ျပာသိုလဆန္း ၁ ရက္ျဖစ္တဲ့ ၂၀၁၆ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁၀ရက္ေန႔ဟာ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ ျဖစ္တယ္။ ကရင္ ျပကၡဒိန္အရ ၂၇၅၄ ႏွစ္ျပည့္ ျဖစ္တယ္။ ကရင္တိုင္းရင္းသားပညာရွင္တို႔ အဆို အရ ဒီ ၂၇၅၄ ခု ဆိုတာ ကရင္တိုင္းရင္း သားေတြ ျမန္မာျပည္ထဲကို စတင္ဝင္ ေရာက္တဲ့ႏွစ္ကို အေျခခံၿပီးေရတြက္ ထားတာလို႔ ဆိုတယ္။
ဗမာေတြက ကရင္လို႔ေခၚေပမယ့္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ လူလို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ပြါကေညာ၊ ဖႅဳံဆိုၿပီး ေခၚတယ္။ ကရင္ မ်ိဳးရင္းမွာ စေကာနဲ႔ ပိုးဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးကို အဓိက ေတြ႕ရတယ္။ စေကာကေတာ့ ပြါကညာလို႔ ေျပာၿပီး ပိုးကေတာ့ ဖႅဳံလို႔ ေျပာတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ဒုတိယ လူဦးေရ အမ်ားဆုံး တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္ စုျဖစ္ၿပီး ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ အေနာက္ ေျမာက္ပိုင္းေလာက္မွာပဲ မေတြ႕ရတာ။ အထူးသျဖင့္ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း က်ိဳင္းတုံေဒသကေန ျမန္မာ-ထိုင္း နယ္စပ္တစ္ေလၽွာက္ေတာင္ပိုင္း တနသၤာ ရီ အထိ၊ ဧရာ၀တီ၊ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ မြန္၊ ကရင္၊ ကယား(ကရင္နီ)ေဒသေတြမွာ အမ်ားစုေနထိုင္ၾကတယ္။
တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးအတြင္း ျမန္မာမ်ိဳးႏြယ္စုေတြၿပီးရင္ ဒုတိယ လူဦး ေရအမ်ားဆုံး တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စု ျဖစ္တယ္။ တနသၤာရီ႐ိုးမအတိုင္း စီးဆင္း တဲ့ တနသၤာရီျမစ္တစ္ေလၽွာက္မွာ အမ်ား ဆုံး ေတြ႕ရတယ္။ စေကာကရင္ေတြကို အမ်ားဆုံးေတြ႕ရၿပီး ပိုးကရင္လည္း ရွိတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတာက အ႐ိုင္းကရင္ (ကရင္နားေတာင္းႀကီး)ေတြရွိသလို ပင္လယ္ပိုင္းေနတဲ့ ကရင္ ကိုလည္း ပင္လယ္ကရင္ေတြအျဖစ္ ေတြ႕ရတယ္။
ဘားအံတကၠသိုလ္ သမိုင္းဌာနက ဆရာေဒါက္တာနန္းလႈိင္က သူကိုယ္တိုင္ သုေတသနလုပ္ထားတဲ့ စာတမ္းရယ္၊ ႏိုင္ငံျခားသား ပညာရွင္ေတြရဲ႕စာတမ္း ေတြကို ဘာသာျပန္ၿပီး ကရင္ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ ကရင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အင္မတန္ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ေတြ ေတြ႕ရတယ္။
ဆရာႀကီး ဂ်ီ၊ အိပ္(ခ္်) လု(စ္)ရဲ႕ ကရင္ဘာသာစကား ေလ့လာခ်က္ ပဏာ မနိဒါန္းအရဆိုရင္ ေအဒီ ၉ ရာစု ေလာက္ ကတည္းက ကရင္ေတြ ျမန္မာ ေျမျပန္႔မွာ အေျခခ်ေနၿပီ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ ေတာင္ဘက္မွာ အရင္ဆုံးေနၿပီး ေတာင္ငူ -ေ႐ႊက်င္ကေန ဧရာ၀တီ၊ ဖာပြန္ – သံလြင္ ကေန တနသၤာရီဆိုၿပီး လမ္း ၂ လမ္း အေနနဲ႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ထိုင္းနဲ႔ ျမန္မာအေရွ႕ေတာင္ေဒသအမွာ အေျခခ် ေနထိုင္တယ္။
ဘာသာစကားေလ့လာခ်က္အရ တိဗက္တိုဘားမင္းအုပ္စုဝင္ ျဖစ္တယ္။ အစၥေရးအႏြယ္ဝင္ ဟီးဘ႐ူး မဟုတ္ဘူး။ ကရင္စကားလုံးေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ ျမန္မာနဲ႔ တူတယ္။ တစ္ခ်ိန္က ကရင္-ဗမာအတူ ဆုံစည္းခဲ့ၿပီး ကရင္-ဗမာ ေဆြမ်ိဳးမေဝးလွဘူး။ ေအဒီ ၁၂၃၈ခုႏွစ္မွာ ေရးထိုးထားတဲ့ ျမန္မာေက်ာက္စာမွာ ကရင္ဆိုၿပီး စတင္ေတြ႕ရွိရတယ္။ ေအဒီ ၁၂၊ ၁၃ ရာစုမွာ ေရထိုးတဲ့ ေက်ာက္စာေတြ မွာ စၾကဝ္နဲ႔ ေတာင္သူဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးေတြကို မၾကာခဏေတြ႕ရတယ္လို႔ ဆရာႀကီးက ဆိုတယ္။
အခုခ်ိန္ ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြ အဓိကသုံးေနတဲ့ စာေပကို ႏိုင္ငံျခား ပညာရွင္ေတြက တီထြင္ေပးခဲ့ေပမယ့္ အင္မတန္ေရွးက်တဲ့ စာေပ အေရးအသား ရွိခဲ့တယ္။ ဒီစာေပေတြကို ခလိဘိုး၊ လိပ္ ဆန္ေဝွ႔ ဒါမွမဟုတ္ ၾကက္ယက္စာလို႔ ဆိုတယ္။ ဒီစာေပ အေရးအသားေတြကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ကရင္သမိုင္းသာမက ျမန္မာ့သမိုင္းအတြက္ပါ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ ၁၈၂၃ခုႏွစ္အထိ ကရင္ေတြမွာ စာေပ အေရးအသားမရွိဘူးလို႔ အေနာက္တိုင္း သားေတြက ဆိုခဲ့တယ္။
ဆရာေဒါက္တာနန္းလႈိင္ရဲ႕ ကရင္-ဗမာဆက္ဆံေရး (ပုဂံေခတ္မွ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ) သုေတသန စာတမ္းကလည္း ဖတ္႐ႈေလ့လာသင့္တဲ့ စာတမ္းတစ္ေစာင္ ျဖစ္တယ္။ ပါေမာကၡ ေရာဘတ္ရွမာက ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္ စာပါ ပ်ဴစာမ်က္ႏွာကို ေလ့လာၿပီး ပ်ဴနဲ႔ ပိုးကရင္ေတြဟာ ဘာသာေဗဒအရ အနီး စပ္ဆုံး ေဆြမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုတယ္။ (ဒီအဆိုကို ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီး ထိုင္း ႏိုင္ငံမွာေနထိုင္တဲ့ ဆရာမီကီဟတ္က လည္း ေျပာတယ္။)
ဆရာ ေဒါက္တာနန္းလႈိင္ အဆိုအရ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိကရင္တို႔ရဲ႕မူလအစ အေျခ ခ်ရာ ေနရာဟာ ကယား-ဇင္းမယ္ ျဖစ္ တယ္။ ဒီလိုေျပာရတာက ပထဝီအေန အထား၊ စာေပစီးေၾကာင္း၊ သမိုင္းျဖစ္ စဥ္၊ ေဒသႏၲရအမည္တြင္ပုံေတြကို အေျခ ခံတယ္။ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု အခ်ိဳ႕ အေနနဲ႔ အဖကို သုဓႏုမင္းသား၊ အမိကို ေဒြးမယ္ ေနာ္တို႔က ဆင္းသက္လာေၾကာင္း ယုံၾကည္ၾကတယ္။ ကယား( ကရင္နီ)ေတြဆိုရင္ ေဒြးမယ္ေနာ္တို႔က ေငြေတာင္ ျပည္မွာေနတယ္လို႔ ယုံၾကည္တယ္။
ဒီ..ေဒြးမယ္ေနာ္ဇာတ္ကို အင္ဒိုနီးရွား ရွိ ေအဒီ ၈^၉ရာစုထက္ ေနာက္မက်ဘဲ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့တဲ့ ေဗာေရာ ဗုဒၶါ ေစတီေတာ္ႀကီးမွာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီနိပါတ္ ေတာ္ကိုပဲ ဇင္းမယ္ပဏၰသ က်မ္းမွာေဖာ္ျပ ထားတယ္။ ဇင္းမယ္ဘုရင္ ေစာသုဝဏၰ ခမ္မုန္ရဲ႕ တပ္ေတြဟာ ဖာပြန္အထိ စစ္ သားစုေဆာင္းဖူးတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ ပညာရွင္မ်ား ကေတာ့ ကရင္ေတြရဲ႕မူလ အစက တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္းရွိ တိဗက္ေတာင္ပိုင္း ေဒသလို႔ ေဖာ္ျပၾကတယ္။
ပ်ဳေခတ္ သေရေခတၱရာကို ငါစေကၠာ စစ္သည္ေတြလာလို႔ ထိတ္လန္႔ၿပီး ပ်က္ တယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဆရာႀကီး လုစ္နဲ႔ ဆရာႀကီး ဗိုလ္မႉးဘရွင္တို႔က စေကာကရင္ေတြမ်ားလားလို႔ ေတြးခဲ့ ဖူးတယ္။ ပုဂံမင္းဆက္ေတြ ထဲမွာ ေတာင္ သူႀကီးမင္းလို႔ ေဖာ္ျပထားလို႔ ေတာင္သူ လူမ်ိဳး(ကရင္လူမ်ိဳး)မ်ားလားလို႔ ေတြးၾက တယ္။ စေကာကရင္ေတြလည္း စစ္သည္ ေတြအျဖစ္ ပုဂံမင္းလက္ထက္ေတြမွာ တာဝန္ယူဖူးေၾကာင္း ဆရာေဒါက္တာ နန္းလႈိင္က ဆိုတယ္။
၁၁ရက္ စက္တင္ဘာ ၁၆၃၉ ခု ရက္စြဲ ပါ အမိန္႔ေတာ္အရ ပုဂံေခတ္ နရပတိစည္သူ လက္ထက္ ၁၁၇၄-၁၂၁၁ မွာ ေတာင္ငူ ေဒသရွိ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားက ေငြခြန္မ်ား ဆက္သခဲ့ေၾကာင္း ဆိုတယ္။ အင္း၀ေခတ္ ျမန္မာ စာေပေတြမွာ စေကာ၊ ေတာင္သူ ေတြကို ေဖာ္ျပထားသည့္အျပင္လယ္ယာ လုပ္ငန္းျဖင့္အသက္ေမြးၿပီး ေတာေတာင္ ထူထပ္တဲ့ အရပ္ေဒသေတြမွာ အေျခခ် ေနထိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတယ္။
အင္း၀ပ်က္ၿပီး ေတာင္ငူ မင္းဆက္ ျဖစ္တဲ့ တပင္ေ႐ႊထီး၊ ဘုရင့္ေနာင္တို႔ေခတ္ ျဖစ္တယ္။ ဒီေခတ္ဟာ အင္မတန္ ႀကီး က်ယ္တယ္။ ေတာင္ငူေဒသဟာ ကရင္ ေတြအဓိကေနထိုင္ရာျဖစ္လို႔ ကရင္တို႔ရဲ႕ အား အမ်ားႀကီးပါမယ္လို႔ တြက္တယ္။ ေတာင္ငူမင္းဆက္မွာ ကရင္ဘ( ၁၂၇၉ခု)က ထီးနန္းစံေၾကာင္း၊ ေနာက္ထပ္ ကရင္ဘ ( ၁၃၂၅-၆၇ခု)တစ္ဦး ထီးနန္း စိုးစံေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။
ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီး လက္ထက္ တိုင္းျပည္ေရးနဲ႔ စစ္ေရးကိစၥရွိတိုင္း ကရင္တိုင္းရင္းသားတို႔ရဲ႕ ၾကက္႐ိုးထိုး ေဗဒင္ကို ယုံၾကည္စြာ လုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိ ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာတိုးလွက ဘုရင့္ေနာင္ မင္း တရားႀကီး သီရိလကၤာ ဓမၼပါလ မင္းကို စစ္ကူေပးပို႔တဲ့အခါ ကရင္လူမ်ိဳး ၅၅၀ ခန္႔ပါၿပီး သံလြင္ျမစ္ အေနာက္ဘက္ ေစာလုံေဒသခံေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ေတာင္ငူေခတ္မွာ ကရင္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အလြန္အေရးပါခဲ့တယ္။
၂ဧၿပီ ၁၆၄၇ရက္စြဲပါ သာလြန္မင္း အမိန္႔ေတာ္၊ ၂၆ မတ္ ၁၇၈၈ ရက္စြဲပါ ဘိုးေတာ္ဘုရား အမိန္႔ေတာ္ေတြအရ ကရင္ေတြဟာ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံသာမ က အထက္အညာေဒသ ကခ်င္မိုးေကာင္း အထိ ပ်န္႔ႏွံ႔ေနထိုင္ေၾကာင္း သိရတယ္။ ေညာင္ရမ္းေခတ္ စမၺဴဒီပ ဦးေဆာင္း က်မ္းအရ ပုသိမ္ေဒသမွာ ကရင္ေတြဟာ မြန္၊ရွမ္းေတြနဲ႔အတူ ေနထိုင္တယ္။ ၂၄ေမ ၁၆၂၄ရက္စြဲပါ အမိန္႔ေတာ္အရ ကရင္ တိုင္းရင္းသားေတြ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ မွာ အမႈထမ္းေၾကာင္းေတြ႕ရတယ္လို႔ ေဒါက္တာနန္းလႈိင္က ဆိုတယ္။
တနဂၤေႏြမင္း ၁၇၁၄-၁၇၄၄ လက္ထက္ အခြန္ေတာ္စာရင္း ၁၇၂၄ ခု အရ ကရင္မႉး ၁၁၂ ဦးရွိၿပီး ေတာင္ငူၿမိဳ႕ ဝန္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခားသားအခ်ိဳ႕ေရးသား ထားတဲ့ ကရင္ေတြဟာ ျမန္မာမင္းရဲ႕ႏိုင္ငံ ေရးအဖြဲ႕အစည္းမွာ ဘယ္တုန္းကမွ မပါခဲ့ဖူးဆိုတာကိုလိုနီေလသံပါ လွတယ္ လို႔ ဆရာေဒါက္တာနန္းလႈိင္က ဆိုတယ္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ၁၉ ဇန္နဝါရီ ၁၈၀၇ ခု ရက္စြဲပါ ဘိုးေတာ္ဘုရား အမိန္႔ ေတာ္တြင္ ကရင္ေစာ္ဘြားခန္႔ အပ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။ ျမန္မာအဘိဓာန္အရ ကရင္ အႀကီးအကဲကို ေစာ္ကဲေခၚေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။ ဘိုးေတာ္ ဘုရားလက္ထက္ ၁၈၁၇ ခုမွာ ကရင္တိုင္းရင္းသားတို႔ ေနထိုင္ရာ ေဒသကိုကိရာဋတိုင္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ အဓိပၸာယ္ ကေတာ့ ေတာ၊ ေတာင္ ေနတိုင္းရင္းသားတို႔ ေနထိုင္ရာ ေဒသလို႔ ဆိုတယ္။
ကရင္အေၾကာင္းကို ဦးဆုံးမွတ္တမ္း တင္ခဲ့တာက မိုက္ကယ္ဆိုင္းဆိုတဲ့ ဥေရာပသားျဖစ္တယ္။ ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထက္(၁၇၈၂-၁၈၁၉)မွာ သံမႉး အျဖစ္ အင္း၀ေရာက္တယ္။ ၁၇၉၅ခုမွာ ကရင္ဇနီးေမာင္ႏွံအေၾကာင္း မွတ္တမ္း တင္တယ္။ ကရင္အမ်ိဳးသမီး မ်က္ႏွာမွာ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးထားတာ အထူးဆန္း ဆုံးလို႔မွတ္တမ္းတင္ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ပန္းခ်ီပုံတူ ေရးဆြဲခဲ့တယ္။ နတ္ယုံၾကည္ သူေတြျဖစ္တယ္။ ဆင္ေတြနဲ႔သစ္ခုတ္တဲ့ အလုပ္လုပ္တယ္။ ေသသူကိုမီးသၿဂိဳလ္ၿပီး အ႐ိုးေကာက္တဲ့ ဓေလ့ရွိတယ္လို႔ မိုက္ကယ္ ဆိုင္းက မွတ္တမ္းတင္တယ္။
မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္( ၁၈၅၂-၁၈၇၈) လက္ထက္နန္းတက္စတြင္ ယိုးဒယားနဲ႔စစ္ျဖစ္တယ္။ ဒီမွာ ကရင္ အႀကီးအကဲ ပဗၺတ သီဟရာဇာအေၾကာင္း ဦးပုညရဲ႕ ယိုးဒယားႏိုင္ေမာ္ကြန္းမွာေရး ဖြဲ႕ထားတယ္။ ကရင္နီနယ္ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မင္းတုန္းမင္း မွတ္တမ္း ေတြ၊ ေဒသခံကရင္တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အဂၤလိပ္ေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္းမွတ္ တမ္းေတြေတြ႕ရတယ္။
ကရင္ရာဇဝင္၊ မြန္ရာဇဝင္ေတြမွာ ထားဝယ္ေဒသကို ျမတ္စြာဘုရားေဒႆ စာရီႂကြလာတုန္းက ကရင္လူမ်ိဳး တစ္ဦး က ျပည့္စင္ ပန္း ၇ပြင့္နဲ႔ ကပ္လႉေၾကာင္း၊ ဒီေကာင္းမႈေၾကာင့္ ထားဝယ္ေဒသမွာ မင္း၇ ႀကိမ္ျဖစ္ဖူးတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထား တယ္။
အင္း၀ေခတ္ သံ၀ရပ်ိဳ႕မွာ တစ္မ်ိဳး သားခ်င္းေနာင္ေတာ္ရင္းသို႔လို႔ေဖာ္ျပထား သလို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တိုင္းရင္းသား စည္းလုံး ညီၫြတ္ေရး၊ အမ်ိဳးဂုဏ္ဇာတိ ဂုဏ္ျမင့္မားေရးဆိုတာေတြကို လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဘာသာစြဲ၊ လူမ်ိဳးစြဲ၊ ဝါဒစြဲ၊ အတၱစြဲ ကင္းကင္းနဲ႔သမိုင္းအမွန္ေတြကို ေဖာ္ ထုတ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ၾကပါစို႔လို႔ တိုက္တြန္း လိုက္ပါတယ္။
