လ၀ပူရ

0
878

ျမန္မာမင္းမ်ား အေရးေတာ္ပုံ ၆ ေစာင္တြဲ (စတုတၳအႀကိမ္) မဟာအတု လမင္းႀကီး ျပဳစုသည့္ ေညာင္ရမ္း မင္းတရား အေရးေတာ္ပုံ (စာ ၄၀၁)တြင္ ေတာင္ပုံလ၀ဆိုတဲ့ အမည္ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

ယိုးဒယားေတာ္ဝင္ ေျမပုံမ်ား မွာလည္း ထားဝယ္ အေရွ႕ဘက္ျခမ္း ယိုးဒယား နယ္စပ္တစ္ေလၽွာက္ ထားဝယ္ နဲ႔ ယိုးဒယားၾကား ႏွစ္ဖက္စစ္တပ္ေတြ လုံၿခဳံေရးေဖာ္ျပတဲ့အခါ လ၀ခံတပ္ဆို တာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဒီအေရးေတာ္ပုံ မွတ္တမ္းအရ ၁၆၁၃ ခုႏွစ္ ကာလမ်ားက ထားဝယ္ အေျခအေနကို မွတ္တမ္းတင္ထားပါ တယ္။ သီေပါ ေစာ္ဘြားအေၾကာင္းလည္း ေတြ႕ရလို႔ ၿမိဳ႕ေဟာင္း (သာဂရ) ေက်း႐ြာ အနီးက သီေပါတိုက္ေက်ာင္းကလည္း သမိုင္းတစ္ခုကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ စိတ္ဝင္စားတာက ေတာင္ပုံလ၀ဆိုတဲ့ လူေတြအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။

lopburi-thailand
” လ၀”  ဆိုတာ ဘယ္သူေတြလည္း ရွာၾကည့္တဲ့အခါ ကခ်င္ အစု၊ ကယား အစု၊ ကရင္စု၊ ခ်င္းစု၊ ဗမာစု၊ မြန္စု၊ ရခိုင္စု၊ ရွမ္းစုဆိုတဲ့ လူမ်ိဳး ၁၃၅  မ်ိဳး မွာ ရွာမေတြ႕ဘူး။ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ သန္းထြန္းရဲ႕ ျမန္မာသမိုင္းပုံ (၂၀၀၄ ခုႏွစ္) မွာ ခရစ္ႏွစ္ ၁ ရာစု ေလာက္ကစၿပီး ကုန္းေန လူၫိုေတြဟာ မဒမပင္လယ္ေကြ႕ ဝန္းက်င္မွာ ေနထိုင္ၾကတယ္။ အဲဒီလူစု မွာ မြန္၊ ပေလာင္၊ ၀နဲ႔ ရယန္ေတြက ထင္ရွားတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ေတြ႕ရတယ္။ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ လူ႕ စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဌာန၊ ၀တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ လူမႈစီးပြားေရး ဘ၀ ( ၁၉၉၉-ဇူလိုင္လ၊ စာ ၈၄) တြင္ ၀တိုင္း ရင္းသားမ်ားကို အခ်ိဳ႕က လ၀လို႔ ေခၚတယ္လို႔ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဆရာႀကီး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွရဲ႕ သုေတသနစာတမ္းမ်ား         (၁၉၉၈)စာအုပ္မွာ ေလာ့ဗူရီ (သို႔မဟုတ္) လာဗိုလို႔ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီေလာ့ဗူရီ  ( Lopburi ) ဆိုတာ လ၀ပူရလို႔ ပညာရွင္ အခ်ိဳ႕က ဆိုတယ္။     အဓိပၸာယ္ျပန္ရင္ လ၀ၿမိဳ႕ေတာ္လို႔ ရပါတယ္။ ယိုးဒယား မွာရွိတဲ့ ဒြါရ၀တီေခတ္ ( ေအဒီ ၆ ရာစုမွ ေအဒီ ၁၁ ရာစုထိ) မွာ ပထမၿမိဳ႕ေတာ္က နခုံပထုံ (သို႔) ပရပထုံျဖစ္ၿပီး ဒုတိယ ၿမိဳ႕ေတာ္က ေလာ့ဗူရီ ျဖစ္ပါတယ္။
ေလာ့ဗူရီၿမိဳ႕ဟာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ ေျမာက္ဘက္ မိုင္ ၁၀၀ ခန္႔မွာ တည္ရွိၿပီး ယိုးဒယားႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းမွာ တည္ရွိ ပါတယ္။ ေရွးယဥ္ေက်းမႈ အမ်ားစု ထြန္း ကားခဲ့တဲ့အတိုင္း ေလာ့ဗူရီျမစ္ကို အေျခ ျပဳတယ္။ ေခ်ာင္ဖရာျမစ္ထဲကို ေလာ့ဗူရီ ျမစ္က စီးဝင္ပါတယ္။ ယိုးဒယားတို႔ရဲ႕ ေ႐ႊေခတ္ျဖစ္တဲ့ အယုဒၶယေခတ္ ထူေထာင္ ႏိုင္ဖို႔ ေလာ့ဗူရီဟာ အေရးပါဆုံးျဖစ္ ေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။
၁၃ ရာစု ေရာက္တဲ့အခါ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဆူကိုထိုင္းႏိုင္ငံ ေပၚ ထြန္းခဲ့ေပမယ့္ ေလာ့ဗူရီကေတာ့ ဆက္ လက္ ထြန္းကားခဲ့တယ္။ အယုဒၶယ ေခတ္ရဲ႕ အထင္ရွားဆုံး ဘုရင္န႐ိုင္က ေလာ့ဗူရီမွာ နန္းေတာ္ေဆာက္ၿပီး သူ႕ ဘ၀ရဲ႕အခ်ိန္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေလာ့ဗူရီမွာဘဲ ကုန္ဆုံးေစတယ္လို႔ ေတြ႕ ရတယ္။ ဒီေနာက္မွာေတာ့ ေလာ့ဗူရီ ဟာ က်ဆင္းသြားခဲ့ပါတယ္။

၂၀ ရာစုအစ ေလာက္မွာ ေမာင္းကြတ္ဘုရင္ (ရာမ ၄)က သူရဲ႕ ႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ေတာ္ဝင္နန္း ေတာ္ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ေလာ့ဗူရီကို ျပန္လည္အသက္သြင္းခဲ့ တယ္။
သုေတသနေတြအရ ေလာ့ဗူရီေဒသ မွာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၀၀နဲ႔ ၄၀၀၀ ေလာက္ကတည္းက လူေနထိုင္ေန ၿပီလို႔ သိရတယ္။ ေက်ာက္လက္နက္ေတြ၊ ေၾကးလက္နက္ေတြနဲ႔ သခ်ႋဳင္းရာေတြ ေတြ႕ရတယ္။ ယိုးဒယားေျမာက္ပိုင္း မွတ္ တမ္းေတြအရ ေလာ့ဗူရီကို ေအဒီ ၆၄၈ခု မွာ ကလဝါနဒစ္ဘုရင္ ( King Kala-varnadish) က တည္ေထာင္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒီဘုရင္က အခုပါကစၥတန္ (ေရွးက အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္း)ရွိ တကၠသီ လာက လာတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ေနာက္ယိုးဒယား မွတ္တမ္း တစ္ခု ကေတာ့ ယိုးဒယားေျမာက္ပိုင္း တိုင္းျပည္ တစ္ခုက ကကဘတ္ဘုရင္ ( King Kakabatr) ဆိုတာရွိတယ္။ ဒီဘုရင္က သကၠရာဇ္တစ္ခုကို ေအဒီ ၆၃၈ မွာ တီထြင္ ခဲ့တယ္။ ေလာ့ဗူရီေဒသမွာ ဒီသကၠရာဇ္ကို သုံးေနတုန္းလို႔ ဆိုတယ္။ စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းတာက ျမန္မာသကၠရာဇ္ကလည္း ဒီႏွစ္မွာ စတယ္။ ဝီကီပီဒီယား ( Wiki-pedia) ရဲ႕ History of Lopburi မွာ ဖတ္ၾကည့္ပါ။ ဒီဘုရင္ရဲ႕သားျဖစ္သူ ကလဝါနဓဇ ဘုရင္( King Kakabatr) က ၆၃၈ ခု ေနာက္ပိုင္း ဆယ္စုႏွစ္ အနည္းငယ္အၾကာမွာ ေလာ့ဗူရီ ၿမိဳ႕ကို တည္တယ္လို႔ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေလာ့ဗူရီမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ လက္ရာေတြထဲမွာ အေရးႀကီးဆုံး ေတြ႕ရွိ ခ်က္ကေတာ့ မြန္ေက်ာက္စာ ျဖစ္ပါ တယ္။ မြန္စာေပ သမိုင္းအရ ဒီေက်ာက္ စာကို ေခတ္ဦးမြန္စာေပလို႔ သတ္မွတ္ ပါတယ္။ ေအဒီ ၈ ရာစု (လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ေပါင္း ၁၂၀၀ ေက်ာ္က)လို႔ သတ္မွတ္တာ လည္း ေလ့လာရပါတယ္။ ဒီေက်ာက္စာ ကို ၁၉၀၄ ခုႏွစ္မွာ ေတြ႕ခဲ့ၿပီး အခု ဘန္ေကာက္ရွိ အမ်ိဳးသားျပတိုက္မွာ ျပ ထားတယ္။
ဒီေလာ့ဗူရီ ေက်ာက္စာပါ အေရး အသား အကၡရာမ်ားက ေအဒီ ၆ ရာစုလို႔ သတ္မွတ္တဲ့ ပရပထုံ မြန္ေက်ာက္စာ (ယိုးဒယား)နဲ႔ ခမာ ေက်ာက္စာမ်ားရဲ႕ အေရးအသား အကၡရာ အလြန္တူတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေအဒီ ၅ ရာစုလို႔ သတ္မွတ္တဲ့ သေရေခတၱရာ ေက်ာက္စာ ( ျမန္မာ)တို႔နဲ႔လည္း နီးစပ္တယ္လို႔ ဆရာႀကီး ႏိုင္ပန္းလွက ေရးခဲ့တယ္။ ဒီေက်ာက္စာ မင္ကူးကို ဆရာႀကီး ေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွ နဲ႔ ဆရာႀကီး ဦးသာျမတ္တို႔က ဘာသာ ျပန္ခဲ့တယ္။ အလႉမွတ္တမ္း တစ္ခုျဖစ္ ေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။
တ႐ုတ္မွတ္တမ္းေတြအရ ေလာ့ဗူရီ ကို တိုလိုေဟာ္ (သို႔) တိုလိုပိုတီ ဆိုၿပီး ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ တန္မင္းဆက္ ( ၆၁၈-၉၀၇ ေအဒီ)၊ ဆုန္မင္းဆက္ ( ၉၆၀-၉၀၇ ေအဒီ)ေတြမွာ တ႐ုတ္ျပည္ကို သံအဖြဲ႕    ေတြ ေစလြတ္ခဲ့တယ္။ ေအဒီ ၁၁၁၅ မွာ ဆိုရင္ တစ္ႏွစ္တည္း ၂ ႀကိမ္ ေစလြတ္ခဲ့ တယ္။ ဒီအခ်ိန္ ဆုန္မွတ္တမ္းေတြမွာ ေလာ့ဗူရီကို လိုဟူဆိုၿပီး ေဖာ္ျပပါတယ္။ မာကိုပိုလို ( ၁၂၇၁-၁၃၆၈)ရဲ႕ မွတ္တမ္း အရ ေလာ့ဗူရီကို လိုကတ္လို႔ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ဂ်င္ဂ်စ္ခန္ရဲ႕ တပ္ေတြဟာ ယူနန္နယ္နဲ႔ ေဝးလြန္းတဲ့အတြက္ ေလာ့ဗူရီကို သြား ေရာက္ တိုက္ခိုက္ျခင္းမလုပ္ခဲ့ဘူးလို႔ ေရးသား ထားပါတယ္။
ေလာ့ဗူရီသမိုင္းကို ေလ့လာတဲ့အခါ ထင္ရွားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးကို ေတြ႕ရပါတယ္။ သမိုင္း မွတ္တမ္းေတြမွာ စမၼေဒဝီလို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွက မြန္ဘုရင္မလို႔ ဆိုပါတယ္။ စမၼေဒဝီဟာ ေလာ့ဗူရီကေန ေအဒီ ၇ရာစု ဒုတိယအပိုင္းေလာက္မွာ ရဟန္း ၅၀၀ အပါအဝင္ ေနာက္လိုက္မ်ားစြာနဲ႔ ယိုးဒယား ေျမာက္ပိုင္း ဇင္းမယ္အနီးရွိ လန္ဖြန္း ၿမိဳ႕ကို ထြက္ခြာခဲ့တယ္။ ယိုးဒယားေတြရဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္အရ ဒီလန္ဖြန္းၿမိဳ႕ကို စမၼ ေဒဝီ တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ဟာရီဘုဥၥလို႔ လည္း ေခၚတယ္။
ေအဒီ ၁၅ ရာစု ဆရာေတာ္ ေဗာဓိ ရာမ္သီေရးသားတဲ့မွတ္တမ္းကို စမၼေဒဝီဝံ သလို႔ေခၚတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းအရ စမၼေဒဝီ ဟာ ေလာ့ဗူရီ ဘုရင္၏ သမီးေတာ္ျဖစ္ၿပီး ရာမညမြန္ဘုရင္နဲ႔ လက္ထပ္ခဲ့တယ္။ ေအဒီ ၆၆၃ မွာ ခင္ပြန္းကို စြန္႔ခြာၿပီး ယိုးဒယား ေျမာက္ပိုင္းရွိ လန္ဖြန္းကို သာသနာျပဳ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ သြားခဲ့ တယ္။ ဒီလို သြားတဲ့အခါ ကိုယ္ဝန္ပါ သြားၿပီး လန္ဖြန္းမွာ အႁမြာသားေတာ္ ႏွစ္ပါး ေမြးတယ္။ သားေတာ္တစ္ပါးက လန္ဖြန္း ဘုရင္ျဖစ္လာၿပီး အျခားတစ္ပါး က လန္းပိုင္မွာ ဘုရင္ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
အခုအခ်ိန္မွာ လ၀ လို႔ေခၚတဲ့ ၀လူမ်ိဳးေတြကို ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း ျမန္မာ-တ႐ုတ္ နယ္စပ္ေဒသမွာပဲ ရွိ တယ္လို႔ ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀၀ခန္႔က တည္ ေထာင္ခဲ့တဲ့ ဒြါရ၀တီေခတ္မွာ လ၀ ေခၚ ၀လူမ်ိဳးေတြဟာ အေရးပါတဲ့ လူမ်ိဳးေတြ လားဆိုတာ ေလ့လာစရာတစ္ခု ျဖစ္ တယ္။ ေလာ့ဗူရီဟာ လ၀ပူရ – လ၀ၿမိဳ႕ ေတာ္ဆိုရင္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ လူမ်ိဳးစု ျဖစ္စရာရွိပါတယ္။ ဒြါရ၀တီကို မြန္တိုင္း ျပည္လို႔ သတ္မွတ္ရင္ မြန္အုပ္ခ်ဳပ္သူ ေတြနဲ႔ မြန္တိုင္းရင္းသားအမ်ားစု ျဖစ္ႏိုင္ ေခ်ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ လ၀ ေခၚ ၀ လူ မ်ိဳးေတြလည္း ရွိတယ္လို႔ ေတြးဆႏိုင္ပါ တယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ေက်ာ္က ေရးသားခဲ့တဲ့ ျမန္မာမင္းမ်ား အေရး ေတာ္ပုံ (၆)ေစာင္တြဲ ( စတုတၳအႀကိမ္)  မဟာအတုလ မင္းႀကီးျပဳစုသည့္ ေညာင္း ရမ္း မင္းတရား အေရးေတာ္ပုံ (စာ ၄၀၁)ပါ ေတာင္ပုံလ၀ဆိုတာ ဒီလူေတြလား ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။ ဒီက်မ္း အလိုအရ ၁၆၀၀ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ လ၀ ေခၚ ၀ လူမ်ိဳးေတြ ေရးၿမိဳ႕နဲ႔ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ ၾကား မွာရွိေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ကၽြန္ ေတာ္တို႔ သမိုင္းကိုေလ့လာတဲ့အခါ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ့ အေၾကာင္း အရာ မ်ားစြာရွိေၾကာင္း သတိထား မွတ္သား မိပါတယ္။ အထူးအျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မထူေထာင္ႏိုင္ဘဲ အင္အားႀကီး လူမ်ိဳး စုမ်ားနဲ႔ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳး စုငယ္မ်ားအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။