ယခင္ကစစ္ေရး ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့ဖူးသည့္ ေဒသမ်ားရွိေက်ာင္းထြက္ခဲ့သည့္ကေလးငယ္ မ်ား၏ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္သည္မူလတန္းပညာကိုဆုံးခန္းတိုင္မသင္ၾကားခဲ့ရဟု မြန္ျပည္လူ႕အခြင့္အေရး ေဖာင္ေဒးရွင္း၏ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ကေလး အခြင့္အေရး အစီအစဥ္ မွဇြန္လ ၂ ရက္ေန႔က ထုတ္ေဝလိုက္သည့္ ” ခ်ိဳ႕တဲ့ လွမ္းေဝးပညာေရး” အစီရင္ခံစာ အရသိရသည္။
ကေလးငယ္မ်ား ေက်ာင္းထြက္ရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကိုသိႏိုင္ရန္လက္ရွိ အခ်ိန္အထိနယ္ေျမေအးခ်မ္းမႈမရွိေသး သည့္မြန္ျပည္နယ္ ေရးၿမိဳ႕နယ္၊ကရင္ျပည္နယ္ ၾကာအင္းဆိပ္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ရွိမြန္လူမ်ိဳး အမ်ားစု ေနထိုင္ေသာ ေက်း႐ြာေပါင္း ၁၇႐ြာမွ ႐ြာသူ ႐ြာသား ၁၄၆ ဦးတို႔အား ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မတ္လ အထိေတြ႕ဆုံေမးျမန္း စစ္တမ္းေကာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ယင္းစစ္တမ္းအရေက်ာင္းထြက္သည့္ကေလး ၈၈ ဦးအနက္ ၃၀ ဦးခန္႔သည္မူလတန္းပညာကိုဆုံးခန္းတိုင္ေအာင္မသင္ၾကားခဲ့ရဟု ယင္းအစီအစဥ္ တာဝန္ခံ မိေထာခ်မ္း ကရွင္းျပသည္။
” အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကမိသားစု အသက္ေမြးမႈအခက္အခဲေၾကာင့္ျဖစ္တယ္” ဟု မိေထာခ်မ္းကဆိုသည္။
၎ျပင္ပညာေရး ကုန္က်စရိတ္ျမင့္မား ျခင္း၊ အလယ္တန္း အထက္တန္းပညာ ဆက္လက္သင္ၾကားရန္ စာသင္ေက်ာင္း မရွိျခင္း၊ အျခားေဒသသို႔သြားေရာက္သင္ ၾကားရျခင္း၊ မိသားစုဝင္ေငြအတြက္ စာသင္ေက်ာင္းစြန္႔ခြာကာအလုပ္လုပ္ရျခင္း၊ ဆင္းရဲေသာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းအေနျဖင့္ပညာေရးတန္ ဖိုးႏွင့္ အသုံးဝင္ပုံကို နားလည္ရန္ခက္ခဲျခင္းစသည့္အေၾကာင္း အခ်က္မ်ားေၾကာင့္လည္း ကေလးငယ္မ်ား ေက်ာင္းထြက္ခဲ့ရသည္ဟု ေျပာသည္။
ထိုေဒသမ်ားတြင္အစိုးရစာသင္ေက်ာင္း မ်ား၊ မြန္ျပည္သစ္ပါတီလက္ေအာက္ရွိ မြန္ပညာေရးဌာနမွ ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရႏွင့္မြန္ပညာေရးဌာနတို႔ပူးတြဲဖြင့္လွစ္ ထားသည့္စာသင္ေက်ာင္းမ်ားရွိၿပီး အမ်ားစုသည္မြန္ပညာေရး ဌာနမွဖြင့္လွစ္ ထားသည့္ေက်ာင္းမ်ား ျဖစ္သည္။
” ဒီေဒသေတြကလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ အစည္း ေပါင္းစုံလႈပ္ရွားေနတဲ့ေဒသေတြျဖစ္တယ္၊ မြန္လဲရွိမယ္ကရင္ၿပီးေတာ့အစိုးရတပ္ ေတြလဲရွိတယ္၊ ဆိုေတာ့နယ္ေျမေအးခ်မ္းမႈကေတာ့ မရွိေသးဘူးလို႔ေျပာလို႔ရတယ္၊ ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရးဆိုရင္လဲၿခံလုပ္တယ္ျပည္ပထြက္တယ္ အဲဒါေတြကလဲပညာေရးကိုထိခိုက္ေစတယ္” ဟု မြန္ျပည္လူ႕အခြင့္အေရးေဖာင္ေဒး ရွင္းမွ ႏိုင္စေဝါမြန္က ေျပာသည္။
အစီရင္ခံစာအတြက္ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနလက္ေအာက္ရွိ မူလတန္းေက်ာင္း ၁၀၃ ေက်ာင္း၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ ဩဇာပို မိုလႊမ္းမိုးေသာပူးေပါင္းေက်ာင္း ၁၀ ေက်ာင္းႏွင့္ မြန္အမ်ိဳးသားပညာေရးဌာနလက္ေအာက္ရွိ စာသင္ေက်ာင္း ၁၀ ေက်ာင္းတို႔ကိုလည္း မြန္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ကေလးအခြင့္အေရးအစီအစဥ္မွစစ္တမ္းေကာက္ယူထားခဲ့သည္။
