တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားေတြ ဘာလုပ္ေနတာလဲ။
ဒီလို ေမးခြန္းမ်ား ဘာခက္တာ မွတ္လို႔ စာသင္ေနတာေပါ့လို႔ ေျပာၾက မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ စာသင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေမးစရာေမးခြန္းေတြ ရွိလာပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားဘ၀ဆိုတာ စာေတြပဲသင္၊ စာေတြပဲက်က္ၿပီး ေန သြားရမွာလား။ အျခားတစ္ဘက္ကလည္း စာမသင္ရင္ ဘာသင္ရမွာလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြပါပဲ။
မိတ္ေဆြ ဆရာတစ္ေယာက္ ရွိပါ တယ္။ ေက်ာင္းတြင္း လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္တဲ့အခါ အၿမဲတမ္း သူ႕လက္သူ႕ ေျခခ်ည္းပဲ လုပ္ေနရတာကို ေတြ႕ရေလ့ ရွိတယ္။ အဲလို ေတြ႕ေနရာတာဟာ တစ္ႏွစ္လည္း မဟုတ္၊ ႏွစ္ႏွစ္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းတြင္း လႈပ္ရွား မႈေတြအတြက္ တီးဝိုင္းခ်ိတ္လည္းသူ၊ သီခ်င္းစုလည္းသူ၊ ဒိုင္ေတြကို ခ်ိတ္ ဆက္တာလည္း သူ ဟိုဟာလည္းသူ ဒီဟာလည္းသူ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕တိုင္း “ဆရာတို႔ေက်ာင္းက ေက်ာင္းသူေက်ာင္း သားေတြ ဘာလုပ္ေနၾကတာလဲ ဆရာ ရယ္”လို အားမလို အားမရ စိတ္ပ်က္ လက္ပ်က္ ေမးမိပါတယ္။
သူ႕အေျဖက “ေက်ာင္းသားေတြက ဒါေတြ လုပ္ဖို႔ စိတ္မဝင္စားဘူး” တဲ့။
ဒီေနရာမွာ ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြကို ေရာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား ေတြကိုပါ ေမးစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိလာပါတယ္။
ပထမဆုံး ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား ေတြကို ေမးခြန္းသုံးခု ေမးခ်င္ပါတယ္။
(၁) ဘာေၾကာင့္ ဦးစီးဦး႐ြက္ျပဳၿပီး မလုပ္ၾကတာလဲ။
(၂) ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြကေန တဆင့္ သင္ယူစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ဆိုတာ မသိဘူးလား။ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။
(၃) ေက်ာင္းတြင္း ကာယဥာဏ လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ဘာရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပါဝင္ေနတာလဲ။
ေခတ္က အရင္ေခတ္ကလို အရာ ရာကို ပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ေခတ္ မဟုတ္ ေတာ့ပါဘူး။ ေက်ာင္းသား သမဂၢေတြ ေတာင္ ထိုက္သင့္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ခြင့္ရွိေနတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ေက်ာင္းသားေတြက ဘာေၾကာင့္ ေက်ာင္း တြင္း လႈပ္ရွားမႈေတြကေနတဆင့္ သင္ယူ လို႔ ရႏိုင္တာေတြကို မသင္ယူၾကတာလဲ။
တကၠသိုလ္ဆိုတာ စာခ်ည္း သက္သက္ သင္ဖို႔ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို တကၠသိုလ္ေတြ ေခတ္ေကာင္းစဥ္အခါ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူ ဘ၀ပီပီျပင္ျပင္ ရခဲ့စဥ္အခါက ေက်ာင္း တက္ခဲ့သူေတြ ေကာင္းေကာင္း သိၾကပါ တယ္။ အဲလို ေျပာလို႔ ေခတ္မေကာင္း စဥ္က ေက်ာင္းသားေတြ မရၾကဘူးလို႔ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ ေခတ္မေကာင္း ေပမဲ့လည္း ယူတတ္တဲ့ ေက်ာင္းသား ေတြကရတဲ့နည္းနဲ႔ ရသေလာက္ ယူၾက တာကို ကိုယ္ေတြ႕ မ်က္ျမင္ ေတြ႕ခဲ့ဖူး ပါတယ္။
တကၠသိုလ္တြင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ား ကေန လူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံမႈ၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ ေငြေၾကးစိစစ္သုံးစြဲမႈ စတာ ေတြကို သင္ယူႏိုင္သလို ကိုယ့္ရဲ႕ လူမႈေရး အရင္းအျမစ္ႂကြယ္၀မႈကိုလည္း တည္ေဆာက္ႏိုင္ပါတယ္။
ဆိုလိုတာက သီခ်င္းဆိုၿပိဳင္ပြဲ အတြက္ ဦးစီးဦး႐ြက္ျပဳတဲ့ေနရာမွာ ပါမယ္ဆိုရင္ တီးဝိုင္းအဖြဲ႕သားေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးမယ္။ အခ်ိတ္အဆက္ရမယ္။ သူတို႔ဘယ္လို အလုပ္လုပ္တယ္၊ ဂီတ သမားေတြရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထား၊ သူတို႔ရဲ႕ အလုပ္သေဘာ သဘာ၀က ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာ သိႏိုင္မယ္။ သူတို႔နဲ႔ဘယ္လို ခ်ိတ္ဆက္ရတယ္။ တီးဝိုင္းတစ္ဝိုင္းငွားရင္ ဘယ္ေလာက္ ကုန္က်တယ္စသျဖင့္ သင္ယူစရာ ေလ့လာစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
အားကစားပြဲဆို အားကစားပြဲ အေလၽွာက္၊ ကိုယ္ကာယႀကံ႕ခိုင္မႈပြဲဆို ရင္လည္း ကိုယ္ကာယႀကံ႕ခိုင္မႈ ပြဲ အေလၽွာက္ ယူတတ္ရင္ ယူတတ္ သေလာက္ ရႏိုင္ပါတယ္။
လက္ရွိမွာေတာ့ အဲဒီ သင္ယူ စရာေတြ အမ်ားႀကီးကို ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြကပဲ ထပ္ခါ ထပ္ခါ သင္ယူေနရ သလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူမႈေရး အရင္း အျမစ္ႂကြယ္၀မႈကလည္း ဆရာ၊ ဆရာမေတြကပဲ တစ္ႏွစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္ တိုးပြားလာေနတာပါပဲ။
ဒီေနရာမွာ ဆရာဆရာမေတြကို ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းေပၚလာပါတယ္။
(၁) ဘာေၾကာင့္ ကိုယ္ခ်ည္း လုပ္ေနရတဲ့ အေျခအေနႀကီးကို ခ်ိဳးဖ်က္ ဖို႔ မႀကိဳးစားတာလဲ။
(၂) ကိုယ္တိုင္ဝင္လုပ္တာနဲ႔ စီမံ ကြပ္ကဲတာ မတူဘူးဆိုတာ မသိဘူးလား။
(၃) ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ဦးစီးဦး႐ြက္ ျပဳတတ္လာဖို႔ ဆြဲေခၚရမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ခက္ခဲေနလို႔လဲ။
လက္ရွိ အေျခအေနဟာ အေပၚမွာ ေျပာခဲ့သလိုပဲ အရင္ေလာက္ ပိတ္ပင္ တားဆီးမႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီအခြင့္ အေရး ဒီအေျခအေနကို အသုံးခ်ၿပီး ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြ ဦးစီး ဦး႐ြက္ျပဳတတ္လာေအာင္ လုပ္လို႔ မရဘူးလား။
အခုအေျခအေနက ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြကပဲ အစစအရာရာ စီစဥ္ၿပီး ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြက အခန္႔ သားဝင္ေမၽွာလိုက္ ပြဲၿပီးမီးေသ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ ဆရာပါမွ ျဖစ္မယ္ဆိုတာမ်ိဳး ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ေပမယ့္ အခုလိုမ်ိဳး အစစအရာရာ လုပ္ေနရ တာမ်ိဳးကေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ ျဖစ္ ႏိုင္ရင္ အနည္းငယ္ ႀကီးၾကပ္ လမ္းၫႊန္ ႐ုံမွတပါး မပါသင့္ပါဘူး။
ဒီအေျခအေနကို ခ်ိဳးဖ်က္ဖို႔ ႀကိဳးစားသင့္ေနပါၿပီ။ ေက်ာင္းတြင္း လႈပ္ရွားမႈေတြကို ေက်ာင္းသူေက်ာင္း သားေတြက ဦးစီးဦး႐ြက္ ျပဳတတ္လာတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္လာေအာင္ ဝိုင္းဝန္း ဖန္တီးဖို႔ လိုေနပါၿပီ။
အဲလို ဖန္တီးတဲ့ေနရာမွာ ေက်ာင္း သား သမဂၢေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကလည္း အေရးပါပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ ဆရာမေတြကို ေမးသလို ေနာက္ထပ္ ေမးခြန္းထုတ္စရာတစ္ခုက ေက်ာင္းသား သမဂၢေတြကိုပါ။
ေက်ာင္းျပင္ပႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး ေက်ာင္းသားသမဂၢေတြရဲ႕ ပူးေပါင္း ပါဝင္မႈ တက္ႂကြမႈ ထိုက္သင့္တဲ့ အေလ်ာက္ အားရေက်နပ္ဖြယ္ရွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ တစ္ခုသတိ ထားမိတာက ေက်ာင္းတြင္းႏိုင္ငံေရးလို႔ ေခၚတဲ့ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား ေတြ ရဲ႕အခြင့္အေရး၊ လက္ရွိ ပ်က္ယြင္းေနတဲ့ တကၠသိုလ္ေရစီးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လႈပ္ရွားမႈကို မေတြ႕ရသေလာက္ပါပဲ။
ျပႆနာေတြ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြ၊ စည္း စနစ္ အားနည္းေတြနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း ဝင္းအတြင္းမွာ သမဂၢေတြအေနနဲ႔ လုပ္ စရာအလုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးမွ အမ်ား ႀကီးပါပဲ။
(က) ေက်ာင္းဝန္းက်င္ အမႈိက္ ကင္းစင္ေနၿပီလား။
(ခ) စာသင္ခန္းေတြက စာသင္ ခ်င္စရာ ေကာင္းတဲ့ ဝန္းက်င္ ျဖစ္ရဲ႕ လား။ မိုးရာသီဆို မိုးယို၊ ေႏြရာသီဆို ေနထိုး၊ ေဆာင္းရာသီဆို ေလတိုးတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ေနသလား။
(ဂ) ေက်ာင္းအိမ္သာေတြ သန္႔ သန္႔ရွင္းရွင္း ရွိရဲ႕လား။ အိမ္သာေရာ အသုံးျပဳခြင့္ရရဲ႕လား။
(ဃ) ေက်ာင္းတြင္းမွာ ေရပုံမွန္ ရရဲ႕လား။
(င) ဆရာဆရာမေတြ စာေကာ ေကာင္းေကာင္း သင္ရဲ႕လား။
(စ) ေက်ာင္းတြင္းမွာ လုပ္တဲ့ စီမံကိန္းေတြ လာဘ္စားမႈ ကင္းရဲ႕လား။
(ဆ) ေက်ာင္းတြင္းလႈပ္ရွားမႈ ေတြေရာ ပုံမွန္ လုပ္ျဖစ္ရဲ႕လား။
(ဇ) ေက်ာင္းတြင္းမွာ မူးယစ္ေဆးဝါး ပ်ံ႕ႏွံမႈ ဘယ္လိုအေျခအေနရွိလဲ။
(ဈ) ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ အရက္ဆိုင္ေရာက္တာ နည္းလာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ၾကမလဲ။
(ည) စာၾကည့္တိုက္ေတြ အသက္ ဝင္လာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ၾကမလဲ။
(ဋ) အသင္းအဖြဲ႕ေတြ ထြန္းကား လာေအာင္ ဘယ္လို ႀကိဳးစားၾကမလဲ။
စျဖင့္ လုပ္စရာေတြ ေတာင္ပုံ ရာ ပုံပါ။
ဆႏၵျပပြဲေတြမွာ ပါဝင္ေနမွ မဟုတ္ ပါဘူး။ သမဂၢေတြေက်ာင္းတြင္း ႏိုင္ငံေရး ကို ေကာင္းေကာင္း လုပ္မယ္ဆိုရင္ ေက်ာင္းျပင္ပႏိုင္ငံေရးကို သြယ္ဝိုက္ေသာ နည္းနဲ႔ အေထာက္ အပံ့ျဖစ္ေနပါတယ္။
ကိုယ့္အခြင့္အေရး ကိုယ္သိ၊ ကိုယ့္ တာဝန္ ကိုယ္သိတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ျပင္ပေလာကေရာက္ရင္လည္း သူ႕ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္၊ အခြင့္အေရးနဲ႔ ေစာင့္စည္း လိုက္နာရမယ့္ တာဝန္ေတြကို သိၿပီး သားျဖစ္လို႔ ျပင္ပႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွား မႈေတြမွာ ပါဝင္ပူးေပါင္းဖို႔ ဝန္ေလးၾက မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္ သမဂၢေတြအေနနဲ႔ ကိုယ့္ ရဲ အရင္းမူလ အလုပ္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းတြင္း ႏိုင္ငံေရးကို ေသေသခ်ာခ်ာ အာ႐ုံစိုက္ၿပီး လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္။ လုပ္တဲ့ အခါမွာလည္း ပူးေပါင္းအေျဖရွာတဲ့ ခ်ည္းကပ္မႈမ်ိဳးနဲ႔ လုပ္ဖို႔ကို မေမ့သင့္ပါဘူး။ မလိုဘူး၊ ကန္႔ကြက္တယ္ဆိုတာအျပင္ ဘယ္လို မ်ိဳးလုပ္ၾကရေအာင္ဆိုတဲ့ အေျဖကိုပါ စဥ္းစားထားဖို႔ လိုပါတယ္။
အေပၚမွာ ေမးခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အျပန္အလွန္ ေမးၾက အေျဖရွာၾကဖို႔ လိုပါတယ္။
အခုအေျခအေနက ဆရာကန္ ေတာ့ပြဲကိုေတာင္ အခမ္းအနား ျပင္တာ အစ ပန္းကန္ေယာက္ခြက္ ငွားတာအဆုံး ဆရာဆရာမ ေတြက ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳၿပီး လုပ္ေနရတယ္လို႔ သိပါတယ္။ ဒါဟာ ေတာ္ေတာ္ကို မျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစျဖစ္ ပါတယ္။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ရွက္တတ္ရင္ လဲေသဖို႔ေတာင္ ေကာင္းပါ တယ္။
အခ်ဳပ္အေနနဲ႔ အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြဆရာရဲ႕ အေျပာကို ေဖာက္သည္ ခ်ခ်င္ပါတယ္။
“အခုလိုမ်ိဳး ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္တတ္တယ္၊ လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းက ေကာင္း ေကာင္း လုပ္ခဲ့လို႔ပါ”
တကၠသိုလ္ဆိုတာ အျပင္ေလာက အေသးစားေလးတစ္ခု ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း တကယ့္ေလာကထဲ ေရာက္ တဲ့အခါ ထိုက္သင့္တဲ့အေလ်ာက္ တည္ တည္ၿငိမ္ၿငိမ္နဲ႔ ျဖတ္သန္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါ တယ္။
အဲလို ျဖစ္ဖို႔အခုခ်ိန္မွာ အားလုံး ႀကိဳးစားၾကဖို႔ အခ်ိန္မေႏွာင္းေသးပါ။ အားလုံး ေရစီးမွာ ေမၽွာလိုက္ေနတဲ့ အေျခအေနက ႐ုန္းထၾကရေအာင္ပါ။
