တကယ္ေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ သတင္းေထာက္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာအတြက္ မဟုတ္ပါ။ ျပည္ သူေတြရဲ႕လြတ္လပ္စြာ သတင္းသိပိုင္ခြင့္ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
ကိုယ္တင္ထားေသာ အစိုးရ ဘာလုပ္ ေနလဲ သိပိုင္ခြင့္၊ ဘာမလုပ္ဘူးလဲ သိပိုင္ခြင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီး ျပန္လည္ ေထာက္ျပေဝဖန္ပိုင္ခြင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းစာပညာ ဆိုတာ အဲလို ျပည္သူလူ ထုရဲ႕ သိပိုင္ခြင့္၊ ေဝဖန္ပိုင္ခြင့္၊ သိရမဲ့ ကိစၥေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးရာမွာ သုံးတဲ့ ပညာရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ (သတင္းလြတ္ လပ္ခြင့္ကို အလြဲသုံးၿပီး ျပည္သူေတြရဲ႕ သတင္းသိပိုင္ခြင့္ကို မျဖည့္ဆည္းႏိုင္ရင္ အဲဒီမီဒီယာ က်ဆုံးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြက သူ႕သေဘာ သူေဆာင္ပါတယ္)
ျမန္မာျပည္မယ္ေတာ့ သတင္းလြတ္ လပ္ခြင့္လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ အရင္ ငါးႏွစ္ မတိုင္မီ (၂၀၁၂ မတိုင္မီ)က အထိ ျပန္ ၾကားေရးက စာေပကင္ေပတိုင္႐ုံးကို ဆင္ဆာတင္ထုတ္ရတာကိုပဲ ေျပာတာ မ်ား ပါတယ္။ မင္းတို႔ေရးခ်င္တာေတြ ငါတို႔ ဆီတင္၊ ငါတို႔ ခြင့္ျပဳသေလာက္ပဲ ထုတ္ ဆိုတာမ်ိဳး။Before Publishingဆင္ဆာေပါ့။
ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ After Publishing ဆင္ဆာကို တြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္ ေျပာလာၾကပါတယ္။ လြတ္ လြတ္လပ္လပ္ေတာ့ ေရးသားျဖန္႔ခ်ိလို႔ရ တယ္။ ၿပီးရင္ေတာ့ တရားစြဲခံရဖို႔ ျပင္ ထား၊ အဖမ္းခံရဖို႔ ျပင္ထား ဆိုတာမ်ိဳး။ ဖိလစ္ပိုင္က ဆရာတစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ ေတာ့ ငါတို႔ဆီမွာေတာ့ တရားစြဲ မေနဘူး။ တစ္ခါတည္း ပစ္သတ္လိုက္ေရာတဲ့။ ေအးေရာ။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက သတင္းစာ ဆရာေတြကို လုပ္ႀကံတဲ့ေနရာမွာ နာမည္ ေက်ာ္ပါတယ္။
အခုေတာ့ လတ္တေလာ ျမန္မာျပည္ မွာ သတင္းစာဆရာေတြ အဖမ္းခံထားရတဲ့ ႏွစ္မႈကို ၾကည့္ရင္ Before ေရာ After ေရာပါ ႀကီးႀကီးမားမား ၿခိမ္းေျခာက္ ခံေန ရတယ္ဆိုတာ ျပေနတယ္။
The Voice အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ဟာ သတင္းစာမွာ သေရာ္စာတစ္ခု ေဖာ္ျပၿပီး အြန္လိုင္းမီဒီယာေပၚ တင္ခဲ့လို႔ဆိုၿပီး ဆက္သြယ္ေရး ဥပေဒ ပုဒ္မ ၆၆ (ဃ) တရားစြဲထားပါတယ္။ အခု အာမခံမရဘဲ အင္းစိန္ေထာင္မွာပါ။ အဲဒါက ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ိၿပီးမွ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ပါ။
သေရာ္စာဆိုတာ စိတ္ကူးယဥ္ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုခု (ဒါမွ မဟုတ္ ျဖစ္ရပ္ေတြ) ကို ရယ္႐ြင္ ဖြယ္ဟန္နဲ႔ ေဝဖန္ေစာေၾကာတဲ့ စာေပ အမ်ိဳးအစားပါ။
ေနာက္ၿပီး သိပ္မၾကာေသးခင္ကပဲ သတင္းေထာက္သုံးဦး တအာင္းပေလာင္ နယ္ေျမမွာ သတင္းသြားယူၿပီး အျပန္ မတရားအသင္း ဆက္သြယ္မႈ ဥပေဒ ပုဒ္မနဲ႔ တရားစြဲခံထားရျပန္တယ္။ ဒါက ပုံႏွိပ္မထုတ္ေဝမီ၊ မေရးသားမီေတာင္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့ အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။Before Publishingဆင္ဆာပါ။
ခ်မ္းသာတိုးတက္ၿပီး ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ပုံႏွိပ္ မထုတ္ေဝမီေကာ၊ ထုတ္ေဝၿပီးေကာ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ ၿခိမ္း ေျခာက္ခံရမႈဆိုတာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ဒါေပမဲ့ သူတို႔ဆီမွာ သတင္းစာ ပညာနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ၿခိမ္း ေျခာက္ေနတဲ့ ပုံစံကေတာ့ တစ္နည္းတစ္ဖုံ ျဖစ္ပါတယ္။
သတင္းစာပညာနဲ႔ သတင္းလြတ္ လပ္ခြင့္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အရာကPR ေတြတဲ့။ အစိုးရဌာနေတြ၊ ကုမၸဏီ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြမွာ ရွိတဲ့ Public Relation လို႔ေခၚတဲ့ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရးဌာန (ေတာ္ေတာ္မ်ား မ်ားကေတာ့ လူထုဆက္ဆံေရးဌနလို႔ ေခၚၾကတယ္။)ေတြက သူတို႔ လူေတြကို သိေစခ်င္တာကိုပဲ အကဲေပးၿပီး ထုတ္ လႊင့္ေျပာဆိုတာ၊ လူေတြသိရမယ့္ အပိုင္း ေတြကို ဖုံးထားတာ၊ သိပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ အပိုင္းေတြကို လၽွိဳထားတာမ်ိဳးတဲ့။ အဲဒါ က လူေတြရဲ႕ သိပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ အရာေတြ မသိရေအာင္ လုပ္ေနတာတဲ့။
ဒါကို ဒီလိုလုပ္ရ ေကာင္းလားဆိုၿပီး အျပစ္ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ကိုယ့္ အစိုးရ၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ ကိုယ့္ဌာန၊ ကုမၸဏီ အေၾကာင္း လူသိလာေအာင္လုပ္တာ၊ လူအမ်ားသိၿပီး ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ေဇာ လာေအာင္လုပ္တာလည္း ပညာရပ္တစ္ခု အျဖစ္ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္း ေထာက္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာေတြကေတာ့ အဲဒီလိုမ်ိဳး သူတို႔ လူထုကို ေပးသိခ်င္တဲ့၊ လူထုၾကားထဲ ႂကြားခ်င္တဲ့ ကိစၥေတြကို ေက်ာ္ၾကည့္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ဆီက အမ်ားျပည္သူသိသင့္တဲ့ (ဖုံးထားတဲ့) ကိစၥေတြ ဘာေတြရွိလဲ ေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။ လူထုကို အစီရင္ခံ သတင္းတင္ျပပါတယ္။
သတင္းေထာက္ပ်င္းေတြအတြက္ အဲဒီ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရးဌာနေတြက ထုတ္ေပး တဲ့ အသင့္သုံး အခ်က္အလက္ေတြက ခူးၿပီးခပ္ၿပီးသား။ သတင္းတစ္ပုဒ္ ေရးဖို႔ အသင့္ျဖစ္ေလာက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ထုတ္ေပးပါတယ္။ အမယ္ စကားေျပာ ကုတ္ေလးေတြေတာင္ အသင့္ပါေသး ဆိုတာမ်ိဳး။ သတင္းေထာက္ပ်င္းက လည္း အဲဒီထုတ္ေပးတဲ့ အခ်က္အလက္ ေလးကိုပဲ သတင္းထိုင္ေရး၊ အဲဒီ ဌာန / ကုမၸဏီက ႂကြားေစခ်င္တဲ့ဟာကို ႂကြား ေပး။ အဲလိုေတြမ်ားလာၿပီဆိုရင္ သတင္းစာပညာ က်ဆင္းလာျခင္း၊ လူေတြ သိပိုင္ခြင့္ က်ဆင္းလာ ျခင္းပဲ။
ကမၻာေက်ာ္ ဩဇာႀကီး စာေရး ဆရာႀကီး ေဂ်ာ့ခ္်အိုဝဲ ေျပာတာ တစ္ခု သတိရတယ္။
“သတင္းစာပညာဆိုတာ (တစ္ဦး၊ တစ္ဌာနက) ေရးသားထုတ္ေဝလိုျခင္း မရွိ၊ လူေတြကို ေပးမသိေစလိုတဲ့ အရာ ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသား ထုတ္ေဝျခင္း တဲ့။ က်န္တာေတြက ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး (Public Relation) ပါ” တဲ့။
ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မယ္ လြတ္ လပ္တဲ့ မီဒီယာအေၾကာင္းေျပာရင္၊ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ အေၾကာင္းေျပာရင္ ရယ္စရာ၊ ဟားစရာ၊ သတင္းမီဒီယာ သမားေတြကို အျပစ္တင္ ေစာေၾကာ လုပ္ေနၾကသူေတြကို ေတြ႕ရေတာ့ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ရင္ေလးမိတယ္။
လြတ္လပ္တဲ့ မီဒီယာ၊ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ အေၾကာင္းဆိုတာ အမွန္ စင္စစ္လူထုလြတ္လပ္စြာ သတင္းသိပိုင္ ခြင့္ပါပဲ။
လြတ္လပ္တဲ့ မီဒီယာ၊ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစာဆရာတို႔အေၾကာင္း ေျပာရင္ မ်က္ခုံးပင့္ၾက၊ ဟားၾကတာဟာ အစိုးရ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရးအတြက္ ထုတ္တဲ့ ေၾကးမုံ တို႔၊ ျမန္မာ့အလင္းတို႔၊ ျမန္မာ့႐ုပ္ ျမင္သံၾကားတို႔၊ ေနာက္ၿပီး ပါတီထုတ္ သတင္းစာေတြျဖစ္တဲ့ ဒီလႈိင္းတို႔၊ ျပည္ေထာင္စုေန႔စဥ္ တို႔လိုမ်ိဳး ဝါဒျဖန္႔ ခ်ိေရး မီဒီယာေတြနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ တည္ ေဆာက္ခ်င္တာလား ဆိုၿပီးေတြးမိတယ္။
Facebook ရွိရင္ပဲ ရၿပီထင္ေနလား မသိ။ လူတိုင္း အမည္ေပး ေရးခ်င္တာေရး လို႔ရတဲ့ Facebookနဲ႔ တိုင္းျပည္တည္ ေဆာက္ခ်င္တာလား မသိဘူးဆိုၿပီး ေတြးမိတယ္။
အဲဒီလို ဝါဒျဖန္႔ မီဒီယာေတြကေန ေခါင္းေဆာင္ႀကီး အေျမာ္အျမင္ရွိ ေၾကာင္း၊ မည္မၽွ တန္ဖိုးႀကီးေၾကာင္း၊ ျပည္သူ႕ပါတီ ဘယ္ေလာက္အထိ လူေတြ အေပၚဂ႐ုစိုက္ေၾကာင္း၊ ဘယ္ေလာက္ အလုပ္လုပ္ေၾကာင္း၊ သစ္ပင္ေတြ ဘယ္ႏွစ္ပင္ စိုက္ၿပီးေၾကာင္း၊ လယ္ထဲကို ဘယ္လို ဆင္းၿပီး လယ္သမားေတြကို ဂ႐ုစိုက္ ေၾကာင္း၊ လမ္းဘယ္ႏွစ္လမ္း ေဖာက္ၿပီး ဖဲႀကိဳးျဖတ္ ဖြင့္လွစ္ၿပီးေၾကာင္း၊ ျပည္သူ႕အသံကိုဘယ္လို နားေထာင္ ေၾကာင္း၊ ဘာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ညာျဖစ္ ေၾကာင္းေတြပဲ ၾကားခ်င္ေနတာလား မသိ။ဒီလိုဆိုရင္ေတာ့ တ႐ုတ္လို၊ ဗီယက္နမ္လို၊ လာအိုလို ကြန္ျမဴနစ္ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး လႊမ္းတဲ့ သတင္းသိပိုင္ခြင့္ အဆင့္အတန္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီပဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီမွာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဘယ္ ေလာက္ေတာ္ေၾကာင္း၊ ျပည္သူ႕ပါတီ ဘယ္လို အလုပ္လုပ္ေၾကာင္းေတြပဲ ႐ႊန္း႐ႊန္းေဝေအာင္ ေဖာ္ျပၾကတာကိုး။ ဒါေပမဲ့ စင္ကာပူတို႔ ဘာတို႔ကေတာ့ နည္းနည္း ပါးနပ္တယ္။ အဲဒါအေၾကာင္း ေတြကို ပါးပါးေလးပုတ္ၿပီး ေဖာ္ျပၾက တယ္။ ေနာက္ၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ မီဒီယာ ေတြကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ႏွိပ္ကြပ္ထား တယ္။
ကေမၻာဒီးယားမွာေတာ့ လြတ္လပ္ တဲ့ မီဒီယာေတြကို တရားစြဲတာ၊ ၿခိမ္း ေျခာက္တာ၊ သတင္းေထာက္ေတြကို လာဘ္ေပးၿပီး ဖ်က္ဆီးတာ စတဲ့ နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ကိုင္တြယ္ပါတယ္။ျမန္မာျပည္ကေတာ့ ဘယ္လမ္း ေၾကာင္း လိုက္မွာလဲ။ ထပ္ေျပာပါရေစ။
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္လို႔ ဆိုလိုက္ ရင္ သတင္းေထာက္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာ အတြက္ မဟုတ္ပါ။ ျပည္သူေတြ၏ သတင္းလြတ္လပ္စြာ သိပိုင္ခြင့္ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ပိတ္ပင္တာ ဟာ ျပည္သူေတြရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္စြာ သိပိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္တာပါ။
ဒီမိုကေရစီရဲ႕ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ပိတ္ပင္တာပါ။
ခြန္းသု
(စာေရးသူမွာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ The Voice Weekly သတင္းဂ်ာနယ္၏ တာဝန္ခံ အယ္ဒီတာ ျဖစ္သည္။)
