ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ ( H5N1)

ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ ဘာလဲ
ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး (Avian influenza – H5N1)သည္ ၾကက္၊ ဘဲ ႏွင့္ ငွက္မ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေသာ တုပ္ေကြး ေရာဂါတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး (Influenza A Virus subtype H5N1) ျဖစ္သည္။ ၎ တုပ္ ေကြးေရာဂါပိုးရွိေသာ ၾကက္ငွက္ တိရိစၧာန္မ်ားမွတဆင့္ လူသို႔ ကူးစက္ တတ္ေသာ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။
ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး ေရာဂါပိုးတြင္ ေသဆုံးမႈ ျမင့္မားေသာ ပိုးႏွင့္ ေသဆုံး မႈနည္းေသာ ပိုးဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိၿပီးAvian influenza – H5N1 Virus သည္ ေသဆုံးမႈျမင့္ေသာပိုး အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ သည္။ ထားဝယ္ၿမိဳ႕၌ ေတြ႕ရွိရေသာ ပိုး သည္ ထိုျပင္းထန္ပိုး အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ သည္။

လူကိုကူးစက္ရန္ခက္ခဲေသာ္လည္း ကူးစက္ပါက ေသဆုံးမႈျမင့္မားၿပီး ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိႏိုင္သည္။ ထိုမွတဆင့္ တုပ္ေကြးမ်ား၏ သဘာ၀အတိုင္း ဗီဇ ေျပာင္းလဲကာ လူမွလူသို႔ ကူးစက္ႏိုင္ သည့္ အေျခအေနသို႔ ျဖစ္လာပါက ကပ္ေရာဂါအသြင္သို႔ ေျပာင္းလဲလာႏိုင္ၿပီး အခ်ိန္တိုအတြင္း လူအမ်ားအျပားကို ကူးစက္ ေသဆုံးေစႏိုင္သည္။
ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး ေရာဂါသည္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွ ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ အမ်ား အျပားျဖစ္ပြားမႈ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ အခုအခ်ိန္ထိ ကမၻာတစ္ဝွမ္း ျဖစ္ပြားမႈ ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အင္ဒိုနီး ရွား၊ ဗီယက္နမ္ႏွင့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အနီးဆုံး အေနျဖင့္ မေလးရွားႏိုင္ငံ၌ မတ္လအတြင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရၿပီး ၾကက္၊ ဘဲမ်ားစြာကို သုတ္သင္ ပစ္ခဲ့ရသည္။ လူသို႔ ကူးစက္မႈမရွိခဲ့ေပ။

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ WHOမွ ထုတ္ျပန္ေသာ စာရင္းဇယားမ်ားအရ ၂၀၀၃ ခုနစ္မွ ၂၀၁၇ ဇြန္လအထိ ၾကက္ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူေပါင္း ၈၅၉ ေယာက္ရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၄၅၃ ေယာက္အထိ ရွိခဲ့သည္။
ဘယ္လိုလူမ်ား၌ ကူးစက္တတ္သလဲ
ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ ၾကက္၊ ဘဲေမြးျမဴသူမ်ား၊ ၾကက္ၿခံ၊ ဘဲၿခံလုပ္သားမ်ား၊ ၾကက္ဘဲ ေမြးျမဴ ေရးၿခံအနီး ေနထိုင္သူမ်ား၊ ၾကက္သား ထုတ္သူမ်ား၊ ၾကက္ဥ ၾကက္သားကိုင္ တြယ္ ေရာင္းခ်သူမ်ားႏွင့္ အစား အေသာက္ ျပင္ဆင္ခ်က္ ျပဳတ္သူမ်ားတြင္ အမ်ားဆုံး ကူးစက္ ျဖစ္ပြားႏိုင္သည္။

ဘယ္လိုကူးစက္ႏိုင္သလဲ
-ေရာဂါပိုးရွိေသာ ၾကက္ဘဲမ်ား၊ အေမႊးအေတာင္ကၽြတ္မ်ားကို ထိေတြ႕ကိုင္ တြယ္ျခင္း၊
– ေရာဂါပိုးရွိေသာ ၾကက္ေခ်း၊ ဘဲေခ်းမ်ား၊ ၾကက္ဘဲတို႔မွ ထြက္ေသာ အညစ္အေၾကးမ်ား၊ အရည္မ်ားကို ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အသက္ ႐ႉလမ္းေၾကာင္းမွတဆင့္ ဝင္ေရာက္ ျခင္း၊
– ၾကက္ဘဲတို႔၏ စားႂကြင္းစားက်န္ အစားမ်ား၊ ေရမ်ားကို ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ ျခင္း၊
– ေရာဂါပိုးရွိေသာ ၾကက္ဘဲမ်ား ကို အသားထုတ္လုပ္စဥ္တြင္ ထြက္လာ ေသာ ေသြးစသည့္ အရည္မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ျခင္း၊
– ၾကက္ ဘဲ အသားမ်ားကို ကိုင္ တြယ္ေရာင္းခ်ျခင္း၊
– ၾကက္၊ ဘဲအသားမ်ားကို ခ်က္ ျပဳတ္ရန္အတြက္ ကိုင္တြယ္ျပင္ဆင္ျခင္း၊
-ေရာဂါပိုးရွိေသာ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ၊ ငုံးဥ စသည္တို႔ကို ကိုင္တြယ္ျခင္း၊
– ၾကက္ဘဲၿခံမ်ားသို႔ သြားေရာက္ ျခင္း သို႔မဟုတ္ ၾကက္ဘဲ အရွင္ေရာင္းခ် ေသာေဈးမ်ားသို႔ သြားေရာက္ျခင္း၊
– ေကာင္းစြာ ခ်က္ျပဳတ္မထားေသာ အသား၊ ဥမ်ားကို စားသုံးျခင္း၊
– ၾကက္ၿခံ ဘဲၿခံတြင္ အသုံးျပဳေသာ ပစၥည္းမ်ား၊ ၾကက္ၿခံ ဘဲၿခံအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ရာတြင္ ဝတ္ဆင္ေသာ အဝတ္ အစား၊ ဖိနပ္စသည္တို႔မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ျပန္႔ပြားသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေရာဂါပိုး ကူးစက္ဝင္ေရာက္ၿပီး ၂ ရက္မွ ၈ ရက္အတြင္း ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား ျပတတ္သည္။ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ားသည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ရာသီ တုပ္ေကြး (Seasonal influenza) ေရာဂါႏွင့္ ဆင္တူေသာ္လည္း ေရာဂါ ပိုမိုျပင္းထန္သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ
– အျပင္းဖ်ားျခင္း (၃၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ထက္ျမင့္ျခင္း)၊
– ႏွာရည္ယို၊ ႏွာပိတ္ျခင္း၊
– ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း (ေခ်ာင္းေျခာက္ ဆိုးျခင္း)၊
– အ႐ိုး၊ အဆစ္၊ ႂကြက္သားမ်ား နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း၊
-ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊
– လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊
– ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊
– ေခၽြးေစးမ်ားထြက္ျခင္း၊ ခ်မ္းျခင္း၊
– ေမာပန္းျခင္း၊
– အသက္႐ႉခက္ခဲျခင္း၊
– ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း(သို႔မဟုတ္) သြားဖုံးေသြးယိုျခင္း၊
– အစာစားခ်င္စိတ္ မရွိျခင္း၊
– ဝမ္းဗိုက္မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ တခါတရံ၌ ဝမ္းေရွာျခင္း၊

ေဆာင္ၾကဥ္ရမည့္ အခ်က္မ်ား
– ၾကက္ေသ၊ ဘဲေသ၊ အရွင္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ျခင္း၊
– ၾကက္၊ ငွက္ မစင္မ်ားကို ထိေတြ႕ ကိုင္တြယ္ျခင္း၊
– ၾကက္၊ ဘဲ အသားစိမ္းမ်ားကို ကိုင္တြယ္ျခင္း၊
– ၾကက္ၿခံ၊ ဘဲၿခံမ်ားသို႔ သြား ေရာက္ျခင္း၊
– ၾကက္၊ ဘဲ အသားဒိုင္မ်ား၊ ၾကက္ ဘဲအရွင္ေရာင္းေသာ ေဈးမ်ားသို႔ သြား လာျခင္း၊
– လူစည္ကားေသာ ေနရာမ်ားသို႔ သြားလာျခင္းမ်ားကို ေဆာင္ၾကဥ္ရမည္။

သတိျပဳလိုက္နာရမည့္ အခ်က္မ်ား
လက္ေဆးျခင္း – အသားမ်ားကို ကိုင္တြယ္ၿပီးခ်ိန္၊ အစားအစာမကိုင္တြယ္ မီႏွင့္ ကိုင္တြယ္ၿပီးခ်ိန္၊ အိမ္သာသန္႔စင္ ခန္းသို႔ မဝင္မီႏွင့္ ဝင္ေရာက္ၿပီးခ်ိန္၊ ၾကက္ငွက္တို႔၏ အညစ္အေၾကးမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ၿပီးခ်ိန္၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ႏွာရည္ ၫွစ္ျခင္းၿပီးခ်ိန္မ်ားတြင္ လက္ကို ဆပ္ျပာ ေရတို႔ျဖင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆးေၾကာရမည္။
ေခ်ာင္းဆိုး ႏွာေခ်ျခင္း – ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်ျခင္းအတြက္ တစ္ခါ သုံးတစ္႐ႉးမ်ားကို အသုံးျပဳရမည္။ အသုံးျပဳၿပီး တစ္႐ႉးမ်ားကိုလည္း စနစ္ တက် စြန္႔ပစ္ရမည္။
တကိုယ္ေရေနထိုင္ျခင္း – ကေလး သူငယ္မ်ား၊ သက္ႀကီး႐ြယ္အိုမ်ား၊ ကိုယ္ခံအားနည္းသူမ်ား၊ အဖ်ားေရာဂါ ဝင္ေနသူမ်ား အေနျဖင့္ လူအမ်ားစုေဝး ရာ ေနရာမ်ားကို သြားလာျခင္းမွ ေဆာင္ၾကဥ္ကာ တကိုယ္ေရေနထိုင္ျခင္း သည္ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္သည္။

ေဆးကုသမႈ ခံယူျခင္း – ဖ်ားနာ ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ႏွာေစး ေခ်ာင္း ဆိုးျခင္းစေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာ မ်ား ျဖစ္ပြားလာပါက က်န္းမာေရးဌာန မ်ား၊ ေဆး႐ုံမ်ားသို႔ အျမန္ဆုံးသြားေရာက္ ကာ စစ္ေဆးကုသမႈမ်ား စနစ္တက်ခံယူ ရမည္။
သတင္းပို႔ျခင္း -ၾကက္ငွက္အေသ မ်ား မိမိပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေတြ႕ရွိပါက သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူမ်ားကို ခ်က္ ခ်င္းအေၾကာင္းၾကားရမည္။
ထို႔အျပင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားက စားဝန္ႀကီးဌာန၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး ေမြးျမဴေရး ႏွင့္ ဆည္ေျမာင္းဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္း မ်ား၏ အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီ ထုတ္ျပန္ ခ်က္မ်ားကို ျပည္သူမ်ားမွ အထူးသတိျပဳ လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ၾကရမည္။
Medical News Today မွ ကိုးကားသည္။