စဥ္းစားျခင္းအႏုပညာ

0
382

အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီ လ်င္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲလ်က္ရွိသည့္ ယေန႔ေခတ္တြင္ လူငယ္မ်ားသည္ ေဝဖန္ ပိုင္းျခားစဥ္းစား ျခင္းကို သင္ယူရန္ လြန္စြာအေရးႀကီး ေပသည္။ စဥ္းစားျခင္းသည္ လူႏွင့္လူ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ဆက္စပ္ေပးသည့္ သဘာ၀ျဖစ္စဥ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ေဝဖန္ ပိုင္းျခား စဥ္းစားျခင္းသည္ လူငယ္မ်ား အတြက္ ၎တို႔ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို မွန္ကန္စြာတုံ႔ျပန္ႏိုင္ ရန္အတြက္ လမ္းေၾကာင္း ေပးႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။


ေဝဖန္ ပိုင္းျခားစဥ္းစားျခင္းဟူ သည္ကား သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ား၏ ေနာက္ကြယ္ရွိ အေၾကာင္းရင္းခံမ်ားကို ဆန္းစစ္ေလ့ လာ၍ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ တုံ႔ျပန္မႈအသစ္ မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ လူငယ္မ်ားသည္ သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားကို မည္သို႔ရွာေဖြရမည္၊ မည္သို႔ သိမ္းဆည္းရမည္၊ မည္သို႔နားလည္ သေဘာေပါက္ရမည္ ႏွင့္မည္သို႔အသုံးခ်ရ မည္ စသည္တို႔ကို သိေကာင္း သိပါလိမ့္ မည္။ သို႔ေသာ္ ၎တို႔အေနျဖင့္ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို ေသခ်ာစြာ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါက တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ညံ့ဖ်င္းသည့္ ရလဒ္မ်ား ကို ရရွိၿပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အက်ိဳးမဲ့ ျဖစ္တတ္ေလသည္။

thinking_culture

 

ယေန႔ေခတ္ ကဲ့သို႔ေသာ သတင္း စီးဆင္းမႈ ျမန္ဆန္ သည့္ ကာလတြင္ မိမိတို႔ရရွိလာသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား အေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား မွန္မွန္ ကန္ကန္ခ် မွတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေဝဖန္ပိုင္း ျခား စဥ္းစားျခင္းကို ေလ့က်င့္ရန္ အေရး တႀကီး လိုအပ္ပါသည္။ေဝဖန္ပိုင္းျခား၍ စဥ္းစားတတ္သူမ်ားျဖစ္လာေစရန္အတြက္ လူငယ္မ်ား အေနျဖင့္ ေအာက္ပါ အခ်က္ ၅ ခ်က္ ကို ေလ့လာၿပီး ေလ့က်င့္မႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္ပါမည္။

အဆင့္ – ၁။ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
ရွာေဖြျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိသည့္ ႐ိုက္ခတ္မႈမ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ ၏ေနာက္ကြယ္မွ ျဖစ္ရသည့္အေၾကာင္း ရင္းမ်ားကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရပါ မည္။ မိမိရရွိလိုက္သည့္ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လာရ သည္ဆိုသည့္ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မိမိကိုယ္ပိုင္ထင္ျမင္ ယူဆ ခ်က္၊ ခန္႔မွန္းခ်က္ႏွင့္ အဆိုျပဳခ်က္ အသစ္မ်ားကိုေဖာ္ထုတ္ရပါမည္။
အဆင့္ – ၂။ ဆင့္ကဲစုံစမ္းျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ အရင္းအျမစ္မတူ သည့္ ေနရာအသီးသီးမွ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားကို ရွာေဖြစုေဆာင္းႏိုင္ သည္။ အေရးႀကီးသည့္ကိစၥျဖစ္ပါက သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရွာေဖြစု ေဆာင္းျခင္းကို စနစ္တက်ျပဳလုပ္ရပါ မည္။

 

အဆင့္ – ၃။ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ အေတြးအေခၚ အယူအဆမ်ားကို အမ်ိဳးအစား တူရာ အလိုက္ အုပ္စုခြဲသတ္မွတ္ျခင္း၊ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုႏႈိင္းယွဥ္စဥ္းစားျခင္း၊ အေတြး အေခၚႏွင့္ျပႆနာမ်ားကို အစိတ္အပိုင္း အငယ္မ်ားခြဲျခားကာ အေသးစိတ္ေလ့ လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါသည္။ ဤျဖစ္စဥ္ ကို အေျခခံကာ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ သို႔မ ဟုတ္ အျခားသူမ်ားမွ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ယူဆခ်က္ အသစ္ မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါသည္။

 

အဆင့္ -၄။ ေျပာင္းလြယ္ ျပင္လြယ္ရွိျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ အေျခအေန တစ္ခုတြင္ ၎တို႔ သင္ယူရရွိလိုက္သည္ မ်ားကို အျခားမတူညီသည့္ အေျခအေန တစ္ခုသို႔ လႊဲေျပာင္းႏိုင္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ မွန္ျခင္း၊ မွားျခင္းတို႔အတြက္ တစ္ခုတည္း ေသာ သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိႏိုင္သည္ကို သိရွိသေဘာေပါက္လာေစပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ မိမိတို႔ရရွိလိုက္သည့္ သတင္း အခ်က္အလက္ တစ္ခုစီတိုင္း သည္ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အမွန္မဟုတ္။ အေျခအေနတစ္ခုအတြက္ မွန္ကန္ေနမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အျခားအေျခအေနတစ္ခု အတြက္မူ လုံး၀ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနျခင္းမ်ိဳး သို႔မဟုတ္ ကြဲလြဲမႈမ်ားရွိေနႏိုင္ျခင္းကိုဆိုလိုသည္။

 

 

အဆင့္ – ၅။ ဆန္းစစ္အကဲျဖတ္ျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ ခိုင္မာေသာသတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားကို အေျခခံကာ ဆန္းစစ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။ အမ်ား အားျဖင့္ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ၾကားရ၊ ျမင္ရ၊ ဖတ္ရသည္မ်ား၏တန္ဖိုး ကို သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ေလ့ရွိသည္။ လူငယ္မ်ားသည္ သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားအေပၚတြင္ အတိတ္၊ ပစၥဳပၸန္၊ အနာ ဂတ္ဟူသည့္ ကာလသုံးပါးႏွင့္ခ်ိန္ထိုးၿပီး က်ိဳးေၾကာင္းညီၫြတ္မႈကို ရွာေဖြႏိုင္ ရမည္။ ထို႔ေနာက္ မွားႏိုင္ေျခရွိသည့္အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ ရပါမည္။ သို႔ျဖင့္ အဆိုပါသတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံထားသည့္ အဆိုျပဳခ်က္မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ေျခ ရွိမရွိကို လည္းအကဲျဖတ္ႏိုင္သည္။

 
အဆင့္ – ၆။ တီထြင္ဖန္တီးျခင္း
လူငယ္မ်ားသည္ ၎တို႔ရရွိလာ ေသာ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ား သို႔မဟုတ္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားအေပၚတြင္ စနစ္တက်ေဝဖန္ပိုင္းျခားကာ သုံးသပ္မႈ မ်ားျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထို႔ေနာက္ မိမိ၏ကိုယ္ပိုင္ယူဆခ်က္ႏွင့္ ရရွိလာေသာ သ တင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ေပါင္းစပ္ၿပီး ႏႈိင္းယွဥ္စဥ္းစားမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရပါမည္။ တစ္ပါးသူမ်ားတြင္ႀကဳံေတြ႕ေနရေသာ ျပႆနာမ်ား၊ အခက္အခဲမ်ား၊ ကိုယ့္ေတြ႕ ျဖစ္ရပ္မ်ားအေပၚ အေျခခံကာ မိမိ ကိုယ္ပိုင္ဥာဏ္ျဖင့္ ထိုျပႆနာမ်ား၊ အခက္အခဲမ်ား၊ ကိုယ္ေတြ႕ျဖစ္ရပ္မ်ားကို မည္သို႔မည္ပုံ ေျဖရွင္းမည္၊ ရင္ဆိုင္မည္ ကို ေတြးေခၚစဥ္စားရေသာ အဆင့္ျဖစ္ ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ အယူအဆ သို႔မဟုတ္ အေတြးအေခၚအသစ္မ်ားကို တီထြင္ ဖန္တီးႏိုင္ရပါမည္။ ဤအဆင့္သည္ ေဝဖန္ပိုင္းျခားစဥ္းစားျခင္း၏ အျမင့္ဆုံး အဆင့္လည္းျဖစ္သည္။

 
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုေသာ္ ေဝဖန္ပိုင္း ျခားစဥ္းစားျခင္းသည္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ရရွိလာသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို သတိႀကီး ႀကီးျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ လူငယ္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔ေန႔စဥ္ဘ၀ တြင္ ႀကဳံေတြ႕ျဖစ္ပ်က္ ေနသည္မ်ားကို ဘက္စုံေထာင့္စုံမွ သုံးသပ္ေဝဖန္ၿပီး မိမိ ႏွင့္မိမိပတ္ဝန္းက်င္အတြက္ မွန္ကန္ သည့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ ႏိုင္ရန္ ေဝဖန္ပိုင္းျခားစဥ္းစားျခင္းကို ေလ့က်င့္ ရန္လိုအပ္ေပသည္။

 

http://extension.psu.edu/4-h/internal/youthdevelop/lifeskillevaluation/ctactivities  ကိုမွီျငမ္း ေရးသားပါသည္။