အေမရိကန္အေျခစုိက္ Freedom House အဖြဲ႕၏ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာတြင္ ထုိင္းကုိ လြတ္လပ္ခြင့္ မရွိေသာ (Not Free) ႏုိင္ငံအျဖစ္ ေဖာ္ျပလိုက္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ အတြင္းရွိ ျမန္မာ၊ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ ဗီယက္နမ္တုိ႔ႏွင့္ အတူ ယင္းအဆင့္တြင္ သတ္မွတ္ျခင္းခံလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။
ထုိင္းသည္ ၁၉၉၉ မွ ၂၀၀၅ အထိ လြတ္လပ္သည့္ အဆင့္ရွိေသာ (Free) ႏုိင္ငံ၊ ယင္းေနာက္ ယမန္ႏွစ္အထိ အတုိင္းအတာ တစ္ရပ္ အထိလြတ္လပ္သည့္ ႏိုင္ငံ (Partially Free) အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ Not Free အဆင့္ ၀င္သြားျခင္းျဖစ္သည္။
ထုိင္းအာဏာသိမ္း အစုိးရသည္ အေရးေပၚဥပေဒ ျပဌာန္းထားျခင္း၊ လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားကုိ ပိတ္ပင္ျခင္း၊ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ပညာရပ္ဆုိင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္တုိ႔ အေပၚ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ထုိသုိ႔ေသာ အဆင့္သတ္မွတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း Freedom House ၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ယင္းအျပင္ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ား၊ ပညာရွင္မ်ား၊ ေက်ာင္းသားမ်ား၊ သတင္းစာဆရာမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခား စာေရးဆရာမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား အေပၚ ပစ္မွတ္ထား ျပစ္ဒဏ္ခ်ခ့ဲေၾကာင္းလည္း အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
သုိ႔ေသာ္ ယင္းသုိ႔ Not Free အဆင့္ျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္းကုိ ထုိင္း စစ္တပ္လႊမ္းမိုးေသာ လႊတ္ေတာ္၏ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ ေကာ္မတီက ပယ္ခ်လိုက္ၿပီး ထုိင္းျပည္သူမ်ားမွာ ေပ်ာ္ရြင္ေနၿပီး ဘ၀ကုိ ပုံမွန္ အတုိင္း ျဖစ္သန္းေနထုိင္ ေနသျဖင့္ ထုိင္းကုိ ထုိသုိ႔ ဒီမုိကေရစီ မက်ေသာ ႏုိင္ငံ၊ မလြတ္လပ္ေသာ ႏုိင္ငံအျဖစ္ မသတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေကာ္မတီ ဥကၠ႒က ေျပာဆုိခဲ့သည္။
“ဒါက ထုိင္းျပည္သူေတြ ဘယ္လိုေတြးထင္ေနလဲ ဆုိတအေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။ ျပင္ပကမၻာက အေတြးအေခၚေတြ အရမ္းလႊမ္းတာကုိ လက္မခံပါနဲ႔”ဟု ယင္းေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ပီလိုင္ပန္ ဆြန္ဘက္ဆီရီက ဆုိသည္။
အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ခ်ိန္ႏွင့္ မေရွးမေႏွာင္းတြင္ ဂ်ာမနီ အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္က က်င္းပမည့္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ဆုိင္ရာ ပြဲတစ္ခုကုိ အထိအရွ မခံေသာ ကိစၥဟုဆုိကာ ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။
အေစာပုိင္းကရက္မ်ားကလည္း အေရးေပၚ ဥပေဒကုိ ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင့္ ကန္႔သတ္ထားျခင္းကုိ ရုပ္သိမ္းရန္ အေမရိကန္အစုိးရက ထုိင္းအစုိးရကုိ ဖိအားထပ္ေပးခဲ့သည္။
ယင္းသုိ႔ဖိအားေပးမႈကုိ အေမရိကန္အစုိးရအေနႏွင့္ ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္လုပ္ရန္ ထုိင္းအစုိးရက တုန္႔ျပန္ေျပာဆုိခဲ့သည္။
ယင္းေနာက္ ထုိင္းႏွင့္ အေမရိကန္တုိ႔ ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္ေနၾက ေကာ္ဘရာဂုိးစစ္ဆင္ေရးကုိ သေဘာမွ်သာ က်င္းပေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
