚမွာ ေသသြားလို႔ကေတာ့ အဲလူနာေစာင့္ ေတြ ကၽြန္မတို႔ကို သတ္မလားမသိဘူး ေနာ္”တဲ့။ ဆရာမကေျပာလာတဲ့အခါ
“ခုေတာင္မွ သူတို႔ေတြ မ်က္ေစာင္းနဲ႔ ငါတို႔ ေသၾကေတာ့ မတတ္ပါကြယ္”လို႔ ေျပာရင္း ေမာေမာနဲ႔ ရယ္မိၾကပါတယ္။ အသက္ဆိုတာ ျပန္မရႏိုင္တာ ေသခ်ာ ေပမဲ့ ေသခ်ာ ျပန္လည္ျပသၿပီး ကုသမႈ မျပတ္ယူသင့္တဲ့ အေနအထားကို မလုပ္ ပါဘဲခုလို အသည္းအသန္မွ ေခၚလာၿပီး ကိုယ္ေတြဖက္ကို ပုံခ်ဖို႔ဆိုတာကလည္း အၿမဲအသင့္ဆိုေတာ့ အခက္သားရယ္။
ရယ္ရင္း ေမာေနၾကရတဲ့ ကိုယ္ေတြ ရဲ႕ အျဖစ္ေတြက အဲသလိုပါဆိုေန။
ဆက္ပါဦးမယ္။
(စာႂကြင္း။ ။ အဲသည္လူနာ ႏွစ္ ေယာက္လုံး ေနာက္ငါးရက္ၾကာသည္ အထိ အသက္နဲ႔ ခႏၶာၿမဲလ်က္ တိုးတက္ ၿပီး က်န္းမာလာေၾကာင္း ဖ်ားနာကုသ ေဆာင္မွ လက္ေထာက္ ဆရာဝန္ ေလးက ျပန္ေျပာျပခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြထပ္ ၿပီး အေမာေျပခဲ့ ၾကရေၾကာင္းပါ။-)
