သာဂရၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ျပန္လည္ေတြးၾကည့္ျခင္း (၃)

0
1085

ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာမွာ Dating ဆိုတဲ့ ကာလသတ္မွတ္ျခင္းဟာ အေျခခံက်တဲ့ လုပ္ငန္းျဖစ္တယ္။ ဒီလို ကာလ သတ္မွတ္ႏိုင္မွလည္း အျခား ေဒသဆိုင္ရာ၊ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာေရွးယဥ္ေက်း မႈေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ႏိုင္မယ္။

ယဥ္ေက်းမႈဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ အဆင့္ ေတြကို သတ္မွတ္ႏိုင္မယ္။ ၿပီးေတာ့ သမိုင္းဆိုင္ရာသီအိုရီေတြ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ မယ္။ ဒါေပမယ့္ ကာလသတ္မွတ္ႏိုင္ဖို႔ ကလည္း အလြန္႐ႈပ္ေထြးၿပီး အခ်ိန္ရယ္၊ ေငြရယ္၊ ပညာရပ္ရယ္ အမ်ားႀကီး ရင္းႏွီး ရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္တယ္။

ထားဝယ္အပါအဝင္ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးတစ္လုံးမွာ ေရွးေဟာင္းသုေတ သနဌာနဆိုတာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွ သာဂရၿမိဳ႕ ေဟာင္းထိန္းသိမ္းေရး႐ုံး ဖြင့္ခဲ့တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္က သာဂရနဲ႔ တနသၤာရီၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြကို ရက္အနည္း ငယ္စီအစမ္းသေဘာ တူးေဖာ္ေလ့လာခဲ့ တယ္။ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းဆိုတာ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ႀကီးဌာနေအာက္က ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနကပဲ တူးေဖာ္ ခြင့္ရွိတယ္။ အစိုးရရဲ႕မူဝါဒကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ ႐ုံကလြဲၿပီး ပညာရွင္လည္း နည္းတယ္။ ဘတ္ဂ်က္ကလည္း မရွိဘူး။ ထိုင္းမွာဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ တကၠသိုလ္ ႀကီးေတြနဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာ တကၠသိုလ္ ေတြက တာဝန္ယူၿပီး တူးၾက၊ ေဖာ္ထုတ္ ၾကနဲ႔ အင္မတန္ေကာင္းတယ္။ ႏိုင္ငံျခား သားပညာရွင္ဆိုရင္လည္း ဖိတ္တာက တစ္မ်ိဳး၊ ေလ့လာခ်င္ရင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ ႐ြက္တာကတစ္မ်ိဳးနဲ႔ အေတာ္ကို ေရွ႕ ေရာက္ေနပါၿပီ။
waydi_old_city
တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးရွိ ၿမိဳ႕ေဟာင္း ေတြကို Dေအငညါ ကာလ သတ္မွတ္တဲ့အခါ အင္မတန္ခက္ခဲ့တယ္။ စနစ္က်တဲ့တူး ေဖာ္မႈေတြကလည္း မလုပ္ႏိုင္၊ ေငြေၾကး ကလည္းမရွိ၊ ပညာရွင္ကလည္းမရွိ၊ အဆင့္ျမင့္နည္းပညာ ကလည္းမသုံးႏိုင္၊ ဒါေပမယ့္ ရသမၽွ ေဒသမွတ္တမ္းေတြ သုံးတယ္။ ကြင္းဆင္း တယ္။ တိုင္းတယ္၊ ေျမပုံျပန္ဆြဲတယ္။ ေတြ႕သမၽွအေထာက္ အထားေတြကို အေျခခံတယ္။ ၿပီးေတာ့ သုံးသပ္တယ္၊ ခန္႔မွန္းတယ္။
သာဂရၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ခရစ္ ရ၅၁ ခု ဆိုလို႔ ၈ရာစု ဗီဆိုတာ ယာယီသတ္ မွတ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အေနနဲ႔ ေရွ႕တိုး ခ်င္တယ္။ ဒီေတာ့သက္ေသ အေထာက္ အထားလိုက္ရွာရတယ္။ ပ်ဴနဲ႔ႏြယ္တဲ့ သက္ေသေတြ ေတြ႕တယ္။ ဒြါရ၀တီနဲ႔ ႏြယ္တဲ့သက္ေသေတြရွိတယ္။ တ႐ုတ္ မွတ္တမ္းေတြရွိတယ္။ ေျမာက္ဘက္က သံလြင္ျမစ္၀နဲ႔ စစ္ေတာင္းျမစ္ေဒသ ယဥ္ေက်းမႈေတြရယ္၊ အေရွ႕ဘက္ထိုင္း အလယ္ပိုင္းယဥ္ေက်းမႈေတြရယ္၊ ေတာင္ ဘက္ ထိုင္းနဲ႔မေလးရွိ ယဥ္ေက်းမႈ ေတြရယ္ အားလုံးေပါင္းၿပီး သုံးသပ္ရင္ သာဂရၿမိဳ႕ေဟာင္းက အနည္းဆုံးခရစ္ ၅ ရာစု ဗီေလာက္ထိ တိုးႏိုင္တယ္။ ဒီထက္ပိုႏိုင္ေသးေပမယ့္ ထပ္လုပ္ရမယ့္ အလုပ္ေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။

ဆရာႀကီးတစ္ဦးက ဆုံးမတယ္။ ေရွကိုတိုးခ်င္ရင္ ေနာက္လုံေအာင္ လုပ္ ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သာဂရၿပီးေတာ့ ဘယ္ၿမိဳ႕ေတြလည္း ျပန္စဥ္းစားတယ္။ ဆရာႀကီးေမာင္ေလးတင့္ရဲ႕ တနသၤာရီ တိုင္းအတြင္းရွိ ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား (တနသၤာရီအပတ္စဥ္၊ အတြဲ၁၊အမွတ္၃၇)အရ သာဂရၿမိဳ႕ကို သကၠရာဇ္ ၁၂၃ခု (ေအဒီ၇၆၁ခု) လို႔ ဆိုတယ္။ အျခား မွတ္ တမ္းေတြမွာ သကၠရာဇ္ ၁၁၃ခု ( ေအဒီ ၇၅၁ခု) လို႔ ေဖာ္ျပတယ္။ ဒီၿမိဳ႕ကို တည္ ေထာင္သူက သမႏၲရာဇာမင္း ျဖစ္တယ္။ ဒီမင္းေနာက္မွာ ထားဝယ္သားေတြသိတဲ့ ေမာင္ဇံ ( သဗၺာန္မင္း) နန္းတက္တယ္။ ဒီမင္းေနာက္မွာ ဗညားပါတဲ့ (ၿမိဳ႕ဝန္ ၿမိဳ႕စား)မင္း ၈ ေယာက္ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေလာက္အုပ္ခ်ဳပ္ စိုးခဲ့တယ္။

သကၠရာဇ္ ၂၇၆ခု ( ေအဒီ ၉၄၁ခု)မွာ အယုဒၶယတိုင္း ဒြါရ၀တီျပည္မွ ရွမ္း (ယိုးဒယား)အမတ္ႀကီး ဩရာဂဠဳံသည္ ကလိန္ေအာင္ႏွင့္ သာဂရတိုက္ဖ်က္ၿပီး ေညာင္ခရားၿမိဳ႕ ကိုတည္သည္လို႔ေတြ႕ရ သည္။ ဆရာႀကီးထားဝယ္ ေက်ာ္မင္း (ထားဝယ္ယဥ္ေက်းမႈအျမဳေတ)ကလည္း ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၇၆ခု (ေအဒီ ၉၄၁)တြင္ဒြါရ၀တီမွ ရွမ္းအမတ္ႀကီး ဩရာ ဂဠဳန္သည္ သာဂရၿမိဳ႕ကို လာေရာက္ တိုက္ဖ်က္ၿပီးယခုထားဝယ္ၿမိဳ႕မွ ေျမာက္ ဘက္၃မိုင္ခန္႔အကြာ ထားဝယ္ျမစ္အေရွ႕ ဘက္ေနရာတြင္ ေညာင္ခရားၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္သည္။ ဤေညာင္ခရားၿမိဳ႕ကို ယခုအခါ ဆင္ဆိပ္႐ြာဟု ေခၚေလသည္ ဟုဆိုတယ္။ ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံ ေလ့လာ ခ်က္အရ ေညာင္ခရားၿမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႔ဆက္ စပ္ၿပီး မဟာသုခနာဂရံဆိုတဲ့ၿမိဳ႕ ဆိုၿပီး လည္း ေတြ႕ရတယ္။ ဆင္ဆိပ္ (၁)နဲ႔(၂)ဆိုၿပီးေဖာ္ျပတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အရမ္း စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းတဲ့အခ်က္ ျဖစ္ တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆင္ဆိပ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရဲ႕ ေတာင္ဘက္(၉)မိုင္ အကြာ မွာ ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံေလ့လာ ခ်က္အရ မုတၱီး(၁)နဲ႔(၂)ဆိုတဲ့ ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ေဖာ္ျပထားတယ္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ မဟာသုခံနာဂရံ ၿမိဳ႕ကို ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၅၁၇ ခု (ေအဒီ ၁၁၅၅ခု) ပုဂံျပည္ရွင္အေလာင္း စည္သူဘုရင္ ဤထားဝယ္ေဒသ ေရာက္ ေသာအခါ ယခုေလယာဥ္ကြင္း ျပဳလုပ္ ထားေသာေနရာတြင္ သုခနာဂရံ ဟူေသာ ၿမိဳ႕ကို တည္ထားခဲ့ဖူးေလသည္လို႔ ဆရာ ႀကီး ထားဝယ္ေက်ာ္မင္းက ဆိုတယ္။ ဝမ္းနည္းစရာ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံ ေလ့လာခ်က္အရ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဆင္ဆိပ္(၁)နဲ႔(၂)၊ ထားဝယ္ မွတ္တမ္းေတြအရ ေညာင္ခရား ၿမိဳ႕ေဟာင္း နဲ႔ သုခနာဂရံ( မဟာ သုခနာဂရံ) ဆိုတဲ့ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးဟာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေၾကာင့္ ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့ၿပီ ျဖစ္တယ္။ ေလ့လာႏိုင္စရာ၊ ျပစရာမရွိေတာ့ပါဘူး။

ပထမအႀကိမ္ သာဂရၿမိဳ႕ကို ေကာ ဇာကၠရာဇ္ ၁၁၃ခု ( ခရစ္၇၅၁ခု)တည္ၿပီး ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၇၆ခု ( ေအဒီ ၉၄၁ခု)မွာ ပ်က္တယ္။ ဒီလို ပ်က္ရတာကလည္း ထိုင္းအလယ္ပိုင္းက ဒြါရ၀တီကဖ်က္လို႔ ျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္မွတ္တမ္းေတြကလည္း ဒီလိုအျဖစ္အပ်က္ေတြရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပ တယ္။ ခုႏွစ္ေတြ၊ လူနံမည္ေတြခဏ ေဘးဖယ္ထားၿပီး စဥ္းစားရင္ဒီျဖစ္ရပ္က မွန္ဖို႔မ်ားတယ္။

ႏိုင္ငံျခားသား ပညာရွင္တစ္ဦးက ဆိုတယ္။ ဒီေန႔ထားဝယ္အပါအဝင္ ထင္ ရွားတဲ့ၿမိဳ႕ေဟာင္း(၅)ခုရွိတယ္။ ဆင္ဆိပ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ မုတၱီးၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ထားဝယ္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း(၃)ခုက ထားဝယ္ျမစ္အေရွ႕ ဘက္ကမ္းမွာ ရွိတယ္။ သာဂရ ၿမိဳ႕ေဟာင္း နဲ႔ ေဝဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြက ထားဝယ္ျမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာ ရွိတယ္။ ထားဝယ္ ျမစ္ႀကီးကို အရံ အတားသေဘာထားၿပီး ရန္သူလာႏိုင္တဲ့ဘက္ကို ျမစ္ထားၿပီး ၿမိဳ႕တည္ခဲ့ရင္ ဒီၿမိဳ႕ေတြကိုဘယ္သူတည္လဲ ေတြးႏိုင္တယ္။
ျမစ္အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့ သာဂရၿမိဳ႕ကို တိုက္ဖ်က္ၿပီး ဒြါရ၀တီ အမတ္ႀကီးက ေညာင္ခရားၿမိဳ႕ကို ျမစ္ အေရွ႕ဘက္ကမ္းမွာ တည္ခဲ့တယ္။ အခိုင္ မာဆုံးေျပာႏိုင္တဲ့ သက္ေသက မင္းႏွဲ လွတည္တဲ့ ထားဝယ္ (သာယာ ၀တီၿမိဳ႕)ပါ။ ထားဝယ္ျမစ္အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာ ရွိတဲ့ သာဂရၿမိဳ႕ကေန ဟံသာ၀တီက လာတိုက္လို႔ ျမစ္အေရွ႕ဘက္ ကမ္းမွာ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ကို ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၁၁၆ (ခရစ္ ၁၇၅၄ ခု)မွာတည္ခဲ့တယ္။ ဒီလိုဘဲ ေညာင္ခရားၿမိဳ႕ကို ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၅၇ ခု ( ခရစ f၉၉၅ ခု)မွာ ဟံသာ၀တီက ဗညားဦးက တိုက္ဖ်က္ၿပီး သာဂရမွာ ဒုတိယအႀကိမ္ ၿမိဳ႕တည္ တယ္။ ေဝဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာလည္း ရွမ္း (ယိုးဒယား)နဲ႔ ဇာတ္လမ္း ေတြ ရွိတယ္။

ဒီအဆိုအရဆိုရင္ သာဂရၿမိဳ႕ ကိုတည္တဲ့ လူေတြမွာ အေရွ႕ဘက္က ရန္သူရွိတယ္လို႔ ေတြးႏိုင္တယ္။ ဒီၿမိဳ႕ သား ေတြရဲ႕မိတ္ေဆြေတြ၊ ေဆြမ်ိဳးေတြက ေျမာက္ဘက္က ျဖစ္ဖို႔မ်ားတယ္။ သာဂရ ၿမိဳ႕တည္ရွိတဲ့ ထားဝယ္ကၽြန္းဆြယ္ေတာ့ အေနာက္ဘက္ပင္လယ္ျပင္နဲ႔ အေရွ႕ ဘက္မွာ ထားဝယ္ျမစ္ ကာထားတယ္။ ေတာင္ဘက္မွာ ပင္လယ္ရွိၿပီး၊ ေျမာက္ ဘက္ဆက္စပ္ ကုန္းေျမ ရွိေပမယ့္ ေပ ၃၀၀၀ ေက်ာ္ ေတာင္တန္းရွိတယ္။
အေစာဆုံး စာေပမွတ္တမ္းျဖစ္တဲ့ ဓမၼရာဇိကေက်ာက္စာ (ခရစ္ ၁၁၉၆ ခု ထိုး)အရ ပုဂံရဲ႕ပိုင္နက္က ေတာင္ဘက္ မွာ ထားဝယ္၊ တနသၤာရီသာမက ထိုင္း ေတာင္ပိုင္း တကြာပါအထိျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္အတြက္ အခက္ အခဲျဖစ္ေလ့ရွိတာက ေက်ာက္စာေတြ၊ မွတ္တမ္းေတြမွာအမ်ားအားျဖင့္ ထား ဝယ္ (အျခားေရးထုံးမ်ား လည္းရွိပါေသး တယ္) လို႔ဘဲေဖာ္ျပေလ့ရွိၿပီး ထားဝယ္ မွတ္တမ္းမ်ားၾကေတာ့ သာဂရ၊ မုတၱီး၊ ေညာင္ခရား၊ေဝဒီ ဆိုတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ေန တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထားဝယ္လို႔ အျခား မွတ္တမ္းေတြက ေဖာ္ျပထားရင္ ထားဝယ္ မွတ္တမ္းအရ ဘယ္ၿမိဳ႕လဲဆိုတာ အရင္ စဥ္းစားရတယ္။
ပုဂံေက်ာက္စာအရ ထားဝယ္ဆိုရင္ ဘယ္ၿမိဳ႕ျဖစ္မလဲ။ ဓမၼရာဇိက ေက်ာက္စာ က ခရစ္ ၁၁၉၆ ခုျဖစ္လို႔ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၅၈ ခု ျဖစ္တယ္။ ထားဝယ္ မွတ္တမ္းေတြအရ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၅၁၇ မွာ ပုဂံက အေလာင္းစည္သူမင္းက သုခနာဂရံၿမိဳ႕ကို တည္တယ္။ ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕ မင္းဆက္ေတြမေတြ႕ရသလို ပ်က္စီးတာ လည္း မေတြ႕ရဘူး။ ေခတ္ကာလနီးလို႔ သုခနာဂရံလို႔ဆိုတဲ့ ပုဂံဘုရင္တစ္ပါး တည္တဲ့ၿမိဳ႕ကို ေနာက္ပုဂံဘုရင္တစ္ပါးက ၿမိဳ႕နာမည္မေရးဘဲ ထားဝယ္လို႔ေက်ာက္ စာထိုးတာ စဥ္းစားစရာပါ။

၁၂ ရာစုထိုး ပုဂံေက်ာက္စာအရ ထားဝယ္ကို ေဖာ္ျပထားလို႔ အနည္း ဆုံးႏွစ္ ၂၀၀ ေရွ႕တိုးႏိုင္တယ္။ အေနာ္ ရထာ မင္းနာမည္ပါတဲ့ အုတ္ခြက္ဘုရားကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ရွင္ေမာ္မွာရတယ္။ က်န္စစ္သားလက္ထက္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕စား ေတြရဲ႕ အုတ္ခြက္ဘုရားေတြ မုတၱီးမွာရ တယ္။ ေနာက္ႏွစ္ (၂၀၀)တိုးၾကည့္ရင္ ပ်ဴေခတ္ထဲေရာက္တယ္။ ေရွး မွတ္တမ္း ေတြအရ တနသၤာရီပ်ဴ၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ ထားဝယ္ ဆိုတာ ပ်ဴ ၁၂ ျပည္ေထာင္မွာ တစ္ခုျဖစ္ တယ္။
ရခိုင္မွာရွိတဲ့ ဓည၀တီနဲ႔လည္း အၿပိဳင္လို႔ဆိုတယ္။ ဒီျမန္မာမွတ္တမ္းေတြ အရအနည္းဆုံးခရစ္မေပၚမွီ (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ေက်ာ္)ကတည္းက ထားဝယ္ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ သာဂရ ထက္ေစာတဲ့ ေအာင္သာ၀တီ၊ ကနက္ သီရိ၊ ေအာင္သာ၀ရနဲ႔ ဘုမၼိေဒ၀နာဂရ ဆိုတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြရွိေပမယ့္ ထားဝယ္ျမစ္ဝွမ္း တစ္ေလ်ာက္ ခရစ္(၅) ရာစုေလာက္မွာ အင္အားႀကီးမားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အင္အားစု တစ္ရပ္ရွိေနၿပီ ဆိုတာ ယုံၾကည္မိတယ္။ ဆရာမစ္ကီ ဟတ္ရဲ႕အဆိုအရ မေလး ကၽြန္းဆြယ္ အေရွ႕ဘက္ကမ္းမွာ ဗုဒၶဘာ သာကို ဦးဆုံးေရာက္ရွိၿပီး မေလးကၽြန္းဆြယ္အေနာက္ျခမ္း(ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔ အေရွ႕ဖ်ားႏိုင္ငံ ေတြ) ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။ ဒီမေလးကၽြန္း ဆြယ္အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိ တိုင္းျပည္ကို Sri Sagara Nagara City လို႔ ဆရာရဲ႕ စာတမ္းမွာေဖာ္ျပထားတယ္။ ဗမာလိုေရး ရရင္ သီရိသာဂရနာဂရၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တယ္။

ခင္ဗ်ား.. ထားဝယ္ေတြေပါ့ဗ်ာလို႔ ဆရာက ၿပဳံးၿပဳံးႀကီးေျပာပါတယ္။ အာစီ ယံယဥ္ေက်းမႈစာတမ္းဖတ္ပြဲမွာ ျမန္မာ ျပည္က ဆရာမစ္ကီဟတ္နဲ႔ဆရာႀကီးဦး စံဝင္းကို ဖိတ္ပါတယ္။ ဒီစာတမ္း ဖတ္ပြဲ မွာ ဆရာမစ္ကီဟတ္ကGateway of Gautama Buddhism to Southeast Asia Peninsula ေခါင္းစဥ္နဲ႔ဖတ္တယ္။ ဒီစာတမ္းမွာ အထက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပ ထားတယ္။

သာဂရၿမိဳ႕ေဟာင္းကို သက္တမ္း သတ္မွတ္တဲ့အခါ အမ်ားထင္တဲ့ ၈ ရာစု အဒီဆိုတာထက္ ေရွးက်တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ဆိုခ်င္ပါတယ္။